كەسایەتی و ڕەفتار
سەردار مەجید
ڕەفتارێن مرۆڤان بەرهەمێ كەسایەتیا وانە، كەسایەتی ئەو ناسناما كەسی یە یا كو مرۆڤی ژ یێن دی جودا دكەت، هەر مرۆڤەك ب رەنگەكێ تایبەت هزرێن كارێ خوە دكەت و هەست ب تشتان دكەت، ئەڤە هەموو پێكڤە كەسایەتیا وی پێك دئینن.
كەسایەتی پێكهاتیە ژ چەندین پشكان، وەكی هزر، هەست، ڤیان، و ڕەفتاران، گەلەك زانایان هەول دایە كو كەسایەتیێ بكەنە كۆمەكا جۆران، و ئێك ژ ڤان دابەشكرنان یا (پێنج رەگەزێن مەزن) یە، ئەڤ پێنج رەگەز ئەڤەنە: ڤەكری بوون، وژدانی بوون، گەشبینی، هەڤگونجان و گەرۆكی یان ئارامی.
پێدڤی یە مرۆڤ بزانیت كو كەسایەتیا وی چاوایە، داكو باشتر بزانیت بۆچی ئەو ب ڤی رەنگی ڤان رەفتاران دكەت، هەروەسا، ناسینا كەسایەتیا مرۆڤێن دی یا گرنگە، داكو مرۆڤ باشتر بزانیت چاوا دگەل وان ڕەفتار بكەت.
ڕەفتارێن مرۆڤان ژی ب گەلەك تشتان كارتێكرن دبن، رەفتار دشێت ژ نەریتان، ژینگەهێ، پەروەردێ، هندەك ڕەفتاران مرۆڤ ژ دایك و بابێن خوە وەردگریت، و هندەكێن دی ژی ژ دەرو بەرێن خوە، هەڤالان، مامۆستایان، و رۆژنامەگەری و مەدیایێ.
رۆژانە، ئەم گەلەك ڕەفتاران دكەین، هندەك رەفتارێن مە د بن كۆنترۆلا مە دانە، لێ هندەكێن دی ژی ب رەنگەكێ خۆرسك و بێ كۆنترۆل ژ مە دەردكەڤن، گرنگە كو مرۆڤ هەول بدەت كۆنترۆلا ڕەفتارێن خوە بكەت، نەخاسمە ئەوێن خراب، ب كۆنترۆلكرنا رەفتارێن خوە، مرۆڤ دشێت ژیانەكا گەلەك باشتر و بێ كێشە بژیت. گەلەك ڕەفتارێن مرۆڤان د بن كارتێكرنا هەستان دانە، بۆ نموونە، مرۆڤەكێ تۆرە دشێت ڕەفتارێن توندۆتیژ بكەت، و مرۆڤەكێ كەیفخۆش ژی دشێت رەفتارێن دلۆڤان و باش بكەت، ژبەر ڤێ چەندێ، پێدڤی یە مرۆڤ فێر ببیت چاوا كۆنترۆلا هەستێن خوە بكەت، دا كو كۆنترۆلا رەفتارێن خۆ ژی بكەت. فاكتەرەكێ دی یێ گرنگ ژی ئەوە كو ڕەفتارێن مرۆڤان دشێن ب دەمی بهێنە گوهۆڕین. مرۆڤەكێ كو رەفتارەكا خراب هەبیت، دشێت ب سەروەركرن و دەمی ڤی رەفتاری بگۆهۆڕیت، گۆهۆڕینا ڕەفتاران نە كارەكێ ب ساناهی یە، لێ ب هەولدان و پشتەڤانیا دەوروبەران، دشێت پێكبهێت.
ل دووماهیێ دشێین بێژین كو نیاسینا كەسایەتی و ڕەفتارێن خوە و یێن دی، دێ هاریكاریا مە كەت كو ژیانەكا باشتر و بێ كێشە بژین.
