كوشتنا شوونواران خه‌ما كێ یه؟!
مرۆڤ و جاده و ئاڤاهی و مزگه‌فت و گیانێن بیگونه‌ه به‌س نه‌بوون كو دوژمنێن ژیانێ داعشا خویناوی ژناڤ ببه‌ت، رابوون به‌ری ل سه‌ر به‌ری نه‌هێلن ل وان باژێر و جهێن داگیر كرین، ب ڤی ناڤی و ناڤێ دیتر، شوونوار ژی دووماهی ئارمانجێن وان بوون ئه‌ڤرۆ ل مووسل و تله‌عفه‌ر و ئه‌و جهێن لێ وێرانكرن.
ڤێ جارێ ژی هه‌ر وه‌كو گه‌له‌ك جاران پارێَزگه‌هێن عیراقێ بووینه مه‌ره‌ما وان و شوونوارێن وان كه‌فتینه به‌ر داگیرا هێزێن تاریستانێ، به‌ری ڤێ جارێ ژی پتر ژ (200) په‌یكه‌ر و تابلۆیێن دیواری كو هاتبوونه داهێنان ژ لایێ په‌یكه‌رسازێن عیراقی و جیهانی هاتنه ژ ده‌ستدان پشتی كه‌فتنا به‌غدا ل سالا 2003 د پێله‌كا توندوتێژیێ و روودانێن دزین و تالانكرنێ دا. ئه‌ڤ جۆره روودانه دوباره بوونه‌ڤه ل ده‌مێ شۆره‌ش و سه‌رهلدانێن مللی د دیرۆكا عیراقا هه‌ڤچه‌رخ دا.. . د گاڤه‌كا توره‌بوونێ دا جه‌ماوه‌ر ب حه‌ماسه‌ته‌كا زێده ڤه ده‌ردكه‌ڤن و چه‌ندین هێما و بنه‌مایێن هونه‌ری و جوانیێ ژ ناڤدبه‌ن، یا ژ وانڤه ئه‌و ب ڤێ چه‌ندێ بیرهاتنێن خراب ژ پاشمایێن حكمه‌تێن كه‌ڤن ژناڤدبه‌ن بێ ل به‌رچاڤوه‌رگرتنا بهایێ هونه‌ری یان بهایێ جوانیێ یا ڤان په‌یكه‌ران!
ـ ل دووڤ ژێده‌رێن دیرۆكی ل وه‌لاتێ میزۆپۆتامیا و هه‌تا نها په‌یكه‌رسازێ سۆمه‌ری په‌یكه‌رێن دروستكرین ب مه‌ره‌ما نێزیككرنا شێوه‌یێ خورافی یێ خوداوه‌ن دا و د بزاڤه‌كێ بۆ ڤه‌دیتنا هێمای به‌لێ دگه‌ل دیاربوونا ده‌وله‌ت و ناڤه‌ندێن ئاینی په‌یكه‌رسازی كاركریه د چارچووڤێ ڤان هه‌ردو ده‌زگه‌هان دا (سیاسی ـ ئاینی) و ته‌كه‌ز كریه ل سه‌ر دیاركرن ورده‌كاریا وه‌كی سه‌روچاڤ و زه‌ڤله‌كا، هه‌روه‌سا دیاركرنا قه‌له‌ویێ و هێز و شیانان و د قووناغا بابلی دا په‌یكه‌رساز به‌ر ب شێوه‌یێ ساكارڤه چوویه و رابوویه ب چاره‌سه‌ركرنا بابه‌تی ب شێوه‌كێ هه‌ڤسه‌نگ بۆ هه‌ردو جیهانێن ماددی و نه‌ماددی ب رێیا جه‌ختیێ ل سه‌ر وێنه‌كرنا چاڤێن فره‌ه و ده‌ستێن نازك و د ناڤ ئێكدا داكو ده‌ربرینێ بكه‌ن ژ گیانێ په‌رستكار، به‌لی پشتی كو پادشاهان ڤیاین په‌یكه‌رێن تایبه‌ت ب سه‌ركه‌فتنێن خوه‌ڤه چێكه‌ن هونه‌رمه‌ند دووركه‌تن ژ ده‌زگه‌هێن ئاینی له‌ورا مژار داهێنان داكو ده‌ستكه‌فتیێن شاهێن خوه به‌رز راگرن و ژ بۆ تۆماركرنا ئه‌و یاسایێن په‌یوه‌ندیێن جڤاكی رێكدئێخن داكو بهێنه دانان ل گۆره‌پانێن گشتی یان ل په‌رستگه‌هان و ژێده‌ر به‌حس دكه‌ن كو خه‌لكێ میزۆپۆتامیا د قووناغێن دیرۆكی دا یێن پشتی هینگی خوداوه‌ندێن خوه رادكرن، له‌ورا دبینین بابلیان خوداوه‌ندێن سۆمه‌ر و ئه‌كه‌د دپاراستن، به‌لێ وان (مردۆخ) خوداوه‌ندێ بابل ل پێشیا خوداوه‌ندان ددانا و ئاشۆریان ژی ئاشور ددانا ل به‌راهیێ و خوداوه‌ند عه‌شتار هه‌ر دگه‌ل دا بوو، ئه‌ڤه ل دووڤ ئه‌و پێزانینێن بۆ مه مایین ژ شارستانیێن ل دووڤ ئێك ژ مۆزه‌خانا عیراقی. .. ! جهێ داخێ یه كو عیراق و ده‌ڤه‌ر د ڤه‌قتیانه‌كا دیرۆكی دا دژیت د گه‌ل ناسناما خوه یا ره‌وشه‌نبیری ژ به‌ر گه‌له‌ك ئه‌گه‌ران و به‌غدا په‌یكه‌رسازیا هه‌ڤچه‌رخ نه‌نیاسیه هه‌تا نیڤا دوێ ژ چه‌رخێ بووری ئه‌و ژی ل سه‌ر ده‌ستێن پیشه‌نگێ په‌یكه‌رسازیا عیراقی یێ وه‌غه‌ركری (جه‌واد سلیم) و ده‌مه‌مێ ده‌ستهه‌لاتا مه‌له‌كی دا 1921 – 1958 ل به‌غدا سێ په‌یكه‌ر هاتنه دانان هاتبوونه چێكرن ژ لایێ هونه‌رمه‌ندێن جیهانی نه یێن عیراقی. په‌یكه‌رێ ئێكێ لسالا 1932 هاتبوو دانان ئه‌و ژی یێ جه‌نه‌رالێ ئینگلیزی (فرێدریك ستانلی مۆد) (1864- 1917) بوو یێ به‌غدا داگیركری، ئه‌ڤ په‌یكه‌ره هاتبوو دانان به‌رامبه‌ر بالیۆزخانا به‌ریتانی ب قه‌بارێ سروشتی كو وێنه‌یێ جه‌نه‌رال مۆد بوو ل سه‌ر هه‌سپی و ئه‌ڤ كاره هاتبوو ئه‌نجامدان ل سالا 1921 ژ لایێ په‌یكه‌رسازێ به‌ریتانی سێر (كۆسكۆمب جۆن 1860 -1952).
په‌یكه‌رێ دووێ یێ عه‌بدولمحسن ئه‌لسه‌عدون بوو (1889 ـ 1929) یێ دویێ سه‌رۆك وه‌زیرێن عیراقی ل سه‌رده‌مێ ده‌ستهه‌لاتا مه‌له‌كی كو چار جاران ببوو سه‌رۆك وه‌زیر ل سالێن 1922/ 1925/ 1928/ 1929 د ماوێ ئینتیدابا به‌ریتانی دا پشتی شه‌ڕێ جیهانی یێ ئێكێ و سه‌عدۆن دڤیا عیراقێ بكه‌ته ده‌وله‌ته‌كا خودان بریارا سه‌ربخوه و به‌ر ب سه‌رخوه‌بوونێ ببه‌ت و مفای وه‌رگریت ژ هێزا داگیركه‌ری ژ پره‌نسیپێ هه‌ڤكاریێ ل گه‌ل هه‌ڤپه‌یمانه‌كێ ب هێز و نه ژ پره‌نسیپێ ده‌وله‌تا بنده‌ست و ل سالا 1929 وه‌غه‌ركر د هنده‌ك كاودانێن نه دیار دا و دبێژن وی خوه كوشت چونكی نه‌شیا كێمرین رێژه بده‌ستڤه‌بینیت د ناڤبه‌را ئیرادا نیشتمانی یا ده‌ستهه‌لاتا داگیركرنێ ل وی ده‌می!
پشتی هینگی په‌یكه‌رسازێ ئیتالی (كانۆ نینكا) هاته راسپاردن بۆ چێكرنا په‌یكه‌ره‌كی بۆ شاه فه‌یسه‌لێ ئێكێ دامه‌زرێنه‌رێ ده‌وله‌تا عیراقی هاته ئه‌نجامدان ل سالا 1933 و ئه‌ڤ په‌یكه‌ره كو شاهی وێنه دكه‌ت ل سه‌ر هه‌سپی هاته دانان ل نێزیكی ئێزگه‌هێ سالحیه ل كه‌رخ و ل سپێده‌یا چارده‌ی ته‌موزێ 1958 جه‌ماوه‌ر به‌ر ب ده‌ڤه‌را سالحیێ ڤه چوون ل به‌رامبه‌ر ئاڤاهیێ ئێزگه‌ی بنگه‌هێ راگه‌هاندنا شۆره‌شێ ل سه‌ر حوكمێ مه‌له‌كی ل عیراقێ و ئێكه‌م تشت كه‌تیه به‌ر چاڤێن وان په‌یكه‌رێ شاهی بوو و دماوێ چه‌ند خوله‌كان دا په‌یكه‌ر خسته ئه‌ردی پشتی كو سه‌رێ په‌یكه‌ری گرێدای ب وه‌ریسان و ئێخستی و وه‌سا دیرۆك خوه دوباره دكه‌ته‌ڤه ل گه‌ل په‌یكه‌رێ دكتاتۆرێ ژناڤچووی ل گۆره‌پانا فردۆس ل رێكه‌فتی 9/4/2003. .. و پشتی هنگی جه‌ماوره به‌ر ب ده‌رگه‌هێ بالیۆزخانا به‌ریتانی چوون كو یا نیزیك بوو و په‌یكه‌رێ جه‌نه‌رال (مود) ئێخستنه ئه‌ردی!
بیناساز (رفعت الجادرچی) دیزاینه‌رێ په‌یكه‌رێ سه‌ربازێ نه‌ناسراو دبێژیت هزرا په‌یكه‌رێ دووێ هات ژ سه‌رۆك (ئه‌حمه‌د حه‌سه‌ن ئه‌لبه‌كر) و نه ژ سه‌دامی و هونه‌رمه‌ند خالد ئه‌لرحال ئه‌ڤ هزره پێشنیاز كربوو بۆ سه‌دامی و ل گه‌ل ده‌سپێكا سالێن هه‌شتێیان و پشتی نه‌مانا حه‌سه‌ن به‌كری په‌یكه‌رێ سه‌ربازێ نه‌نیاس یێ دووێ هاته دانان نێزیكی گۆره‌پانا ئاهه‌نگان ل كه‌رخ و په‌یكه‌ر وه‌سا دیاردكر وه‌كو ئامانه‌كێ مه‌زن یێ دفڕیت یێ هه‌لاویستی ل هه‌وای وێنێ درعه‌كی كو دكه‌ڤیت ژ ده‌ستێن شه‌رڤانێ عیراقی ل ده‌مێ ههه‌ناسه‌یێن دووماهیێ، تشتێ سه‌رنجراكێش ل ڤێره ئه‌وه په‌یكه‌رێ دكتاتۆر سه‌دامی كو بریارا هه‌ڕفاندنا ڤی په‌یكه‌رێ ئێكێ دابوو چوو د دیرۆكێ دا ل سپێده‌یا نه‌هێ نیسانێ سالا 2003 ده‌مێ بوویه هێمایه‌ك بۆ دكتاتوری و سته‌مێ!
ئه‌ڤان هزر دكرن كو دێ بنه هێما و شوونه‌واریێن دیرۆكی وه‌كو یێن مایین، لێ ئه‌وان نه‌زانین كو دی بنه پێترانكێن خه‌لكی و ل سه‌ر جادان ئێنه راكێشان، لێ به‌لكو یێن دیتر ژی كه‌فتنه به‌ر داسا هێزێن تاریستان و خوه شوونوارێن ب بهایی ژی كو دیرۆكێن شارستانیێن ده‌ڤه‌رێ نه‌ماشی دكه‌ن، نه‌هێلان، چاوا ئه‌ڤرۆ ژی داعشا خوینا وی چو ئاڤێن زه‌لال چ واره‌كی دا نه‌هێلان، نه هێمایێن ئاینی و نه یێن وه‌كو دی، ئه‌ڤه ژی دوژمنیا وان بۆ ژیانێ خۆیا دكه‌ت!!
