ل جهێ دژایهتیا ئێك بكهن..
بهربژارێن مه بلا ببنه ئاسیگهههك ل ههمبهر ناحهزێن ههرێما كوردستانێ
ئیسماعیل عهلی/ ئینگلتهڕا
یا ئهڤرۆ دهێته تێبینیكرن د ههوا بهربژارێن مه یێن ههرێما كوردستانێ دا بۆ پهرلهمانێ ئیراقێ د ههلبژارتنێن گشتی دا، ب مخابنیڤه، ههوایهك دویری دبلۆماسیهتێ یه، چونكی وهسا دبینم پتریا وان د دیبهیتێن خوه دا ل ههمبهر ههڤڕكێن خوه یێن سیاسی شارهزایا دانوستاندنان ب سینگفرههی نینن و ههر جارا دو كاندیدێن دو حیزبێن ژێكجودا د بهرنامهیهكی دا گههشتنه ئێك، ههر ئێكسهر تێنهگههشتنهك ڕویددهت و تهقهبولا ئێكتر ناكهن و ههر زوی ژ ئێك تۆڕه دبن.
د تۆڕهبوونێ دا خوه ژبیر دكهن كو ئهو نوینهرێن مللهتهكینه و ههڵویست دگههیته وی ڕاددهی بێرێزیا كهسایهتی و حیزبێن ئێكتر دكهن.
ل ڤێره خالهك زۆر فهره، دڤێت بهربژار و كاندیدێن مه بزانن، كو، ههر چنهبیت، ئهڤه نه بهربژاریا پهرلهمانێ كوردستانێ یه، بهلێ ئهڤه دێ بنه نوینهرێن مه یێن ههرێما كوردستانێ ل هۆڵا پهرلهمانێ ئیراقێ، ئهو هۆڵا وهكو دزانین بوویه جهێ دژایهتی و دوبهرهیی و تائیفیهتا توندا ئیراقا زاڵ ب شیعهیێن خوه و ئهپرۆچێن وانڤه و ههردهم ئهو هۆڵ بوویه جهێ دژایهتیا گهلێ كورد و مافێن وان یێن ڕهوا، نهخاسمه د كهیسێ كهركووكێ و ماددێ 140دا.
لهوڕا یا گرنگه ئهڤێن سوبههی دێ بنه نوونهرێن مه، فیشهكێن شهڕهدهڤیێ، لجهێ ب ئێكودو وهركهن، دڤێت بخوه بهێلن و پێكڤه ب ئێك دهست بناڤێ:كوردستان یان نهمان، ب دوژمنێن دۆزا گهلێ خوه یێ كورد وهركهن.
گهلهك سهیره، نوونهرێن حیزبێن مه ئهڤرۆ، ههر حیزبهكا بیت، ژبیردكهن كو سوبههی ئهو ب ئێك تیم بناڤێ كوردستانێ دێ قهستا هوڵا پهرلهمانێ ئیراقێ كهن و ملێن وان دێ پێكڤهبن، ئهڤجا پشتی ههڤركیێن دوژوار دنێڤبهرا واندا دێ چاوا دژی عهرهبان د ئێكگرتی مینن!؟
مخابن هندهك حیزبێن مه خهلكهكێ مه ژی دخاپینن ب لڤاندنا ههستێن جڤاكی بناڤێ ئایینێ، یان ئهو حیزبێن هندهك بهرپرسێن وان دناڤ دامودهزگههێن حوكمهتێ دا گهندهلیێ دكهن، گهندهلیێن خوه بناڤێ نهتهوایهتیێ دنخێڤن. یان ئهو حیزبا ب ههمی ئاشكهرایی بوویه ئهگهرا خیانهتا 16 ئۆكتۆبهرێ، دڤێت خوه بدانیته خودان رهوایێن ئێكێ بۆ مافێن گهلێ كورد لێ ب وان پرۆژهیێن حهزا وان لێ دگهل دهسههڵاتا ئیراقێ و هۆسا.
یێ سیاسهتێ بۆ گهلێ خوه بكهت، دڤێت پهرژهوهندیێن حیزبایهتیێن بهرتهنگ بدهنه رهخهكی، و ب گیانهكێ براینی سهرهدهریێ ل گهل ئێك بكهن و هۆسا پتر دێ دهنگان ژ لایهنگرێن خوه ژی ئینن.
ههروهسا ل دویڤ تێگههێن سیاسی و دبۆماسیهتا نوی یا ئهڤرۆ دا دڤێت بزانن كارێ پهرلهمانی د وارێ سیاسی دا چی یه، و رهفتارێن سیاسی ژ وهڵاتێن پێشكهفتی وهربگرن، مینا ئهمریكا و بریتانیا، فرهنسا یان ئهڵمانیا. بۆ نموونه، ل دهمێ دیبهیتهكا گهرم ل هۆڵا پهرلهمانێ بریتانی House of Common ڕویددهت و دبیته هۆل هۆلا وان مرۆڤ هزر دكهن دێ خوینێ ژ ئێك بارینن، لێ د راستی، بهروڤاژی، دویڤرا دبیته كهنی و ب گیانهكێ براینی ههمبێزا ئێك دكهن. ل دهمێ چافڤپێكهفتنهكا تهلهفزیۆنی دنێڤبهرا دو مێهڤانێن دو حیزبێن ژێكجودا، سهرهرای تۆمهتباركرنا ئێك، لێ ب گرنژین سهرهدهریا ههڤدو دكهن و ل دوماهیا چاڤپێكهفتنێ ژی وهكو دو ههڤال دچنه دهستێن ئێك.
بهلێ مخابن ل دهف مه ب تۆڕهیی و چاڤهكێ گرێ و تژی چاڤسۆركرن بهرێ وان یێ ل ئێكودو كه مرۆڤ دزانیت ل بهغدا ژی ب وێ چاڤسۆركرنێ دێ مامهڵێ دگهل ئێك كهن د بهرژهوهندیا وێ ئیراقا لسهر ههستیێن قوربانیێن مه یێن حهلهبجه و ئهنفالان ئاڤابووی.
هیڤی دكهین ههمی نوونهرێن مه ب چاڤهكێ براینی بهرێ خوه بدهنه ئێك و د ئێك ههمبێز دا بهر ب بهغدا ڤه بچن و ببنه ئاسیگهههك ل ههمبهر ناحهزێن مه و جهێ ههڕهشا دژی ئێك بكهن، ئارێشهیێن ههرێمێ لبهغدا چارهسهر بكهن و بهرهڤانیێ ژ وان ههمی مافێن گهلێ مه بكهن ب رێیا گڤاشتنا ئیراقێ بۆ بجێئینانا وان قانوون و تهشریعێن د خزمهتا گهلێ ههرێما كوردستانێ و ئاڤاكرنا كوردستانهكا باشتر د چارچووڤێ ئیراقا فیدرال دا.