مه‌ترسیێن پشتى ریفراندۆما بریتانیا
ل 23.06.2016 بریتانیان بریارا خوه دان و خوه ژ ئێكه‌تیا ئه‌ورۆپى ڤه‌كێشا، ئه‌و ئێكه‌تیا ئه‌ڤه سه‌رێ 43ێ ساڵانه بوویه قیبله‌یا پرانیا وه‌لاتێن ئه‌ورۆپى كو ببنه ئه‌ندام د ڤێ ئێكه‌تیێ دا و وه‌لاتێ ژ هه‌موویان كاسۆتر بۆ ئه‌ندام بوونێ و كون دبنێ هاونان كرین، توركیایه و هه‌رچه‌نده ره‌وشا وێ یا ئابوورى ژ گه‌له‌ك وه‌لاتێن بووینه ئه‌ندام باشتره لێ هێشتا ئه‌ورۆپا ده‌رگه‌هێن ئه‌ندامبوونێ بۆ توركیا ڤه‌نه‌كرینه، چنكو ئێكه‌تیا ئه‌ورۆپا مه‌رجێن تایبه‌ت هه‌نه بۆ ئه‌ندامبوونێ ومه‌رجێ ژ هه‌موویا گرنگتر سیسته‌مێ دیمۆكراتى و ل به‌رچاڤ گرتنا مافێن مرۆڤیه كو توركیا ب دووریا عه‌رد و عه‌سمانى ژڤان مه‌رجان دووره. بریارا ده‌ركه‌فتنا بریتانیا ژ ڤێ ئێكه‌تیێ چ ژ ره‌وشا گشتیا ڤێ ئێكه‌تیێ نائینت خار چنكو ئێكه‌تیه‌ك ئاره‌زوومه‌ندانه‌یه و بیاڤێ ده‌ركه‌تنێ ژ ڤێ ئێكه‌تیێ بۆ هه‌ر ئه‌ندامه‌كى هه‌یه و مافه‌كێ سروشتیێ وانه، ئه‌ڤجا ڤى مافى په‌یده بكه‌ن (هه‌روه‌كو بریتانیا په‌یاده‌كرى)، یان ژى نه‌كه‌ن، په‌یوه‌ندى ب خاسته‌كا وه‌لاتییان ڤه هه‌یه. یا فه‌ره ئه‌م بزانین بۆچى بریتانیان ئه‌ڤ بریاره دان ل ده‌مه‌كى سیسته‌مێ گلۆبالیزمێ یێ سه‌رده‌سته و جیهان یا به‌ر ب ئێكبوونه‌كا بانكى و كولتۆرى دچت و سنوورێن نه‌ته‌وه‌یى گرنگیا خوه ژ ده‌ستدانه! هه‌رچه‌نده د ناڤ ئێكه‌تیا ئه‌ورۆپى دا بریتانیا خوه‌دى تایبه‌تمه‌ندیه‌كا تایبه‌ت بوو لێ دیسان ژى باسكێ دژى ئێكه‌تیێ ب سه‌ركه‌فت و خوه ژ ڤێ ئێكه‌تیێ ڤه‌كێشان و ئه‌ڤه ناهێته وێ هه‌ژمارێ كو ل وه‌لاتێن دن یێ ئه‌ورۆپى هه‌ڤدژێن ئێكه‌تیێ نینن به‌لكو ل پرانیا وه‌لاتێن ئه‌ورۆپى هه‌نه، چنكو ئێكه‌تیێ ب دێژیا ته‌مه‌نێ خوه نه‌شیا باندۆرا ڤى باسكى بنبڕ بكه‌ت، وه‌سا نه‌ئێت هزركرن كو رایه‌دارێن ئێكه‌تیا ئه‌ورۆپى پشته‌گوه كربن نه‌خێر به‌لكو ب مجدى كار ل سه‌ر كریه و هه‌موو بزاڤ كرنه شوینه‌وارێن هه‌ردوو شه‌رێن جیهانى( 1914-1918، 1939-1945) نه‌هێلن و هه‌روه‌سا بنبڕ كرنا هه‌موو ئه‌گه‌رێن په‌یدابوونا شه‌رى د پاشه‌رۆژێ دا و ژبۆ ڤێ مه‌ره‌مێ ژى گه‌له‌ك قانوون ده‌رخستنه و رێك ل به‌ر نه‌ته‌وه‌په‌رستێن تۆندڕه‌و ته‌نگ كرنه و روو ب روو قانوونێ كرنه. د سه‌ر ڤێ هه‌موویێ ڕا ئه‌ڤ باسكه هێدى هێدى یێ بهێز دكه‌ڤت و باندۆرا وان ل سه‌ر سیاسه‌تا ناڤخوه و ده‌رڤه یا ێكه‌تیێ دیاره و سه‌ده‌م ژى گه‌له‌كن لێ یێن ژ هه‌موویان بالكێشتر ئابوورى و ئیسلاموفۆبیا و پرسا كۆچبه‌رانن. هه‌تا نوكه بروسل نه‌شیایه كریزا ئابوورى لخاڤ بكه‌ت و وه‌لاتیێن ئه‌لمانیا، بریتانیا و فه‌ره‌نسا ژ سیاسه‌تا ئابووریا حوكمه‌تێن خوه دزیزن چنكو ئه‌و وه‌سا هزر دكه‌ن حوكمه‌تێ ئه‌و ژ سه‌خمه‌راتى راگرتنا ئابوورێن ژبه‌رێكچوویێن یونان، ئسپانیا و ئیرله‌ندا باج ل سه‌ر داهاتى زێده‌كرنه، ژبلى ئاڤه‌دانكرنا ئه‌ورۆپا رۆژهه‌لات. یادن ئیسلاموفۆبیا كوپراانیا وه‌لاتیێن ئه‌ورۆپى ڤه‌گرتیه و ئێكه‌تى ب مجدى ل سه‌ر ڤێ چه‌ندێ ڕانه‌وه‌ستایه و پێنگاڤێن راوه‌ستاندنا مه‌ترسیا ئیسلاما سیاسیا تۆندڕه‌و ل سه‌ر ئێمناهایا وه‌لاتیان هه‌ر ژسالێن 1980ێ و هێرڤه و چه‌ندی كریارێن تیرۆریستى ل پرانیا پایته‌ختێن ئه‌ورۆپا ئه‌نجامداینه و ئه‌ڤێ چه‌ندێ ترسه‌كا مه‌زن ل جه‌م تاكێ ئه‌ورۆپى په‌یداكریه. سه‌ده‌مێ هه‌ر بالكێشێ دن پرسا ئاوارانه و كێشێن پشتى ئاكنجیكرنێ كو تاكێ ئه‌ورۆپى گه‌له‌ك ژێ دترست چنكو سیاسه‌تا ڕه‌هماندنێ(ئینتیگراسیۆنێ) شكه‌ستن خاریه و پرانیا ئه‌نجامده‌رێن كریارێن تیرۆرستى ل ئه‌ورۆپا سه‌ر ب ره‌ڤه‌ندا ئیسلامینه و كو هه‌تا ئه‌ڤرۆ نه‌شیانه خوه ل گه‌ل كولتۆرێ ئه‌ورۆپى بڕه‌همینن و ئه‌ڤ ئاواره ژى هاتن بوونه سه‌ربار. ئه‌ڤ هه‌رسێ خالێن مه دیاركرین سه‌ده‌مێن سه‌ره‌كینه بۆ بهێزبوونا باسكێ نه‌ته‌وه‌په‌رست و دژى بیانیان و ئه‌گه‌ر رایه‌دارێن ئێكه‌تیا ئه‌ورۆپى ل خوه مكۆر نه‌هێن و رێچاره‌كێ نه‌بینن، دێ چامێن سه‌یر ژ ڤه‌رێژا ریفراندۆما بریتانیا په‌یدابن و ژبلى مه‌ترسیا لێكترازانا ئێكه‌تیا ئه‌ورۆپا مه‌ترسیا هندێ دێ په‌یدابت كو باسكێ نه‌ته‌وه‌په‌رست و ئه‌نتى بیانى بهێته سه‌ر ته‌ختێ ده‌ستهه‌لاتێَ، هنگى ئاسایشا جیهانى دێ كه‌ڤیته دمه‌ترسیێدا و ئه‌زموونا ئه‌لمانیا نازى هێشتا گه‌له‌ك ده‌م ب سه‌رڤه نه‌چوویه و نه‌هاتیه ژبیركرن.
