كورد و سهنتهرێ پێزانینان
روویدانا گرنگا دووێ ئهوا نوكه هاتیه پێش ل سهر گورهپانا سیاسی و لهشكهرییا روژههلاتا ناڤین، پشتی هاتنا هێزێن روسیا بو سوریایێ، ئهو ههڤپهیمانهیه ئهوا ل بهغدا هاتیه پێكئینان ل ژێر ناڤێ (سهنتهرێ كومكرنا پێزانینان) كو یێ پێكهاتیه ژ: روسیا، ئیرانێ، عیراقێ و سوریایێ. ئهڤ سهنتهره هاته راگههاندن د دهمهكیدا هێشتا ههڤپهیمانا نێڤدهولهتی ئهوا بهری سالهكێ دهستبكار بووی ب سهركێشییا ئهمریكا یا بهردهوامه ل سهر هێرشێن خو یێن ئاسمانی ل سهر دهولهتا تیرورستیا ئیسلامی (داعش) ل عیراق و سوریایێ و راوێژكرنا هێزێن چهكدارێن پشكدار د ڤێ ههڤپهیمانێ دا. یا زانایه كو ههر ژ دهستپێكا قهیرانا سورریێ، روسیا و ئیران هاریكار و پشتهڤانێن رژێمێ بوون ژ بهر هندێ ههڤپهیمانی د ناڤبهرا ڤان ههر سێ وهلاتان دا كارهكێ سروشتیه، لێ یا نه سروشتی و جهێ پرسیارێ ههبوونا عیراقێ یه د ناڤا وان دا و بنگههێ وی یێ ل بهغدا. ب هزرا من ئهڤ كریارا عیراقێ د زڤریتن بو سێ ئهگهرا: ئێك، عیراق یا بێ ئومێد بووی ژ ئهمریكا كو بشێت د دهمهكێ كورتدا داعش ژ ناڤ ببهت ب تایبهت پشتی شهرێ ئهنبار هاتیه راوستاندن بێی ب گههنه ئارمانجێن خو. دو، د بیت ئهڤه كارتهكا فشارێ بیت ل سهر ئهمریكا دا كو ستراتیژیا خو د شهرێ دژی داعشدا ب گهوریت. سێ، دوویر نینه عیراق ل ژێر فشارا ئیرانێ خو دابیته ل گهل روسیا وهك پێگهورك و هێزهكا ههڤرك بو ئهمریكا ل روژههلاتا ناڤین و ئهڤه ئهگهرهكێ مهترسیداره ژ بهر ههبونا دو زلهێزا ل سهر بنیاتێ ههڤپهیمانا جهمسهری دێ بیته زهمینهخوشكهر بو شهرهكێ سار د ناڤبهرا زلهێزا و شهرێن گهرم د ناڤبهرا پێكهاتێن دهڤهرێ دا و دهڤهر ههموو دێ كهڤیته د ئالوزیهكێ دا تا كو نهخشهكێ نووی ل دهڤهرێ دهێته كێشان.
سهبارهت ههلویستێ كوردان بهرامبهر ڤی سهنتهرێ چوار قولی ل بهغدا، ههر ل گهل ئاشكهركرنا وی هندهك لێدوانێن نه وهكههڤ هاتنه دان ژ ههردو لا: یێ سهنتهری و كوردی. روسیا راگههاند كو كورد د پشكدارن د ههڤپهیمانا وان دا، ژ لایێ دیڤه كوردا ئهڤ چهنده رهتكر. راسته سهروكاتیا ههرێما كوردستانێ د بهیاننامهكێدا پێشوازی كر ل ههر هاریكاریهكا بو كوردان بهێته كرن د شهرێ دژی تیرورستێن داعشدا و د ههمان بهیاننامێ دا ب باشی زانی كو ههماههنگی و ههڤكاری ههبیت د ناڤبهرا ههڤپهیمانا نێڤدهولهتی و سهنتهرێ بهغدا دا. ل ڤێره پرسیار ئهوه كیش كوردن ل گهل روسیا ئهگهر ههبن ل دیف لێدوانا روسیا. یا گرنگ ئهوه د ڤان بارودوخێن ههستیار دا كا دێ ههلویستێ كوردان چ بیت كو یێن ل بهرامبهر دوریانهكا ئهمریكی – روسی دا. ئهڤه پتره ژ سالهكێ ئهمریكا هاریكاریا كوردان دكهت ل شهرێ دژی تیرورستێن داعش دا ب هێرشێن ئاسمانی و راوێژكارا و كورد وهك خودان هێزهكا لهشكریا كاریگهر د گورهپانا شهری دا پشكهكا گرنگن ژ ههڤپهیمانا نێڤدهولهتی. ژ لایهكێ دی ڤه كوردستان ژ سێ رهخاڤه یا دورپێچ كریه ژ وهلاتێن پشكدارێن سهنتهرێ بهغدا ڤه و ئهو دێ ههموو بزاڤا كهن و دبیت فشارێ ژی بكهن كو بشێن كوردانن ب كێشنه د ناڤا وی سهنتهری دا. ئهگهر بزاڤ و فشار د بێ مفا بون روسیا و ههڤپهیمانێن وێ دێ كار كهن كو دهرزهكێ بێخنه د ناڤ كوردان دا و لایهنهكی بو خو براكێشن ژ بهر هندێ د ڤێت كورد گهلهك د هشیار بن ل سهر ئاستێ ههرێمێ تا كو ل سهر ئاستێ هێزێن كوردی ل پارچێن دی یێن كوردستانێ. راسته ههر هێزهك د سهرهدهریكرنێ دا ل گهل كوردان دێ بهرژهوهندیێن خو بهرچاڤ دانیت لێ كوردان ژی بهرژهوهندیێن ههین. یا ئهڤرۆ جوداهیێ د ئێخیته بهرژهوهندیێن روسیا و ئهمریكا ل گهل كوردان ههبونا عیراقێ یه ل گهل ههڤپهیمانا روسی. ههر بهلێنهكا روسیا بدهته كوردان د ڤێت د پلا ئێكێ دا یا ههڤدژ نهبیت ل گهل دیتنا عیراقێ بو كوردان ئانكو دێ بهرژهوهندی د سێ قولی بن د ناڤبهرا : روسیا، عراقێ و كوردان دا. ژ لایهكێ دی ڤه ئهگهر پێگههێ ئهمریكا ل عیراقێ نهما یان لاواز بوو ئهو دێ پێگههێ خو ل كوردستانێ موكم كهن و وی دهمی سهرهدهریكرنا وان ل گهل كوردا دێ یا راستهوخوبیت و بهرژهوهندی دێ د دوقولی بن دناڤبهرا ئهمریكا و كوردان دا. ههر وهسا ئهم ژ بیر نهكهین كو كوردستان بو ئهمریكا هێلا سوره و ئهڤ چهنده سهلماند دهما تیرورستێن داعش پهلاماری كوردستانێ دای. ب دیتنا من، دڤێت ب چ رهنگا كورد خو ژ ئهمریكا دوویر نهكهن و ئهڤ دابهشكرنا دهڤهرێ ل سهر ئاستێ هێزێن لهشكری وهرچهرخانهكه و دێ بیته بناغێ دابهشكرنا سیاسی ل ئایندهی و پاشهروژا كوردان دێ ئاڤا بیت ل سهر وی ههلویستێ ئهڤرۆ وهردگرن.