مــاف و ئــازادی نـاهێنە دان بەلكی دهێنە ستاندن
دلهین حەمدی
ب ڤی دەقێ ئاخفتنا نەمر (عەبدولرەحمان قاسملۆ) سەركردەیێ دیارێ كورد و شەهیدێ دەستێ ڕەشێ تیرۆرا كۆمارا نەئیسلامیا ئیرانێ دەست ب بابەتێ خۆ دكەم دەما كو دبێژیت (د ڕێیا ئازادیێ دا نەتەوەیەكێ زیندی دڤێت قوربانیێ بدەت بەس پا نەتەوەیەكێ بڤێت زیندی بمینیت و نیشا بدەت كو یێ سەربەخۆیە و د ناڤ گەلانێن زیندی دا جهێ خۆ هەیە دڤێت بهایێ ئازادیا خۆ بدەت و ئازادیێ ژی د مێژوویێ دا یا سەلماندی كو بهایێ وێ یێ گرانە و بێ بها ژی ناهێتە وەرگرتن).
ب شێوەیەكێ گشتی نوكە جیهان د قۆناغەكا دی دا دەرباز دبیت، نەتەوە و پێكهاتەیێن جودا لسەر ئاستێ جیهانێ بۆ بدەستڤەئینانا ماف و ئازادیێن خۆ ل جهێ كو پەنایێ بۆ داگیركاریێ و هێزێ ببەن هەولا خەباتا مەدەنی و بێی توندوتیژی ددەن، پێخەمەت گەهشتن ب ئارمانجان و ڤی جۆرێ خەباتا مەدەنی ژی پشتی ساڵێن نۆتان ل سەدەیێ ڕابۆری و ژناڤچوونا ئێكەتیا سۆڤیەتا جاران و زالبوونا چەمكێ دیموكراسیەتێ لسەر وەلاتێن جیهانێ ڕەنگڤەدانەكا زۆر هەبوو و د نوكە دا جیهان ب شێوەكێ گشتی وەسا هزر دكەن كو خەباتا مەدەنی بەدیلەكێ نوی یێ شەڕ و توندوتیژیێ یە بۆ گەهشتن ب ماف و ئازادیان یان ژی دشێین بێژین خەباتا مەدەنی شێوازەكێ دیموكراسیانەیە بۆ مەبەستا دەربڕینا نەڕازیبوونێ و هەولدان بۆ گوڕینكاریێ د جڤاكێ دا ب پشتبەستن ب هێزا جەماوەری و ب شێوەیەكێ نەتوندوتیژانە ئەڤجا چ ب ڕێیا خۆنیشاندان و ڕێپیڤانان بیت یان ب ڕێیا بایكوت و مانگرتنان یان هەر ئامرازەكێ نەتوندوتیژانە كو نەبیتە هەڕەشە و مەترسی بۆ سەر ئاساییشا وەلاتی، گەلەك وەلات شیاینە ب ڕێیا خەباتا مەدەنی ژ سیستەمەكێ دەسهەلاتخوازی و دیكتاتۆری و نەدیموكراتی ڤە بەر ب سیستەمەكێ دیموكراتی ڤە بچن، بۆ نموونە ئۆرۆگوای ل سالا (١٩٨٤) و كۆلۆمبیا و ڤەنزوێلا ل سالا (١٩٨٥)، یان ئەو خەباتا كو (ماهاتما غاندی) بۆ هندستانێ و (نێلسون ماندێلا) بۆ ئەفریقیا باشۆر كری لێ هەتا نوكە ژی گەلەك نەتەوە بەردەوامن ل خەباتكرنێ ژ بۆ گەهشتن ب ماف و ئازادیێن خۆ و نموونەیا هەرە پێش چاڤ ژی نەتەوەیێ كوردن ل ڕۆژهەلاتا ناڤەڕاست كو نەتەوەیەكێ زۆر ئاشتیخواز و مرۆڤدوستن ل دەڤەرێ و بسەر چار وەلاتێن خۆسەپێن و ڕژێمێن نەدادپەروەرانە دا هاتینە دابەشكرن و بەری ژناڤچوونا ئێكەتیا سۆڤیەتا جاران ب ڕێیا شۆڕەشێن ئێك لدویڤ ئێك یێن چەكداری و خەباتا بێی ڕاوەستان داخوازا مافێن خۆ كرینە لێ پشتی سالێن نۆتان و ژناڤچوونا ئێكەتیا سۆڤیەتا جاران خەباتا خۆ یا چەكداری دگوهۆڕن بۆ خەباتا مەدەنی و دیموكراسی و دیالۆگێ ل گەل ڤان وەلاتێن خۆسەپێن و داگیركەر لێ شۆفینیەتا ڤان وەلاتان ڕێكێ نادەت كو ل نەتەوێ كورد بگەهن و دان پێ دانانێ ب ماف و ئازادیێن وان یێن سروشتی و خۆدایی بكەن كو درێژەدانە ب ژیانێ د جوگرافییەكا دیاركری دا وەك هەر نەتەوەیەكا ڤێ جیهانێ.
هەروەكی (د. عەبدولرەحمان قاسملۆ)، ئاماژە پێ كری كو ئازادیێ بهایێ وێ یێ گرانە و بێ بها ژی ناهێتە وەرگرتن كەواتە دڤێت نەتەوێ كورد ب شێوەكێ گشتێ دەست د ناڤ دەستێ ئێك دا بكەن و ئێكگرتنا خۆ دیاربكەن ب ڕێیا گرێدانا كونگرەیەكێ نەتەوەیی یێ ئێكگرتی و سەرانسەری و ب شێوازێن دیموكراسیانە هەولێن خۆ چڕتر لێ بكەن و پەیام و ئێك گۆتاری و زەرەرمەندیا خۆ بگەهیننە جیهانا ژ دەرڤە ب تایبەتی ئەنجومەنێ ئاساییشا نیڤدەولەتی و بارەگایێ نەتەوێن ئێكگرتی كو نوینەرێن سەرجەم نەتەوە و وەلاتێن جیهانێ تێدانە كو ئایا یا ڕەوایە نەتەوەیەكێ چەند ملیۆن كەسی و خودان جوگرافییەكا پان و بەرین ماف و ئازادیێن وان بهێنە بن پێ كرن كو ئەڤە زێدەتر ژ سەد سالانە.
