كریارا نڤیسینێ.. هێلێن سەرەكی
عبدالخالق سولتان
نڤیسین وەكو كریار نە تنێ دەربرینێ ژ ئێش و ئازار و كاودانێن نڤیسەری دكەت، بەلكو پروسەیەكا كویرترە، زانستەكێ ب ساناهی نینە، بەلكو مەودایێن جودا ب خۆڤە دگریت، پروسەیا نڤیسینێ نەك تنێ بەهرەیەكە، بەلكو پێدڤی ب فێربونێ و ب كارئینانا چەندین كەرەستە و ئالاڤانە، تا ب دروستی بهیتە ئەنجامدان.
گرنكترین ئالاڤێن نڤیسنێ هەبوینا پێزانینایە لدۆر دەنگ وشێوەیێ پیتێن زمانێ نڤیسینێ، هەروەسا زانیاری لسەر فونیم و ئەلەفونێن هەر دەنگەكی هەبن، ژبەركو پەیڤەكا وەكی (گەر) دبیت پتر ژ رامانەكێ هەبن، دیسان پێدڤیە زانین دەربارەی واتایا پەیڤان هەبن، ئانكو فەرە نڤیسەری فەرهەنگەكا بەرفرەهـ یا پەیڤان د مێشكێ خودا هەبیت، و بەردەوام زێدەكەت، ئەڤ زێدەهیە ب تێكەلییێ و خواندنێ پەیدا دبیت.
زێدەباری ئەڤا چووی، پێدڤییە نڤیسەری زانینا تەمام لسەر رێزمانێ هەبیت، دا بشێت ب دروستی رستەیان دارێژیت، هەروەسا ئالیێ رەوانبێژیێ ژی یێ گرنكە، نەخاسمە بو كەسانێن تێكستێن ئەدەبی دنڤیسن، دڤێت هونەرێ رەوانبێژیێ بزانن.
گرنگیدان ب خالبەندیێ، چونكو خالبەندی نە بۆ جوانیێ دهێتە دانان، بەلكو بۆ شروڤەكرنێ و رۆنكرنێ دهێتە بكارئینان، و جهێ بلندی و نزمییا دەنكی و مەندەهوشیێ و پرسیارێ دیاردكەت، ئەڤجا رۆلێ هەر هێمایەكی د پروسەیا نڤیسینێ دا یێ گرنكە.
پەرگرافكرنا دەقی: فەرە نڤیسەر دهەر پەرگرافەكێ دا باس لسەر پارچەكا هزرێ یا دەستنیشانكری بكەت، و هەر پەرگرافەك یا گرێدای بیت ب ئەوا د دویڤ دا دهێت، و یا تەمامكەر بیت بۆ یا ل بەری وی هاتی، ب ئەڤێ چەندە دێ ئێكگرتنا بابەتی بۆ تێكستی پەیدابیت، هەمی پارجە دێ ب هەڤرا هێنە گرێدان.
هەر نڤیسەرك حەز دكەت ببیتە خودان شێوازەكێ نڤیسینێ، شێواز لسەر جۆرێ رستەیان رادوەستیت، د كورتن یان د درێژن؟ د سادەنە یان دلێكدراون؟ هەروەسا جۆرێ پەیڤێن بكاردئینیت، رامانا وان یا ب زەحمەتە یان نە؟ ئەڤجا شێواز لسەر بەهلەوانیا نڤیسەری ورەهوانیا وی دمینیت.
لێ خالا كارتێكەر لسەر پروسەیا نڤیسینێ، هزرا نڤیسەری یە، تا چەند ئەو هزر یا گلالەیە و دیارە د مێشكێ وی دا، بێگۆمان هەر نڤیسینەك نیگەرانی و پشتراستیا نڤیسەری دیاردكەت، لەورا دڤێت هزر د سەرێ نڤیسەری دا یا رۆهن و ئاشكرابیت.
پروسەیا نڤیسینێ بەردەوام ل جەم نڤیسەری پێشدكەڤیت، ب مەرجەكی یێ بەردەوام بیت لسەر نڤیسینێ، هەر هەولەكا نڤیسینێ نڤیسەری پێشڤە دبەت، تا دگەهیتە كۆپیتكا نڤیسنێن خۆ، كو نڤیسین مینا پیشەیەكێ لێ دهێت، بەلێ ل ڤێرێ دڤێت نڤیسەر یێ هشیار بیت، ب شەهرەزایێ رەفتارێ دگەل هەردو ئالیێن زمانی (واتا – پەیڤ) دا بكەت، و بشێت واتایێن جودا ب زمانەكێ ساخلەم بەرهەمبئینیت.
