كوردستانا رۆژئاڤا و خه‌ونا سه‌ربه‌خوه‌یێ
كوردستانا رۆژئاڤا پارچه‌كا هه‌ره گرنگه ژ كوردستانا مه‌زن، ب درێژاهیا ٨٥٠كم. دگه‌هیته سه‌رده‌ریا سپی یا ناڤه‌راست وه‌ك سنۆره‌كێ درێژ ل گه‌ل كوردستانا باكۆر. ب رووبه‌رێ ((١٨٣٠٠)) كم٢ و ب ژماره‌كا مه‌زن یا باژێر و باژێركێن كوردی، وه‌ك باژێرێ. كۆبانێ عه‌فرین، قامشلۆ، حه‌سه‌كه، دێركێ، باژێرێن پرانیا كورد لێ دئاكنجین ل گه‌ل عه‌ره‌بان ل نێزیكی باژێرێن حه‌له‌بێ و رقه و حه‌سه‌كه. ب دو ملیۆن كوردان یێن تووشی هه‌می كارێن سته‌مكارى و ره‌گه‌زپه‌رستی و شۆفینیێ بووین ل سه‌رده‌ستێ رژێمێن به‌رێ و یێن كۆمارا سووریا. هه‌ر ژ نه‌دانا ره‌گه‌زنامێ و بێ به‌هری ژ بچووكترین مافێ ره‌وا. هه‌تا ڤه‌گوهاستنا ب زۆرى كو باژێرێن كوردان ب نیڤی دكرن، نیڤا كوردان دبرنه ده‌ڤه‌رێن عه‌ره‌بان و ل شوونا وان عه‌ره‌ب دئینانه جهێ وان. هه‌ر چه‌نده كوردان رۆلێ خوه هه‌بوو د خزمه‌تا عه‌ره‌بان و ئاینێ ئیسلامێ دا وه‌ك خودێ ژێرازی (حسنی الزعیم) سه‌رۆكێ كۆمارێ بۆ سالا ١٩٤٦ و د. محسن برازی سه‌رۆك وه‌زیران بۆ سالا ١٩٤٦ و زانایێ ئاینی د. محه‌مه‌د سه‌عید ره‌مه‌زان ئه‌لبۆتی…هتد ژ كه‌سانێن كورد. ئه‌ڤرۆ پشتی وان بارودۆخ و روودانان و هه‌بوونا جۆره‌كێ ئازادیێ و هه‌بوونا ژماره‌كا باش یا حزبێن كوردی ل گه‌ل ره‌وشه‌نبیریا هۆشه‌مه‌ندیا نه‌ته‌وایه‌تی. كو كوردان گه‌له‌ك خه‌بات كر و قوربانی دان هه‌ر ژ روودانێن دلته‌زین و په‌قینان. هه‌تا شه‌ڕێ ل دژی داعشى، بزاڤ و چالاكی د به‌رده‌وامن د گه‌له‌ك ئاستان دا بۆ به‌ر ب ده‌ستڤه‌ئینانا كیانه‌كی یان سه‌ربه‌خوه‌یێ. كو رۆلێ سه‌رۆك بارزانی ژی یێ خه‌مخۆر و دلسۆز و حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ د چارچووڤێ به‌رژه‌وه‌ندیا نه‌ته‌واتی دا یێ دیرۆكێ و یێ به‌رده‌وام و هاریكار و گرێدانا كۆنگرێ هه‌ولێرێ و دهۆكێ و ب ده‌هان دیدار و چاڤپێكه‌فتن ل گه‌ل پارت و لایه‌نێن كورد یێن كوردستانا رۆژئاڤا. هه‌ر چه‌نده هه‌تا نها هنده‌ك لایه‌نێن هه‌ین سیسته‌مێ رژێمێن به‌رێ بكاردئینن ل به‌رانبه‌ری كوردان. له‌ورا هه‌ژی ئاماژێ یه ب گۆره‌پانا شه‌ڕی و سیاسی بكه‌ین ل سووریا و خه‌ونا ملله‌تێ كورد یا سه‌ربه‌خوه‌یێ و و لێگه‌رینا هه‌ر ده‌لیڤه‌كێ بۆ بده‌ستڤه‌ئینانا مافێ خوه یێ ره‌وا وه‌كو هاتیه شلۆڤه‌كرن د رۆژناما (الشرق الاوسگ) دا ژماره ١٣٩١١ل ٢٩/١٢/٢٠١٦ به‌رپه‌رێ ١١ كو دێ ب سێ ته‌وه‌را دا دیاركه‌ین دیمه‌نێ سووریا. نه یێ دیار و خوه‌جهه ل ژێر وان روودان و بارودۆخا كو ڤى شه‌ڕی. سووریا یا كریه كاڤل و هه‌لوه‌شاندی و خه‌لكێ وێ یێ بزداندی و مه‌ترساندی و ب ملیۆنان یێن ئاوه‌ره‌بووین. سه‌باره‌ت كوردستانا رۆژئاڤا و ب تایبه‌تی ل نیڤا سالا ٢٠١٦ گه‌له‌ك گوهۆرین ل ده‌ڤه‌رێ چێبوون وه‌كو رزگاركرنا باژێرێ حه‌له‌بێ ل سه‌ر ده‌ستێ رژێما به‌شار ئه‌سه‌دی و زڤرینا داعش بۆ باژێرێ (ته‌دمر) یێ ستراتیجی و بزاڤا ده‌وله‌تا توركی یا ئه‌كتیڤ ب (درع الفرات) و كونترۆلكرنا رووبه‌رێن مه‌زن ل سه‌ر درێژاهیا سنۆرێ توركی و سووریێ، كو سنۆرێ كوردستانێ یه. نێزكبوونا رۆسی و توركی ل ژێر خیڤه‌تا به‌رژه‌وه‌ندیێن ده‌ولی و هه‌رێماتیك ئه‌ڤێ چه‌ندێ مه‌ترسیا هه‌ی ل سه‌ر خه‌ونا سه‌ربه‌خوه‌یێ. یا دویێ هه‌ڤپه‌یمانا ل گه‌ل واشنتون، سه‌رایی كو پارتێن كوردی باوه‌ریه‌كا موكوم یا هه‌ی ب هه‌ڤپه‌یمانا وان ل گه‌ل ئه‌مریكیان، لێ ددانه ل به‌ر چاڤێن خوه هه‌ر مگرتیه‌كا په‌یدا بیت یا پێكهاتیه‌كا دوه‌لی بۆ به‌رژه‌وه‌ندیێن خوه ل سه‌ر كیستێ گه‌لان. له‌ورا هه‌ڤپه‌یمان یێن موكومكرین ل گه‌ل عه‌ره‌ب و تركمان و سریانان و هنده‌ك لایه‌نێن دی. سیسته‌مێ (فیدرالی) ل ده‌ڤه‌رێن ل ژێر كونترۆلا وان هاته راگه‌هاندن. به‌لكی پرانیا خه‌لكێ سووریا یێن ل گه‌ل فیدرالیێ نه بۆ كوردان و دبێژن چ ئاریشه یان ئاسته‌نك ئوپۆزسیۆنا سووریا ل گه‌ل كوردان نینه، ئه‌و ژی وه‌لاتیێن سوورینه حزبێن خوه یێن كوردی یێن سه‌ربه‌خوه هه‌یین. ژ بلی په‌یه‌ده و یا ل گه‌ل رژێما سووریێ. هه‌ر چه‌نده هه‌لۆیستێ توركیا یی نه‌رێنی یه د ڤی بیاڤی دا بۆ هه‌ر كیانه‌كێ كوردی یێ سه‌ربه‌خوه‌یێ سێ نموونێ وه‌لات و نیشتیمانێ كوردی ل سووریا. وه‌كو هاتیه دیاركرن ل سه‌ری ب سێ ده‌ڤه‌ران پارێزگه‌ها جزیرێ (حه‌سه‌كه) و كۆبانێ و عه‌فرینێ و ده‌ڤه‌رێن دی یێن پرانیا وان كوردن. كوردستانا رۆژئاڤا یا ل به‌ر ژماره‌كا ململان و روكمانیێن ناڤخوه‌یی و جیهانی. وه‌ك تركیا كو ئه‌ندامه‌كا ئه‌كتیڤه د هه‌ڤپه‌یمانا ناتۆ دا و هه‌لۆیستێ ئیرانێ و رژێما به‌شار ئه‌سه‌د. هه‌ر سێ پێكڤه ب ئێك ئارمانجن ئه‌و ژی ل دژی سیسته‌مێ فدرالیێ نه. لێ سه‌ره‌رای ڤێ چه‌ندێ و جوداهیا بریاران دوور پاشه‌رۆژا سووریا. رۆلێ ئوپۆزسیۆنێ ناهیته ژ بیركرن دێ رۆلێ خوه‌یێ سه‌ره‌كی هه‌بیت و كوردان ژی دێ رۆلێ خوه یێ به‌رز هه‌بیت بۆ پاشه‌رۆژا سووریا دیمۆكراسی و فره‌نه‌ته‌وه و پاشه‌رۆژا كوردان.
