ناڤێن خوارنگەهێن گەشتیاری د ناڤبەرا سەرنجراكێشانێ و چـاڤلێكرنـێ دا
نۆرهان عەلی
خوارنگەهـــ بشێوەیەكێ گشتی ئەو جهە یێ كو خوارن و ڤەخوارن تێدا دهێت پێشكێشكرن ب سەردانكەران، لێ ل گەلەك كەلتوران دا خوارنگەهـــ زێدەترە ژ هندێ كو جهەكێ خوارنێ بیت، بەلكو جهەكە كو خودان خێزان لێ كۆم دبن و دەمەكێ خۆش دبۆرینن ب مفاوەرگرتن ژ خوارنێ و پەیوەندیێن كۆمەلایەتی، كو جۆرێ خوارنێ و جهـــ و خزمەتگۆزاریێن دهێنە پێشكێشكرن ژینگەهەكا كەلتوری و جڤاكی بۆ سەردانكەران درست دكەت. دگەل بۆرینا دەمی گۆرانكاری بسەر هەمی تشتان دا پەیدا دبن و خوارنگەهـــ ژی دگەل بۆرینا چەرخان گۆرانكاری بسەدا پەیدابوینە تا گەهشتینە جەرخێ تەكنەلۆژیایێ. ل ڤان دوماهیان دبینن كو ناڤێ خوارنگەهان یێ بوی جهێ رەخنەگرتنا خەلكی كا ئەرێ بۆچی ناڤێن بیانی دهێنە بكارئینان لدەڤەرێ، ب ئەگەرێ هندێ دێ ئەڤ چەندە بیتە ئەگەرێ ژدەستدان و بەرزەكرنا ناسناما كوردی لدەڤەرێ.
لێ پرسا گرنگ لڤێرێ ئەوە ئەرێ ئەڤ ناڤێن بیانی هاریكارن بۆ بەرەڤپێشڤەبرنا كەرتێ گەشتیاری، یان ژ بهایێ رەسەناتیا دەڤەرێ كێم دكەن؟
بێگومان راكێشانا گەشتیاران ب رێیا ناڤێ خوارنگەهێ ئێك ژ گرنگترین پێكهاتایە كو خودانێن خوارنگەها پێكۆلێ دكەن ناڤێن سەرەنجراكێش بۆ خوارنگەهێن خۆ بهەلبژێرن بۆ هندێ بساناهی بهێنە ناسكرن بتایبەت بۆ گەشتیارێن بیانی. ئەڤ چەندە بتنێ خوارنگەهێن گەشتیاری ڤەناگریت، بەلكو ل خوارنگەهێن خوارنێن بلەز و كافێتریا ژی یا هەی، كو ل ناڤ باژێرێ دهوكێ دە گەلەك خوارنگەهـــ یێن هەین ناڤێن وان بیانینە و خودان ناڤودەنگەكێ باشن وەك خوارنگەهێن: (DDK, VIKINGS, 99, 4S) بۆ هندێ سەرەنجا نەوەیێ گەنجان و وان كەسا رابكێشیت كو داخبارن ب كەلتورێ رۆژئاڤای و بیانی. ژ لایەكێ دی ڤە هندەك وەسا هزر دكەن كو ئەڤ چەندە دێ بیتە ئەگەرێ ژ دەستدانا سیمایێ ناڤخۆی ب تایبەت ل وان باژێر و دەڤەران یێن كو ب میراتێ كەلتوری دەولەمەند. ل دەمێ كو گەشتیارێن بیانی سەرەدانا دەڤەرێن مە دكەن چاڤەرێنە تشتەكێ جیاواز ببینن كو پێناسا كەلتوور و ژینگەها جڤاكی یا وێ دەڤەرێ بكەت، نەكو تشتەكێ دوبارە بیت بشێت لهەر جهەكی ببینیت.
دبیت هندەك ناڤ بۆ خوارنگەهان بهێنە بكارئینان كو ئیلهاما وان ژ كەلتور و مێژویا دەڤەرێ هاتیە وەرگرتن سەرەنجراكێشتر بیت و ناسناما تایبەت یا هەر باژێرەكی بلندكەت. بۆ نمونە: گەڤەركێ، شندوخا، میدیا سەرای، مالتا و گەلەك خوارنگەهێن دی كو ژ دەمێ درستكرنا وان تا نها بەردەوامن لسەر پێشكێشكرنا خزمەتێ و بەرجاڤكرنا كەلتورێ كوردی بۆ بیانیان. خوارنگەها بێسرێ ئێك ژ وان خوارنگەهایە كو بسالایە خزمەتێ دكەت كو ژ سالا 2004 دە هاتیە درستكرن. ژبەر هندێ باشترین رێك ئەوە هەڤسەنگی درست بیت دناڤبەرا ناڤكرنا خوارنگەهان ب ناڤێن كەلتوری و بیانی ژ بۆ پاراستنا ناسناما كەلتوری و راكێشانا گەشتیاران. خوارنگەهـــ دشێن رێیەكا هەڤسەنگـــ بكاربینن كو رەسەناتیێ و داهێنانێ تێكەل بكەن، بۆ نمونە: دشێن لدەمێ ناڤكرنێ وەرگێرانا كوردی بكاربینن دگەل ناڤێن بیانی، یا وان ناڤان بكاربینن كو رەنگڤەدانا روحی یا دەڤەرێیە لێ بشێوەیەكێ مۆدرێن، هەروەسا دشێن هزرێن ناڤان ژ خوارنێن كەلتوری یێن دەڤەرێ وەرگرن، وەكی خوارنگەهێن سەرتێشتا شڤانی و سەرپەلا سەفەری.. هتد. یان وان ناڤان یێن رەنگڤەدانا ژینگەها جڤاكی و كەلتوریا دەڤەرێ. وەك ناڤێن نەورۆز، شۆرەش، ئازادی، بەری بهار و.. هتد.
و لدوماهیێ دشێن بێژین خوارنگەها سەركەفتی ئەو خوارنگەهە یا بشێت گەشتیاران بۆ لایێ خۆ رابكێشیت بێی كو بهایێن خۆ یێن كەلتوری و جڤاكی ژ دەست بدەت.
