كورد و شۆره‌شا ١٤ تیرمه‌هێ ١٩٥٨ و مافێ ره‌وا

كورد و شۆره‌شا ١٤ تیرمه‌هێ ١٩٥٨ و مافێ ره‌وا

60

شۆره‌شا ١٤ تیرمه‌هێ سالا ١٩٥٨ قووناغه‌كا دی بوو، پشتی ئه‌وێن ل سه‌ر ملله‌تێ كورد دا بوورین، یێن پر شۆره‌ش و داستان و بزاڤ و خه‌باتا رزگاریخوازیا كوردی و په‌یمانێن باش و خراب، سه‌خمه‌راتی بده‌ستڤه‌ئینانا مافێ ره‌وا، كو شۆره‌شا نافهاتی ده‌ستپێكا قووناغه‌كا دی بوو د ڤی بیاڤی دا، وه‌ك ده‌لیڤه‌كا باش و گونجای بۆ ڤێ مه‌ره‌مێ و عیراق ژی به‌ر ب دیمۆكراسیێ ڤه‌، بچیت ژ سیسته‌مێ شاهنشای بۆیێ كۆماری و جهێ دلخۆشیا گه‌لێ عیراقێ بوو ب كورد و عه‌ره‌بان ڤه‌ وكێم نه‌ته‌ وایێن دی ڤه‌ و هه‌می هه‌ولبده‌ن بۆ ئاڤاكرنا عیراقه‌كا نوو و چاره‌سه‌ركرنا هه‌می ئاریشه‌ و ئاسته‌نگان و ئالۆزیا و چه‌سپاندنا ئاشتیێ و ئازادیێ و سه‌ربه‌ستیێ و موكومكرنا برایه‌تیا كورد و عه‌ره‌بان، و ده‌ست ناڤ ده‌ستی ل ژێر دوورشمێ (ل سه‌ر كه‌ڤرێ براینا كورد و عه‌ره‌با هه‌می موئامره‌ و پیلانێن ئیستعمارێ دێ هێنه‌ په‌لخاندن)، له‌ورا سه‌رۆكێ ئێكێ یێ كۆمارا عیراقێ خودێ ژێ رازی (عه‌بدولكه‌ریم قاسم) داخواز ژ بارزانیێ نه‌مر مه‌لا مسته‌فاى كر بزڤریته‌ عیراقێ ڤه‌ ژ ئێكه‌تیا سۆڤیێتی یا به‌رێ بۆ هاریكاری و پالپشتیا شۆره‌شێ بكه‌ت، ئه‌ڤچا ل دووڤ ڤێ داخوازیێ ل ٦/١٠/١٩٥٨ بارزانیێ نه‌مر زڤری عیراقێ د گه‌ل دا ٥٠٠ پێشمه‌رگێ قاره‌مان و ب پێشوازیه‌كا گه‌رم و هه‌ژی ڤه‌ هاته‌ پێشوازیكرن ژ لایێ هه‌می ته‌خ وچین و لایه‌ن و هۆز و ئایین و كه‌سانان ڤه‌، كو د دیرۆكا عیراقێ دا چ جاران نه‌ هاتیه‌ ئه‌نجامدان و كرن ب گه‌له‌ك درووشمێن نیشتیمانی و كه‌لتۆری ڤه‌ ب نموونه‌ (هه‌ربژیت كورد و عه‌ره‌ب ره‌مز النڤال). بارزانیێ نه‌مر ل به‌غدا ئاكنجی بوو هه‌می ده‌مێن خوه‌ ته‌رخانكرن ژ بۆ ده‌ستڤه‌ئینانا گه‌له‌ك ماف و ده‌ستكه‌فتیان بۆ كوردان وه‌ك:
١. ل دستوورێ عیراقێ هاته‌ چه‌سپاندن ونڤیسین ، كورد و عه‌ره‌ب هه‌ڤپشكن د وه‌لاتێ عیراقێ دا .٢ـ په‌سه‌ندكرنا قانوونا كارێ رێكخراوێن پارتێن سیاسی و یێن جه‌ماوه‌ری ب شێوازی فه‌رمی و ئاشكه‌را. ٣ـ قانوون چاكسازیا چاندنێ و نه‌هێلانا ده‌ره‌به‌كیێ و ل سه‌ر ڤێ چه‌ندێ باره‌گایێن پارت و رێكخراوا هاتنه‌ ڤه‌كرن و ده‌ست ب كار و بزاڤوچالاكیێن خوه‌ كرن. پشتی بوورینا ماوه‌كی ل سه‌ر شۆره‌شێ، رژێما قاسمی به‌ر ب دكتاتۆریێ ڤه‌ چوو ب هه‌بوونا ره‌گه‌زپه‌رست و شۆفینیان د هه‌یكه‌لێ كۆمارێ دا و ل سه‌ر سیسته‌مێ رژێمێن به‌رێ چوون ل گه‌ل كوردان و ئه‌و سۆز و رێكه‌فتن ل گه‌ل بارزانی گۆتین و گرێداین بۆ ملله‌تێ كورد جێبه‌جێ نه‌كرن، گه‌له‌ك هه‌ول و بزاڤ هاتنه‌كرن ژ لایێ بارزانی ڤه‌ و سه‌رگرده‌یا كوردان، بۆ چاره‌سه‌كرنا هه‌می ئاریشان ب زمانێ دیالۆگێ و گفتوگۆیان، و ل ٢٠/١١/١٩٦١ و ب ناڤێ ملله‌تێ كورد و پارتی دیمۆكراتی كوردستان، بیرئانینه‌ك هاته‌ پێشكێشكرن بۆ حوكمه‌تا عیراقێ، یا پێكهاتی بۆ ژ ڤانان بابه‌ت و بڕگان.
١ـ ڤه‌كێشانا هێزێن سۆپایێ عیراقێ، ئه‌وێن هاتینه‌ هنارتن بۆ كوردستانێ و چ كارێن سۆپایی نه‌هێنه‌كرن.
٢ـ ڤه‌كێشانا فه‌رمانبه‌رێن گشتى ئه‌وێن رۆله‌كێ به‌رز هه‌بوو د روودانێنن دووماهیێ دا.
٣ـ زڤرینا وان فه‌رمانبه‌را ئه‌وێن هاتینه‌ دوورئێخستن ژ كوردستانێ، بۆ جهێن وانا یێن به‌رێ.
٤ـ دامه‌زراندنا سه‌ركردێن دلسۆز ژ كوردان بۆ پۆستێن سه‌ره‌كی.
٥ـ چه‌سپاندنا مادێ سێ ژ دستوورێ عیراقێ چه‌سپاندنه‌كا دروست.
٦ـ پاقژكرنا هه‌یكه‌لێ حكومی ژ مرۆڤێن دژاتی هه‌یین ل به‌رانبه‌ری شۆره‌شا ١٤ تیرمه‌هێ.
٧ـ به‌رب ئازادیێن دیمۆكراسی بۆ ملله‌تی و ڤه‌كوهاستنا عیراقێ بۆ سیسته‌مێ دیمۆكراسیێ.
٨ـ جێبه‌جێكرنا بریارێن كۆنگرێ مامۆستایێن كوردستانێ یێ سالا١٩٦١ژ بۆ پێشڤه‌برنا ره‌وشه‌نبیریا كوردی.
٩ـ زمانێ كوردی ببیته‌ زمانێ فه‌رمی ل هه‌می داموده‌زگه‌هێن فه‌رمی ل كوردستانێ.
١٠ـ ژناڤبرنا شوونوارێن ره‌كه‌زپه‌رستیێ، ئه‌وا ب حه‌قێ كوردان دئینن و سزادانا كه‌سانێن داخوازێن ڤێ چه‌ندێ، د ناڤبه‌را گه‌لێ عیراقێ یێ ئێكگرتی.
١١ـ هێلانا چاندنا رووه‌كێ تیتنێ ل ئه‌ردێ چاندنێ یێ باش.
١٢ـ راستڤه‌كرنا قانوونا باجا ئه‌ردی كو دبیته‌ بارگران ل سه‌ر جۆتیاری.
١٣ـ دانان و ڤه‌كرنا پرۆژان ل كوردستانێ، كو دێ كۆنترۆلكرنێ كه‌ت سه‌ر بێكاریێ.
١٤ـ نه‌هیلان و نه‌مانا گران نه‌رخی یا فاحش و لێدانا ده‌ستێن بازرگانیێ ب قووتێ ملله‌تی دكه‌ن.
لێ مخابن هه‌ر چه‌نده‌ ئه‌ڤه‌ نه‌ داخوازیێن مه‌زن بوون. وه‌ك هنده‌ك مافێن پێدڤی بوون ل دووڤ وی ده‌می. لێ بیرئانینا ناڤهاتی یا بێ ئه‌نجام بوو. عبدالكریم قاسمی ل جاتی زمانێ دیالۆگێ ل سه‌ر ڤێ چه‌ندێ و ئاشتیێ بكاربینیت، حه‌شدێن سوپایێ عیراقێ فرێكرنه‌ كوردستانێ و ب تۆب و فرۆكا كوردستان تۆپبارانكر و باژێر و باژێركێن كوردان سۆتن و خه‌لكانه‌ك ژ خه‌لكێ مه‌ شه‌هید و برینداربوون، ب مه‌ره‌ما ژناڤبرنا شۆره‌شا ئیلۆنێ كو ل ١١/٩/١٩٦١ چریسكێن خوه‌ هه‌لدابوون ل سه‌رانسه‌ری كوردستانێ، له‌ورا چ ب ده‌ستێ ملله‌تێ كورد نه‌ما ژبلی به‌رده‌وامبوونا شۆره‌شا ئیلۆنێ كو ئه‌ڤه‌ بابه‌ته‌كێ دوور و درێژه‌ د رێبازا خه‌باتا بزاڤا رزگاریخوازیا كوردی دا. ئه‌ڤچا بلا ئه‌ڤ سه‌ربۆره‌ ل گه‌ل سه‌ربۆرێن دی یێن رژێمێن عیراقێ ب سه‌رێ كوردان ئیناندین، ببنه‌ ئه‌گه‌ر و هانده‌ر بۆ مه‌ته‌لا كوردی (ره‌شا ده‌ستێ خوه‌ هه‌كه‌ ئاڤێ تو بری) ب ئێك هه‌لویست و ئێك دل و ئێك گۆتارا سیاسی پێكڤه‌ ب په‌یڤا به‌لێ ل رۆژا٢٥/٩/٢٠١٧ به‌رب سندۆقێن ریفراندۆمێ ڤه‌ بچین و ئه‌نجام ببنه‌ به‌لگه‌نامه‌كا ب هێز و خورت ب ده‌ستێ مه‌ كوردان بۆ سه‌ربه‌خوه‌یێ و راگه‌هاندنا ده‌وله‌تا كوردی، كو ئه‌ڤه‌ ژی بابه‌ته‌كێ به‌رفره‌هه‌ پێدڤی راپۆرته‌كا تایبه‌ته‌.وه‌ك ده‌لیڤه‌كا دیرۆكی ژ ده‌ستێ خوه‌ نه‌كه‌ین.

کۆمێنتا تە