مه‌زهه‌بگه‌ری ئه‌و ده‌ردێ به‌غدا ژێ دنالیت
سالح حكیم
هه‌كه بهێین به‌حس ل ڕه‌هندیێن ئیراقا پشتی 3003 بكه‌ین، ئه‌و رێككه‌ڤتنێن ژئالیێ لایه‌نێن جودا یێن ئیراقێ ڤه هاتینه‌كرن بتنێ حبرێ سه‌ر كاغه‌زێ یه. هه‌لبه‌ت پشتی شه‌ڕێ داعشێ 2014ـــئ، دادگه‌ها فیدرالی، بتنێ یا بۆ لایه‌نه‌كێ ده‌ستنیشانكری كاردكه‌ت. وه‌كو دیار ئه‌و ژی مه‌زهه‌بێ شیعانه بریارێن ده‌ره‌كی جهبه‌جه دكه‌ت، دژی پێكهاته‌یێن كورد، و عه‌ره‌یێن سنه، دیر ژبنه‌مایێ ده‌ستۆری یه‌كسانی. له‌و ده‌وله‌تا فیدرالی، پێگریێ ب وان به‌ندێن ده‌ستووری ناكه‌ن، ئه‌ڤێت ژ لایێ هه‌موو پێكهاته‌یێن ئیراقێڤه هاتینه دانان، وه‌كو نموونه، شاندێن كوردان چه‌ند جاران چووینه به‌غدا، هه‌ر جار ب به‌هانه‌یه‌كێ، كو دویر ژ بنه‌مایێن ده‌ستووری دهێنه‌كرن. مخابن ئه‌و ده‌ستوورێ هه‌شتێ ژ سه‌دێ خه‌لكێ ئیراقێ ده‌نگ سه‌ر دای، بخابنیڤه ئه‌و لایه‌نێ ناڤبری بتنێ بریاران د به‌رژه‌وه‌ندییا خوه‌دا به‌رجه‌سته دكه‌ن. هه‌كه ئیراق هه‌ر هۆسا یا به‌رده‌وام بیت گرنگیێ ب به‌ندێن ده‌ستووری نه‌ده‌ت، ڕه‌نگه كارڤه‌دانێن جودا جودا ل دیڤ خوه بینیت. هه‌لبه‌ت مه بڤێت و نه‌ڤێت به‌غدا یا تووشی مه‌زهه‌بگێریێ بووی، رۆژ بۆ رۆژێ، ئێشا وێ یا د زێده‌بوونێ دا، له‌و بوویه نه‌ساخیه‌كا دۆمدرێژ و هه‌ری گۆژه‌ك د چه‌رگێ به‌غدایێ دا. ئێدی ده‌رمانێ ده‌ردێ وێ ب زه‌حمه‌ت بهێته دیتن، پێنه‌ڤێت ده‌ستهه‌لاتا شیعه، یا ئاماده نینه چو پرسگركێن ئیراق و ئیراقیان، ژ بلی لایه‌نێ خوه یێ شیعه چاره بكه‌ت. چونكی هه‌رده‌م خوه ژماره ئێك ب وه‌لاتێێن ڤی وه‌لاتی دزانن. لایه‌نێن دیتر ب ژماره دو دبینن، له‌و هه‌موو ئه‌مرازێن نه‌رم و هشك، ل سه‌ر پێكهاتێن دی دسه‌پیینت، تایبه‌تی كوردان. به‌رده‌وام پیلان و ده‌پ و دۆلاپا بۆ دگێرن، دا قه‌وارێ هه‌رێمێ لاوازبكه‌ن. چونكی ئه‌وێن نه‌ڤیێن پێغه‌مبه‌ری گۆشتین، وه‌سا هزربكه‌ن دێ سزایێ گونه‌ها وان، ب لێدنا زنجیران ڕابیت، دێ چاوا ئه‌و شێن خوه رازیكه‌ت كو كوردان ژی مافێ وه‌لاتیبوونێ یێ هه‌ی، ب دیتنا من ئه‌ڤ ئێشا شیعه پێ دنالن، چو رێكه‌فتن دگه‌ل ناهێته‌كرن، بلا كورد ل هیڤیا ڤان نه‌بن رۆژه‌كێ ژ رۆژا بهێنه ئاشێ هویر، مافێ كوردان به‌رجه‌سته‌كه‌ن. لێ خوه‌ڕاگرتنا خه‌لكێ هه‌رێما كوردستانێ، گه‌له‌ك ژ پیلانێن وان مه‌زنتره، هه‌مان ده‌مدا خه‌لكێ هشیارتره ژ وان بریارێن دژی هه‌رێمێ دهێن دان، پێنه‌ڤێت كورد دشێن گه‌له‌ك كارتێن فشارێ بكاربینن. ئه‌و ژی هه‌كه هه‌می لایه‌نێن سیاسی د ئێك چه‌په‌ر و به‌ره بن، خوه‌دان ئێك بریاربن، هینگێ ڕه‌نگه ئه‌مریكا هه‌ڤپه‌یمانیێن دگه‌ل دا ژی، بهێنه سه‌رخه‌ت، ئاراسته‌یێ سیاسی یێ ئیراقێ بگشتی بهێته گۆهارتن.
