كۆمارا كوردستان خه‌بات و هێڤێنێ ده‌وله‌تبوونێ
محه‌مه‌د ئیبراهیم ئامێدی
ب هه‌لكه‌فتا 76 سالیا كۆمارا كوردستان ل مهاباد، 22/1/1946فه‌ره بێژین كۆمار و ده‌وله‌ت و ئیمبیراتۆریه‌ت و میرنشینێنن كوردان، ژ ره‌گه‌ز و بنه‌مایێن ده‌وله‌تبوونێ یێن هه‌ره گرنك دهێن،كو كۆمارا كوردستان دبیته ئێك ژ وان ره‌گه‌ز و بنه‌مایان، ملله‌تێ كورد دیرۆكه‌كا دوور و درێژ و ره‌سه‌ن یا د ڤی بیاڤێ دا هه‌یی، ئه‌ڤجا گه‌له‌ك شۆرش و سه‌رهلدان رابوون بۆ ڤێ مه‌ره‌مێ وخه‌ونا ملله‌تێ كورد، له‌ورا پشتی بۆرینا ده‌هان سالان سه‌ر په‌یمانا سایكس پیكۆ یا سالا 1916و په‌یمانا لۆزان 1923 كو ل دووڤ ڤان په‌یمانا كوردستان دابه‌شكر ل سه‌ر چار پارچه‌یان. ملله‌تێ كورد كه‌فته ل ژێر سیاسه‌ت و كونترۆلكرنا چار ده‌وله‌تان (ئیراق، تركیا، ئیران، سووریا) ب جیاوازیێن جۆره جۆرێن زمان و ره‌وشه‌نبیری و كه‌لتۆر و ره‌وشتوتیتال و خاك و مێژوو ل گه‌ل ملله‌تێ كورد و سیاسه‌تا وان ده‌وله‌تان یا دكتاتۆری و ره‌گه‌زپه‌رست و شۆفێنی. زێده‌باری بێبه‌هركرنا ملله‌تی ژ بچویكترین مافێ ره‌وا. له‌ورا ملله‌تێ كورد ب ژماره‌كا شۆرش و سه‌رهلدان و داستانان رابوو. وه‌ك شۆرشا شێخ مه‌حموودێ حه‌فید 1918ـ 1919و 1930 ـ 1931و شۆرشا شێخ سه‌عید پیرانی 14/2/1925 و شۆرشا ئاگری یا ئیحسان نووری پاشا 1927 ـ 1930 و شۆرشا دێرسم سه‌ید رزا 1837 و شۆرشێن بارزان 1932 ـ 1943ـ 1945 ب قۆمانداریا شێخ ئه‌حمه‌د بارزانی و بارزانییێ نه‌مر مسته‌فا. ل گه‌ل پێكئینان و دامه‌زراندنا ژماره‌كا رێكخراو و حزبێن سیاسی. كو حزبا هیوا هه‌بوو یا ب بزاڤ و چالاكی بوو د ڤی بیاڤی دا. و ل 16/8/1946 پارتی دیمۆكراتی كوردستان هاته دامه‌زراندن ب سه‌رۆكاتیا بابێ روحی یێ نه‌ته‌وا كورد بارزانی مسته‌فا وه‌ك پێدڤیه‌كا جه‌ماوه‌ری یا داخوازكری بۆ حه‌ز و مه‌ره‌مێن گه‌لێ كوردستانێ. كو ئه‌ڤنه هه‌می دهاتن د چارچووڤێ بزاڤا رزگاریخوازیا كوری دا. وه‌ك خه‌باته‌كا به‌رده‌وام دژی داگیرگه‌رێن كوردستانێ و بده‌ستڤه‌ئینانا مافێ ره‌وا و كیانه‌كێ سه‌ربه‌خوه. كو راگه‌هاندنا كۆمارا كوردستان ل مهاباد ل 22/1/1946 ب سه‌رۆكاتیا (پێشه‌وا قازی محه‌مه‌د). ئه‌م دشێین بێژین به‌رهه‌مێ وێ ره نج و خه‌باتا پیرۆز بوو. و ئیرادا گه‌لێ كوردستانێ و ده‌ستكه‌فتیه‌كێ گرنگ و مه‌زن بوو د هه‌ڤچه‌رخیا كوردی دا. یا بوویه دوورشمێ ئازادیا ملله‌تێ كورد و هێڤێنێ سه‌ربه‌خوه‌یێ. هه‌ر چه‌نده مێژوو بۆ مه دسه‌لمینیت ب سه‌رفه‌رازی ڤه. كو ئه‌م كورد كه‌ڤنارین ب ژماره‌كا مه‌زن یا ده‌وله‌ت و میرنشینان ب 2500 سالان به‌ری زایینی كو ده‌وله‌تا (لۆلۆ) هه‌بوو 140 سالان حوكم یا كری ل ده‌ڤه‌رێ وه‌كو هاتیه نڤیسین د پرتووكا خودێ ژی َرازی مه‌لا ئه‌نوه‌ر مایی د سمینارا خوه دا ل سه‌ر كوردان ل (وه‌لاتێ چینێ*). به‌ری 76 سالان، رۆژه‌كا وه‌ك ئه‌ڤرۆ ل 22 كانوونا دوویێ سالا 1946 ل ژێر ئالایێ كوردستانێ یێ پیرۆز و ره‌نگین كۆمارا كوردستان هاته دانان ل سه‌ر ده‌ستێن پێشه‌وا قازی محه‌مه‌د و هه‌ژماره‌كا قاره‌مان و خه‌باتكارێن كورد ل كوردستانا رۆژهه‌لات و (بارزانیێ نه‌مر مسته‌فا) ب 500 قاره‌مانان ژ خورت و عه‌گیدێن كوردستانا باشۆر ئاماده‌ببوون ب رێوره‌سمێن هه‌ژی ل مه‌یدانا چارچرا ل سه‌نته‌رێ باژێرێ مهاباد هاته راگه‌هاندن. كۆمارا كوردستان تیرۆژكه‌كا هه‌ره گه‌شبوو و ریدانه‌كا هه‌ره گرنگ بوو د بیاڤێ بلندكرنا ئاستێ هوشه‌مه‌ندیا نه‌ته‌وه‌یاتی د ناڤ ملله‌تی دا و به‌رزكرنا ناڤێ ناسناما كوردی. و ئارمانج و حه‌ز و بیر و بۆچوون گه‌له‌ك بوون بۆ ئاڤاكرنا ده‌وله‌تا كوردی. ل گه‌ل ده‌ستنیشانكرنا دۆست و نه‌یارێن كوردان. هه‌ر چه‌ند بوو ژیێ كۆمارێ یێ كرتبوو 11 هه‌یڤ و 11رۆژ بوون. لێ د ڤی ماوێ كورت دا كابینا حوكمه‌تێ هاته پێكئینان ژ 12وه‌زاره‌تان و دانانا بنیاته‌كێ بهێز بۆ له‌شكرێ كۆمارێ بۆ پاراستنا خاك وه‌لاتی. سه‌ركرده و به‌رپرس و رێبه‌رێن ده‌وله‌تێ هاتبوونه دیاركرن و ئاماده‌كرن. ژماره‌كا پرۆژه‌یێن گرنگ و ستراتیژی د گه‌له‌ك واران دا نه‌خشه و پلان بۆ هاتبوونه دانان، لێ نه‌هاتنه جێبه‌جێكرن ژبه‌ر كورتیا ژیێ كۆمارێ. دانانا چاپخانه‌كێ و ده‌رئیخستنا ژماره‌كا رۆژنامه‌یان و كۆڤاران ب زمانێ كوردی وه‌ك رۆژناما كوردستان زمانحالێ كۆمارێ و كۆڤارا (هه‌لاله، نیشتیمان، رۆگالی مه‌ندالانی كورد). 16/12/1946 دوماهى رۆژ بوو د ژیێ كۆمارێ دا و ل 31/3/1947 پێشه‌وا قازی محه‌مه‌د و برایێ وی سه‌یفی و كورمامێ وی سه‌دڕی هاتنه سێداره‌دان ل سه‌ر ده‌ستێ رژێما شاهنشاهی و بۆ خاله‌ك ره‌ش د ناڤچاڤێن وان دا. و ده‌نگڤه‌دانه‌كا هه‌رده‌م د هه‌ستێ ملله‌تێ كورد دا. سه‌رشۆری و شه‌رمزاری بۆ وان جه و لایه‌نان و كه‌سێن سۆز و په‌یمانێن پالپشتیێ و هاریكاریێ ب جه نه‌ئینان به‌رانبه‌ری كۆمارێ. كۆمارا كوردستان دێ مینیت هه‌رده‌م هێما و دوورشم و سه‌ربۆر و هێڤێنێ خه‌بات و سه‌ربه‌خوه‌یێ و راگه‌هاندنا ده‌وله‌تا كوردی. ئه‌ڤچا بلا بیره‌وه‌ریا 76 سالیا كۆمارا كوردستان ببیته هانده‌ره‌كێ ئه‌كتیڤ بۆ خورتكن و مۆكمكرنا ئێكرێزی و رێخستنا مالا كوردی و ئێك گۆتارا سیاسی. و پاراستنا ئاسایشا نه‌ته‌وایه‌تی و چاره‌سه‌ریا هه‌موو قه‌یرانێن سیاسی و دارایێ، ل ژێر ئالایێ كوردستانێ یێ پیرۆز.
