ماهر به‌رواری: مه ڤیایه كلتۆرێ پێكڤه كاركرنێ و ڤیانێ دناڤبه‌را هه‌لبه‌ستڤانان دا په‌یدا بكه‌ین
دهۆك ، زنار تۆڤی:
ماهر عه‌بدولرحمان به‌رواری (سه‌رپه‌رشتێ جڤاتا هه‌لبه‌ستڤانان) بۆ رۆژناما ئه‌ڤرۆ دیار كر: ده‌مێ من ل ئاماده‌یا برایه‌تی دخواند، د هه‌لبه‌سته‌كی دا نالی بۆ سالمی دنڤێسیت و تێدا دبێژیت:( قۆربانی تۆزی رێگه‌تم ئه‌ی باده‌كه‌ی خۆش مرور، وه‌ك په‌یكی شاره‌زابه به هه‌موو شاری شاره‌زۆر)، سالم ژی به‌رسڤا وی ب هه‌لبه‌سته‌كی دده‌ت، هه‌روه‌سا دایك و بابێن مێرخاسی ژی دو هه‌لبه‌ستڤان بوون ل ده‌ڤه‌را دیانا، من ل سالێن 1987 ێ ئه‌و هه‌ردو نیاسین، پشتی ئه‌ز چوویمه ده‌رڤه‌یی وه‌لاتی ل سالا (1995) ێ بۆ من هزر چێ بوو، ئه‌م ب هه‌لبه‌ستان پاڤێژینه به‌رئێك و به‌حسێ ره‌وشا كوردستانێ بكه‌ین، ب ڤی ره‌نگی مه دیالۆگا هه‌لبه‌ستێ ده‌ستپێكر، هه‌ر ئێكی ژ مه ب ره‌نگه‌كی هه‌لبه‌ست نڤیسان و بۆچوونێن خوه دیار كرینه و د دیوانا ب ناڤێ “دیالۆگا شاعران له ئه‌نفاله‌وه تا ریفراندۆم – ماهر به‌رواری 2018) ێ، هه‌روه‌سا مه هزر ل هندێ كر، كو گه‌له‌ك هه‌لبه‌ستڤانێن گه‌نج هه‌نه و یێن ماینه د دووریانه‌كێ دا و نزانن هه‌لبه‌ستا كلاسیك بنڤیسن یان یا ئازاد، هنده‌ك ژ وان ژی ئه‌و وێره‌كی نه‌بوو، هه‌لبه‌ستان بنڤیسن یان به‌لاڤ بكه‌ن، مه دڤییا هاریكاریا وان بكه‌ین و پێڤه‌كه‌ین دا هه‌لبه‌ستان بنڤیسن، ب ڤی ره‌نگی ل تۆرا جڤاكی یا فێسبووكی مه جار جار هه‌لبه‌ست دهاڤێژتنه به‌رئێك، هوسا هه‌لبه‌ستڤانێن مه زێده‌بوون، ل دووڤدا مه ب پێدڤی زانی، ڤان هه‌لبه‌ستڤانان كۆم كه‌ین و پێكڤه كاره‌كی بكه‌ین.
ناڤهاتی گۆت ژی: ئارمانجا مه ئه‌و بوو، ئه‌م هه‌لبه‌ستا كلاسیك، هه‌ر ژ جزیری هه‌تا نالبه‌ندی، كو یا به‌ره‌ڤ نه‌مانێ دچیت وه‌رارێ بێخینێ و نڤشێ نوو فێركه‌ینه هندێ، كو هه‌لبه‌ستێن هه‌لبه‌ستڤانێن كلاسیك بخوینن و مفای ژێ ببینن، دیسان مه ڤیایه كلتۆرێ پێكڤه كاركرنێ لده‌ف هه‌لبه‌ستڤانان و ڤیانێ دناڤبه‌را وان دا په‌یدا كه‌ین، مه ل نه‌ورۆزا 2020 ێ، (جڤاتا هه‌لبه‌ستڤانان) دامه‌زراند، ئه‌و هه‌لبه‌ستێن مه هاڤێژتینه به‌رئێك مه چاپ كرن، به‌رگێ ئێكێ و دویێ ل سالا 2021 ێ مه چاپ كرن، ب وێ هه‌لكه‌فتێ مه ل 9 ئیلۆنا 2021 ێ ب هه‌لكه‌فتا رۆژا وه‌غه‌ركرنا نالبه‌ندی ل گوندێ خشخاشا مه فیسته‌ڤالا ئیمزاكرنا هه‌ردو دیوانان و بیره‌وه‌ریا خوه كوشتنا ئه‌حمه‌دێ موخلص (نالبه‌ندی) یا سالا 1963 ێ، ب ئاماده‌بوونا گه‌له‌ك هه‌لبه‌ستڤان و ره‌وشه‌نبیران كر، مه ئه‌ڤ ساله ژی دیوانا سییێ چاپ كر و ل گوندێ (هه‌رنێ – ده‌ڤه‌را زێبارێ) مه فیسته‌ڤاله‌ك چێ كر، ژ هه‌مۆ ده‌ڤه‌رێن دهۆك و هه‌ولێرێ هه‌لبه‌ستڤانان پشكداری تێدا كر، تشتێ سه‌یر ئه‌و بوو، پرانییا وان هه‌لبه‌ستڤانان ئێكودو نه دنیاسین، مه ئێكودو نه‌دیت بوو، نوكه ژی ئه‌م به‌رهه‌ڤییان بۆ چاپكرنا به‌رگێ چارێ دكه‌ین و هه‌تا نوكه د هه‌ر دیوانه‌كێ دا پتر ژ 50 هه‌لبه‌ستڤانان پشكداری كری یه.
ماهر دبێژیت ژی: پرانییا هه‌لبه‌ستڤانان ب هه‌لبه‌ستێن (كلاسیك) ده‌ست پێ دكه‌ن، پاشی به‌ره‌ڤ نڤیسینا هه‌لبه‌ستێن دی دچن، پرانییا هه‌لبه‌ستڤانێن مه حه‌ز ژ هه‌لبه‌ستێن ناڤنجی (حه‌فت برگه‌یی هه‌تا ده‌ه برگه‌یی) دكه‌ن، ئه‌م بزاڤێ دكه‌ین، ئه‌و په‌یڤێن كوردی یێن كو به‌رزه‌بووین و خه‌لك ب كارنائینن، دناڤ هه‌لبه‌ستێن خوه دا بكاربینین، دیسان هه‌كه هه‌لبه‌ستێ پێدڤی ب په‌یڤه‌كا فارسی یان عه‌ره‌بی كر، ئه‌م ب كار دئینین،
ئارمانجا مه ژ ڤێ جڤاتێ ئه‌وه، ئه‌م به‌ریكانه‌كا هه‌لبه‌ستێ د ناڤبه‌را وان دا چێ كه‌ین و هه‌لبه‌ستڤانان كۆم كه‌ین و به‌رهه‌مێن وان چاپ بكه‌ین و ئاستێ هه‌لبه‌ستێ بلند بكه‌ین، دیسان مه ل به‌ره ژ باشترین هه‌لبه‌ستێن وان هه‌رسێ دیوانان كو دبنه پتر ژ ( 700) هه‌لبه‌ستان، دیوانه‌كا نموونه‌یی چاپ بكه‌ین، هه‌ر چه‌نده گه‌له‌ك ره‌خنه ل مه دهاتنه گرتن و هنده‌كان دگۆت سه‌رده‌مێ هه‌لبه‌ستا (ره‌سه‌ن_كلاسیك) نه‌مایه، وان دگۆت هه‌لبه‌ستا ئازاد یا باشتره، مه بۆ وان دیار كر، یا گرنگ ئه‌وه هه‌لبه‌سته‌كا ئاست بلند بهێته نڤیسین ب چو قالب و ره‌نگی بیت نه گرنگه، هه‌روه‌سا هنده‌ك هه‌لبه‌ستڤان هه‌بوون د جڤاتا هه‌لبه‌ستڤانان دا ب شێوه‌یێ هه‌لبه‌ستا ئازاد دنڤێسین و یێن دیتر ژی ب شێوه‌یێ كلاسیك دنڤێسین، ئه‌وێن ب شێوه‌یێ ئازاد دنڤێسی نه‌شیان به‌رده‌وامیێ بده‌نه نڤێسینا هه‌لبه‌ستێ، چونكی مه ب شێوه‌یێ كلاسیك دنڤێسین، به‌لێ مه ل به‌ره د پرۆژه‌كێ نوو دا ئه‌م هه‌لبه‌ستا ئازاد ژی بنڤێسین.
عه‌بدولكه‌ریم شۆشی (به‌رپرسێ لژنا سه‌رپه‌رشتیا چاپكرنا دیوانێن جڤاتا هه‌لبه‌ستڤانان) دیاركر: مه‌رجێ وه‌رگرتنا هه‌ر هه‌لبه‌ستڤانه‌كی د جڤاتا هه‌لبه‌ستڤانان دا ب ئاست و گرنگییا بابه‌تی وی ڤه -یێ ئه‌و پێشكێشی مه دكه‌ت- یێ گرێدایه، ده‌رگه‌هێ مه یێ ڤه‌كری یه بۆ هه‌مۆ هه‌لبه‌ستڤانان، به‌لێ هه‌كه به‌رهه‌مێ هه‌لبه‌ستڤانه‌كی ب كێر نه‌هێت ئه‌م به‌لاڤ ناكهین، چه‌ندین هه‌لبه‌ستڤان هه‌بوون، هه‌لبه‌ستێن وان د ئاستێ پێدڤی دا نه‌بوون، مه ژی وه‌كو جڤاتا هه‌لبه‌ستڤانان به‌رهه‌مێ وان به‌لاڤ نه‌كر، چونكی مه دڤێت به‌رهه‌مه‌كێ باش و پاقژ پێشكیشی خه‌لكێ خوه بكه‌ین، لژنه‌یا هه‌لسه‌نگاندنێ دێ لێگه‌ریانێ كه‌ت، كانێ كیژ بابه‌ت ب كێر دهێت ببیته بابه‌تێ سه‌ره‌كی دێ وی هه‌لبژێرین؟، دیسان هه‌كه هنده‌ك كێماسی د هنده‌ك هه‌لبه‌ستان دا هه‌بن، دێ بێژینه هه‌لبه‌ستڤانان سه‌راست بكه‌ن، هه‌كه ئه‌و تشتێ مه ڤیایی د هه‌لبه‌ستا وان دا هه‌بیت و مه‌ره‌مه‌‌كا ژ هه‌ژی تێدا بیت و ریتمه‌كێ جوان هه‌بیت، دێ به‌لاڤ كه‌ین، بۆ نموونه: دیوانا سییێ ژ ( 320) به‌رپه‌ران پێك دهاتن به‌لێ پشتی مه ڤاڤارتی بوونه ( 220) به‌رپه‌ر، چونكی مه دڤێت ئه‌و په‌یاما مه هه‌یی وه‌كو مه بگه‌هیته خه‌لكێ مه.
ماهر به‌رواری ئاشكرا كر ژی: ده‌مێ ئه‌م بابه‌تان ل فێسبووكی به‌لاڤ دكه‌ین، هه‌ر كه‌سه‌ك یێ ئازاده و بێی كو ده‌ستووریێ ژ مه وه‌ربگریت، دشێت هه‌لبه‌ستا خوه د كومێنتان دا به‌لاڤ بكه‌ت و ئه‌م مه‌رجان بۆ كه‌سێ دانانین و ئه‌م قه‌بوول ناكهین كه‌س ژی مه‌رجان ل سه‌ر مه ب سه‌پینیت، جڤاتا مه جڤاته‌كا سه‌ربه‌خوه‌یه و كه‌س پشته‌ڤانیێ ل مه ناكه‌ت، ئه‌م ب خوه پشته‌ڤانیێ ل خوه دكه‌ین و ناهێلین ده‌ستێ كه‌سێ بهێته دناڤ مه دا، بۆ هه‌لبژارتنا بابه‌تان ژی، هه‌مۆ دێ هه‌لبه‌ستێن خوه هنێرن و ئه‌م ژی دێ هه‌لبه‌سته‌كی كه‌ینه بابه‌تێ سه‌ره‌كی، یێ كو خه‌لكێ مه پێدڤی پێ هه‌یی، دێ بابه‌تی ئازرینین و هه‌مۆ هه‌لبه‌ستڤان دێ ناڤارۆكا هه‌لبه‌ستێن خوه ل دووڤ وێ چه‌ندێ دارێژن هه‌ر هه‌لبه‌ستڤانه‌ك دێ هه‌لبه‌ستان ل سه‌ر وی بابه‌تی زێده كه‌ن، پاشی دێ هه‌موو هه‌لبه‌ستان بێی ناڤ كۆم كه‌ین و دێ دیزاین كه‌ین و پاشی دێ بۆ لژنه‌یا ڤه‌وژارتنێ هنێرین، كو نێزیكی پێنج كه‌س سه‌رپه‌رشتیێ لێ دكه‌ن، هنده‌ك جاران ژی ئه‌م وان هه‌لبه‌ستان بۆ پتری ( پازده هه‌تا بیست) كه‌سان دهنێرین، ئه‌م دبێژینێ پێداچوونێ تێدا بكه‌ن. هه‌لبه‌ستێن بژاره ئه‌م ژێ دگرین و ئه‌وێن نه‌باش و ناڤه‌رۆكا وان یا لاواز بیت، ئه‌م به‌لاڤ ناكهین، له‌وما مه ڤیایه هه‌لبه‌سته‌كا باش و ژ هه‌ژی پێشكێشی خوانده‌ڤانێن خوه بكه‌ین، دیسان ئه‌م به‌حسێ وان دیارده‌یان دكه‌ین، ئه‌وێن ژ باب و باپیرێن مه بۆ مه ماین و چو بنه‌ما بۆ نه، هه‌روه‌سان به‌حسێ روودانێن سیاسی و جڤاكی دكه‌ین و بابه‌تان د ئازرینین و هه‌ر هه‌لبه‌ستڤانه‌ك ل دووڤ هزرا خوه یا سیاسی و تێگه‌هشتنا خوه ب هه‌لبه‌ست شرۆڤه دكه‌ت و ل سه‌ر هه‌لبه‌ستێن هه‌ڤكارێن خوه زێده دكه‌ت.
هێشتا دبێژیت: ئه‌م شیاینه د رێیا بزاڤا ڤێ جڤاتێ دا، ب سه‌دان هه‌لبه‌ستڤانان بگه‌هینینه ئێك و بده‌ینه نیاسین و ب هه‌ڤرا كار بكه‌ین، جڤاتا هه‌لبه‌ستڤانان وه‌راره‌ك مه‌زن ئێخسته بیاڤێ هه‌لبه‌ست و ئه‌ده‌بی ب گشتی و هه‌لبه‌ستا ره‌سه‌نا كلاسیك ب تایبه‌تی، ئه‌م شادین كو جوقه‌كێ هه‌لبه‌ستڤانان مه ئینانه قادا نڤێسینا هه‌لبه‌ستێ و هه‌لبه‌ستێن گه‌له‌ك ئاست بلند دنڤیسن،
به‌خته‌وه‌رین كو ئه‌م شیاین روحا (جزیری و خانی و نالبه‌ندی و نالی و جگه‌رخوینی.. ) شاد كه‌ین و رێیا وان به‌رنه‌ده‌ین و ل دووڤ بچین،
هه‌روه‌سا حنێرا وه‌رارا جڤاتا هه‌لبه‌ستڤانان د ڤان خالان دا دیار دبیت، كو پێدڤیا جڤاكی هێژ یا ب هه‌لبه‌ستێ مایه و ب تایبه‌ت هه‌لبه‌ستا ره‌سه‌نا كلاسیك، هه‌روه‌سا مه‌عقول نینه كه‌دا هزار سالێن هه‌لبه‌ستڤانێن وه‌كی جزیری و خانی و نالی پشت گوه ڤه بهاڤیژین و نه‌خوینین، بێلایه‌نی یا جڤاتێ و رژدی و ب هه‌ڤرا كاركرنا بێ به‌رامبه‌ر یا هه‌لبه‌ستڤانان، دلسۆزیا رێڤه‌به‌رێن جڤاتێ بۆ ملله‌تی و جڤاكی و هاندانا وان بۆ گه‌نجان و هاریكاریا وان بۆ نڤیسینا هه‌لبه‌ستان و به‌لاڤكرنا كه‌دا وان.
