كۆڕێ خوه نه‌قۆته دا نه‌بیته داعش! (سایكۆلۆژیایا تیرۆرێ و ده‌روونساخله‌میێ)
په‌روه‌رده، ئانكۆ گهۆڕینا ڕه‌فتاران، گرێدایه ب فێربوونێ، و ئێك ژ بنه‌مایێن فێربوونێ، لدویڤ گه‌له‌ك ژ بیردۆزێن سایكۆلۆژى، و نه‌خاسمه مه‌رجیبوونێن كلاسیكییا پاڤلۆفى، و یا سیكنێرى و گه‌له‌كێن دیتر، سزادان (عقووبه یان punishment)یه. سزادان كریاره‌ك چالاكه بۆ ڤێ چه‌ندێ، لێ دگه‌ل هندێ دا ژى دهێته گۆتن كریاره‌ك نه‌یێ هه‌ژى یه بۆ كارتێكرن ل سه‌ر وێ، نه‌خاسمه د ئایینده‌ى دا، نه‌خاسمه هه‌كه ب دروستى نه‌هێته بكارئینان. بابه‌تێ سزادانا زارۆیان و قۆتانا وان یا جه‌سته‌یێ بابه‌ته‌كێ تژى گه‌نگه‌شه‌یه د ئه‌ده‌بیات و وێژه‌یا په‌روه‌رده‌یى دا. د ئه‌نجاما هنده‌ك ژ وان ڤه‌كۆلینێن زانستى یێن كو ژ ئالیێ هنده‌ك بسپۆران، وه‌كى ( ستراوس و كانتۆر) (Straus, M. & Kantor, G.,1991) هاتینه ئه‌نجامدان ده‌ردكه‌ڤیتن كه زارۆك بۆ ته‌مبیكرن و سزادانێ چاڤ ل ده‌یبابێن خوه دكه‌ن و وان دكه‌نه نموونه‌یێن خوه د وان ڕه‌فتاران دا. ئه‌گه‌ر ئه‌و ببینن ده‌یبابێن وان بۆ سزادانا وان قۆتان و لێدانێ بكاردئینن ئه‌و ژى دێ ب هه‌مان كار ڕابن و وان ڕه‌فتاران دگه‌ل هه‌ڤال و دۆست و خویشك و برایێن خوه و ل ئایینده‌ى دا ل گه‌ل زارۆكێن خوه بكارئینن. ئه‌و زانا د وێ باوه‌رێ دانه هه‌رچه‌نده دبیتن د ماوه‌یه‌كێ كۆرتدا و بشێوه‌یه‌كێ كاتى سزادان ببیته ئه‌گه‌رێ نه‌مان و نه‌هێلان و ژناڤبرنا ڕه‌فتاره‌كا خراب و نه‌جوان، به‌لێ پا د ماوه‌یه‌كێ دۆمدرێژێ ئایینده‌ى دا ئاریشه‌یێن جۆراوجۆرێن وه‌كى تاوانكرن و ئه‌نجامدانا تاوانێن مه‌زن و بچووك ل سنێله‌یێ و ل قۆناغێن مه‌زنتر دا لنك وان كه‌سان ڕووى ده‌ن. هه‌روه‌سا ژى قۆتانا ب زارۆكى دكه‌ڤیتن دبیتن ل ئایینده‌ى دا وى تووشى خه‌مۆكیێ، حه‌زا خۆكۆشتنێ، بكارئینانا ڤه‌خوارنێن ئه‌لكۆلى سه‌رخۆشكه‌ر و هیبوونا بێهێلان (ئیدمان)، و قۆتانا هه‌ڤژینان، و تووندوتیژى دژى زارۆكان ئه‌نجامبده‌تن (1: 270 ). ئه‌ڤ نیشانه ئه‌ون یێن د كه‌ساتیه‌كێ سایكۆپات ب ئاشكرایى دهێنه دیتن. كه‌ساتیا تیرۆریستان ژى كۆپییا سایكۆپاته‌كییه كه دژى خوه و جڤاكێ و یاسا و بهایێن وێ ئاماده‌یه هه‌ر ڕه‌فتاره‌كێ بكه‌ت. ڤه‌كۆلینێن ل دۆر تاوانبار و ژ وان ژى كه‌ساتییێن تیرۆریست هاتینه ئه‌نجامدان نیشان دده‌ن زۆربه‌یا وان د قۆناغێن پێشتر و نه‌خاسمه زارۆكینیێ ب سه‌ربۆره‌كا نه‌خۆشا په‌روه‌رده‌یى و سزادانێ ده‌ربازبووینه و كارتێكرنێن نه‌رێنى ل سه‌ر كه‌ساتییا وان په‌یدابوویه، و لدۆماهیكێ به‌رێ وان دایه جهه‌كى بۆ جێبه‌جێكرنا وان ڕه‌فتارێن دڕندانه، و ئه‌و ڕێكخراوێن تووندڕۆ باشترین زه‌مینه و ده‌لیڤه بۆ وێ چه‌ندێ بوونه. 1. اسدورو،لستر ام. ( 1389). روانشناسى، ترجمه: جهانبخش صادقى، چ. 3، 618 ص. *بسپۆرێ زانستێن پێداگۆگى و په‌روه‌رده‌یى/فاكۆلتییا په‌روه‌رده/ زانینگه‌ها زاخۆ
