كوردستان و سه‌ركرداتیه‌كا پراگماتیك
هه‌كه‌ر پراگماتیزم د زانستێن فه‌لسه‌فه و پاشی سایكۆلۆژی دا ڕامانا ڕه‌سه‌ناتیا كاری و ره‌فتاره‌كێ هه‌بیتن، د زمانێ سیاسه‌تێدا پترتر زاراڤه و ئایدیۆمه‌ك ل دوور كه‌تواریبوون و هه‌لپه‌ره‌ستیێ دزڤڕیتن. ئاشكرایه وه‌ك بنیات ئه‌ڤ ڕێبازه ل وه‌لاتێ ئه‌مریكایێ سه‌رێ هه‌لدای و به‌رهه‌مێ هزری و مێنتالیته‌یا چه‌ندین نڤش و سه‌دان هزار كۆچبه‌رێن ڤی وه‌لاتیه كو پشتی ماندیبوونه‌كا مه‌زن و ژ كار و بزاڤ و خۆها ناڤ چاڤێن خه‌لكێ وێ و ب ده‌ست و باسك و مێشكێ خوه شیایین ب سه‌ر ڤی كیشوه‌رێ نوی دا زال ببن و بۆ ژیارا خوه و دگه‌ل سروشتێ وێ بكه‌ڤنه ململانێ و ده‌سته‌ویه‌خه ببن تاكو پاریه‌كێ نانی بده‌سخۆڤه بینن. بوورینا نێزیكی پتر ژ دوو سه‌د، سێسه‌د سالان ده‌لیڤه‌یه‌ك ره‌خساند دا ژناڤ مێشك و هزرا تاكێ ئه‌مریكی بنیاتێ فه‌لسه‌فه‌یا پراگماتیزمێ په‌یدا ببیتن. ئه‌وان ئه‌ڤ رێبازه د هه‌موو بوارێن ژیانێ و نه‌خاسمه ژی سیاسه‌تێدا جێبه‌جێ كرن. ئه‌ڤرۆكه ئه‌ڤ كیشوه‌رێ نوو ب خێرا وێ یا بوویه ئێك ژ جه‌مسه‌رێن بهێزێن ئابووری و له‌شكه‌ری و زانستی ل جیهانێ، چنكو ب باوه‌را سیاسه‌تڤانێ پراگماتیك پێدڤیه ل دووڤ رۆژێ و گاڤێ دا پێنگاڤێن سیاسی بهێنه هاڤێتن و ئه‌ڤ چه‌نده د سه‌ر بیروباوه‌رێن مرۆڤی دایه. ئانكو دبیتن بۆ گه‌هشتن ب مژار و مه‌به‌ستێن سیاسی مرۆڤ هنده‌ك یێ نه‌رم و ڤه‌كری بیتن و تشتی ب هشكی وه‌رنه‌گریتن و بزه‌حمه‌ت نه‌ئێخیتن دا بشێتن د كارێ خوه دا یێ سه‌ركه‌فتی بیتن.
ئه‌م هه‌تا نۆكه ژی گازنده‌یا ژ سه‌ركرده‌یێن مه‌زنێن كوردێن به‌رێ دكه‌ین كا بۆ چی د سیاسه‌تا خوه دا پراگماتی نه‌بووینه و نه‌شیایه بۆ به‌رژه‌وه‌ندییا نه‌ته‌وێ خوه هنده‌ك نه‌رماتیێ بكه‌ن و بۆ هندێ وێ بگه‌هیننه كه‌نارێن ئارامیێ و به‌خته‌وه‌ریێ هنده‌ك لایه‌نێ نه‌ته‌وه‌یی و به‌رژه‌وندیێن دگاڤێدا ژی ب هه‌ند وه‌ربگرن؟
ئه‌ڤرۆكه و ئه‌زموونا دیرۆكییا نه‌ته‌وه‌ییا كوردی ئه‌م یێن گه‌هاندینه ئاسته‌كێ مێنتالی كو ئه‌م ژی وه‌ك گه‌له‌ك نه‌ته‌وه‌یێن دیتر پراگماتیك بین و بۆ مه‌به‌ستێ گه‌هشتن ب ئارمانجێن نه‌ته‌وه‌یی و پاراستنا خوه، و دگه‌ل هندێ كو گه‌له‌ك بهایێن جڤاكی و مرۆڤایه‌تی و كه‌لتووری بپارێزین، تا ڕاده‌یه‌كێ ژی هه‌لپه‌ره‌ست و به‌رژه‌وه‌ندیخواز و پراگماتیك بین. ئه‌م د ڤێ چه‌ندێ دا دێ گه‌له‌ك ژ خه‌لكه‌كێ ، كو بناڤێ ئایین و مه‌زهه‌ب و ناڤ و نیشانێن بریقه‌دار و بۆ گه‌هشتن ب ده‌ستهه‌ڵاتێ ژ دڕنده‌ترین تاوانێن دژی مرۆڤایه‌تیێ ژی خوه ناده‌نه پاش، باشتر و مرۆڤدۆستتر بین و ئه‌زموونا دوور و درێژا دیرۆكا كوردستانێ ئه‌ڤ چه‌نده یا تێدا، تنێ دمینیتن كو سیاسه‌تا مه بڤی ره‌نگێ نوكه یێ دیپلۆماتیك، تا ڕاده‌یه‌كێ پترتر ئاراسته‌یه‌كا پراگماتیكی ب خوه‌ڤه بگریتن. بگوتنه‌ك دیتر ئه‌م ژی فێر ببین مفای ژ گه‌له‌ك ده‌لیڤه و مژارا و ئالاڤا وه‌ربگرین و هه‌لپه‌رستیێ بكه‌ینه هێڤێنێ سیاسه‌تا خوه بۆ گه‌هشتن ب ئارمانجێن مه‌زن و به‌رژوه‌ندیێن تایبه‌ت و نه‌خاسمه ئه‌م یێ كاری دكه‌ین و تاكێ كوردی سایكۆلۆژی ئاماده‌ی ئایینده‌یه‌كا گه‌ش و پرشنگدار و مه‌زن دكه‌ین تاكو ده‌مێ گه‌هشتن ب گاڤا رێفراندۆم و هه‌مه‌پرسیێ بۆ بڕیاردان ل سه‌ر مافێ چاره‌نڤیسێ خوه وه‌ك ئێك ژ ڕێك و شێوازێن دیمۆكراسیانه و سه‌رده‌میانه و یاسایی بۆ بوون ب ده‌وله‌ته‌كا سه‌ربخۆ وه‌كو هه‌ر ده‌وله‌ته‌ك دیتر كو ب قۆناغێن دیرۆكی پێگه‌هشتی، و بشێین ب هه‌موو هۆشیاری و باوه‌ر و ڤیانێ ڤه، بڕیاره‌كا دروست بده‌ین ل سه‌ر ڤێ چه‌ندێ. هه‌كه‌ر دۆهی ئه‌م د به‌رسینگ گرتنا به‌عسیان دا نه‌شكه‌ستین و مه خوه گه‌هانده ڕۆژه‌كا وه‌كی ئه‌ڤرۆكه، ئه‌ڤرۆكه ژی ئه‌م پێدڤی ب هندێ نه بۆ ده‌ربازبوون ژ ڤان قه‌یرانێن ده‌ستكرد و ئالۆزی و ته‌نگاڤییا دگه‌ل چه‌ند لایه‌نێن وه‌كی ململانێ دگه‌ل نه‌حه‌زان ل حوكمه‌تا به‌غدا و نه‌یارێن ده‌ره‌كی و نافخوه‌یی و ده‌وله‌تا تیرۆریستییا ئیسلامیا داعشێ، بنه‌مایێن فه‌لسه‌فه‌یا پراگماتیكی بكه‌ینه هێڤێنێ ڕێكا رزگارییا خوه. ئه‌ڤ چه‌نده دخوازیتن سه‌ركرداتیا كوردستانێ وه‌ك بنه‌مایه‌كێ پراگماتی مفای ژ هه‌ر هه‌ل و ده‌لیڤه‌یه‌كێ وه‌ربگریتن و خوه ب هنده‌ك سنوورێن به‌رته‌نگكه‌رێن دیرۆكی و جڤاكی و كه‌لتووری و سایكۆلۆژی ڤه گرێنه‌ده‌تن و وان سنووران ببڕیتن.
*بسپۆرێ پێداگۆگی و سایكۆلۆژیایێ/ زانینگه‌ها زاخۆ