مه‌رجه‌ع ل رۆژهه‌لاتا ناڤه‌راست (كێنج و هێز)
پشتی شه‌ڕێ دنیایێ یێ ئێكێ ب دووماهی هاتی، گه‌له‌ك تێگه‌هێن نوو ل دنیایێ به‌لاڤبوون، گه‌له‌ك ده‌وله‌ت و مله‌ت ل سه‌ر بنیاتێ (دین و مله‌ت و ئه‌ردان) بوونه ده‌وله‌ت، تێگه‌هێ (مله‌ت) وه‌كی په‌یڤه‌كا (خوه‌په‌رستی) د مه‌یدانا هزرا مله‌تینیێ دا شلق ڤێ كه‌ڤتن، به‌ری وی وه‌ختی (مه‌رجه‌عێ دینی) خالا بالكێش و جهێ بریارێ و گوهۆرینێ بوو، به‌لێ تێگه‌هێ (مه‌رجه‌عێ دینی) پتر هزرا (مه‌ركه‌زی) بوو، ب ره‌نگه‌كێ دی سولتانێ ئۆسمانی ل ئسته‌نبۆلێ (باب عالی) بریار ده‌ردكرن، ل ئه‌فریقیا و پاكستانێ ئه‌و بریاره دهاتنه بجهئینان.
پشتی شه‌ڕێ دنیایێ یێ ئێكێ، هزرا مه‌رجه‌عی پتر زیقكر، به‌لێ سه‌متا وی هاته گوهۆرین، شیان و بریارێن وی كه‌تنه د ناڤ چارچووڤه‌كێ به‌رته‌نگتر دا، ئانكو ده‌وله‌تێ وه‌كی چارچووڤه‌كێ جۆگرافی خوه هاڤێته د مه‌یدانا سیاسی و جڤاكی دا. ل هنده‌ك وه‌لاتان مه‌رجه‌عێن دینی چێبوون، ل هنده‌كێن دی مه‌رجه‌عێن مله‌تینی (قه‌ومی) چێبوون، مینا: غاندیێ هندیا، ماوتسی تونگێ چینیان، هۆشمنێ ڤێتنامیان، گیڤارایێ ئه‌رجه‌نتینێ و كاسترۆیێ كۆبیا، ڤان هه‌میان ژی شۆڕش ل سه‌ر بنیاتێ (مله‌تینی) كرن، هه‌ر چه‌نده هنده‌ك ژ وان ئه‌و چارچووڤه به‌رفره‌هتر لێكر، مینا (گیڤارا)ی خوه ب خه‌لكێ هه‌می وه‌لاتێن دنیایێ دانا. ل ره‌خه‌كێ دی هزرا مه‌رجه‌عێن دینی سه‌رهه‌لدا، نه‌خاسمه ل ده‌ف (شیعان)، هه‌ر چه‌نده هزرا مه‌رجه‌عی ل ده‌ڤ وان یا كه‌ڤنه، به‌لێ د پێشكه‌تن و وه‌رارا هزرا مله‌تینیی دا ئه‌وان ژی خوه د مه‌یدانێ دا دیت.
هه‌كه بهێت ئه‌م دنیایا شیعان وه‌ربگرین، دێ بینین مه‌رجه‌عی چ رۆله‌كێ مه‌زن د رێڤه‌برن و بهێزكرنا جڤاكێ شیعا دا گێرایه، هه‌كه هات و ئه‌م دگه‌ل دنیایا سوننا هه‌ڤبه‌ر بكه‌ین. مه‌رجه‌عێن دینی یێن شیعان شیاینه هه‌می شیعان ل بن سیبه‌را (مه‌رجه‌عیه‌تا دینی) خرڤه‌كه‌ن، ڤێ چه‌ندێ ژی هێزه‌كا مه‌زن دایه شیعا ل هه‌می دنیایێ، ژبلی ڤێ چه‌ندێ ژی، هه‌كه ئه‌م سه‌حكه‌ینه ده‌ستودانێ هێزا مه‌رجه‌عێن شیعا دێ بینین كو شیانێن وان ل رۆژهه‌لاتا ناڤه‌راست ددیارن، به‌حسێ خه‌به‌ری: هۆلكا ئیرانێیه و یا یاریان ب رۆژهه‌لاتا ناڤه‌راست دكه‌ت، هه‌كه ده‌وله‌تێن عه‌ره‌بان یێن سوننی وه‌ربگرین و دگه‌ل ئیرانێ هه‌ڤبه‌ر بكه‌ین، دێ بینین ژ لایێ ئه‌رد و مرۆڤانڤه، هه‌روه‌كی ئیران دلۆپه‌كه ژ به‌حره‌كا مه‌زن، به‌لێ ژلایێ كێنج و رێڤه‌برن و ده‌ستهه‌لاتێ، ده‌وله‌تێن سوننی یێن عه‌ره‌بان هه‌می ل به‌رامبه‌ری ئیرانێ ب تنێ نینن. ئیران یا رۆلێ خوه د (لبنان و عیراق و سووریێ و یه‌مه‌نێ و به‌حرێنێ و پاكستانێ و ئه‌ڤغانستانێ) دا دگێریت، یا ب هێزا مه‌رجه‌عێ دینی، مایێ خوه د سیاسه‌تا وان ده‌وله‌تان دا دكه‌ت، ڤێ چه‌ندێ ژی تنێ ئه‌گه‌ره‌ك یێ هه‌ی ئه‌و ژی هه‌بوونا (مه‌رجه‌عێن) دینیه ل ده‌ف شیعا به‌روڤاژی سوننا. دیسا ده‌وله‌تێن كه‌ڤنداڤی ژی مه‌رجه‌عێن خوه یێن عه‌شیره‌تی هه‌نه، شیاینه ل بن سیبه‌را وان گه‌له‌ك گاڤێن باش پاڤێژن.
ئه‌زێ یێ ل وێ هزرێ كورد ژی پێدڤی مه‌رجه‌عه‌كینه، كو هه‌میان پێكڤه خرڤه‌كه‌ت، شیره‌ت و بریارێن مه‌زن ژ سیبه‌را وان بهێنه وه‌رگرتن، ژبه‌ركو مه‌رجه‌عی رۆله‌كێ مه‌زن ل رۆژهه‌لاتا ناڤه‌راست هه‌یه، هه‌ر مله‌ته‌كێ مه‌رجه‌ع هه‌ی، گه‌له‌كێ ب هێزه.
