نه‌یارێن ده‌وله‌تبوونا كوردستانێ نه‌ساخ ده‌روونن
ئاسایی یه نه‌ساخێن ده‌روونى ژى وه‌كى هه‌رنه‌ساخیه‌كا بایۆلۆژیك و جه‌سته‌یى دبیت تووشى هه‌ر مرۆڤه‌كى و ل هه‌ر ژى و پله و پایه‌یه‌كێ بیت. دبیت زیانا وێ ژى بگه‌هیته وى كه‌سى ب خوه و به‌لكو چه‌ند كه‌سێن دی. به‌لێ ده‌مێ زیان دگه‌هیته هژماره‌كا گه‌له‌ك مرۆڤان كاره‌سات دروست دبن.
خودێ ژێ ڕازى عه‌لى وه‌ردى، زانا و فه‌یله‌سۆفێ مه‌زن و خودانێ بیردۆزا “قه‌یرانا سایكۆلۆژیا عه‌ره‌بێ بیابانێ” د وێ باوه‌رێ دایه كو هه‌ستكرن ب زۆرداریێ ژ خودانێ زۆرداریێ بهێز و كاتێكه‌رتره. دیاره ئه‌و دزانیت كو هه‌سته‌وه‌رێن مرۆڤى ڕۆله‌كێ مه‌زن د ژیانا بایۆلۆژیك و سایكۆلۆژیك و جڤاكى دا دبینیت و به‌لانس و هه‌ڤسه‌نگیا مرۆڤى دپارێزن. هه‌كه كه‌سه‌كى ئه‌ڤ شیانه نه‌مینیت و تو شویژنه‌كێ د له‌پێ وى ڕا بكه‌ى و ئه‌و پێ نه‌حه‌سیت ژیانا وى دێ ڕامانا خوه ژ ده‌ست ده‌ت. له‌وما هه‌ستكرن گرنگه و ب تایبه‌ت هه‌كه ئه‌ڤ هه‌سته‌وه‌ره گرێداى بیت ب گه‌له‌ك لایه‌نێن هه‌ڤشێوێ ژیانا مرۆڤى و جڤاكێ ڤه.
ئه‌ڤرۆكه كوردستان ب كاودانه‌كى دا ده‌رباز دبیت كو لایه‌نێ هه‌سته‌وه‌رى و سۆزدارى و هزرى تێدا گه‌له‌ك گرنگن بهێنه ل به‌ر چاڤگرتن و ئه‌و ژى ژ پێخه‌مه‌ت وانه وه‌رگرتن ژ دوهى و ڕابردووى، و كاركرن و لڤینا ئه‌ڤرۆ، و ئاڤاكرنا سوبه‌هى. دیاره وه‌ك زانایێن سایكۆلۆژى و جڤاكى دبێژن مرۆڤ چ جاران ژ راِبردوویێ خوه قورتال و جودا نابیت. جڤاك ژى ب هه‌مان شێوه. چه‌وا مرۆڤێ ئه‌ڤرۆ و سوباهى به‌رهه‌مێ دوهی یه، جڤاك ژى وه‌سا داهاتوویێ وێ گرێدایه ب ئه‌زموونا ئه‌ڤرۆ و دوهى ڤه.
ئه‌و ده‌وله‌تا مه كوردستانیان دڤێت ئاڤا بكه‌ین به‌رهه‌مێ هه‌سته‌وه‌رێن تاكى و جڤاكی یا كوردستانیانه كه ژ دوهى و ئه‌ڤرۆ هه‌ى. ئه‌و هه‌سته‌وه‌رێن پڕن ژ تراژێدى و كۆله‌جه‌رگى و بیرهاتن و كاره‌ساتێن نه‌خۆش و زۆردارى. هنده‌ك كه‌س و لایه‌ن نه‌بده‌ستێن خوه و ژ تێنه‌گه‌هشتنێ، به‌لكو ژبه‌ر به‌رژه‌وه‌ندى و ئه‌گه‌ران ئه‌ڤرۆ ده‌هۆلێ بۆ نه‌گۆنجانا ده‌مى بۆ ڤێ ده‌وله‌تێ دقۆتن.
ده‌م و هێجه‌ت هه‌ر چ بن نه‌هند مه‌زن و فه‌ر و گرنگترن ژ وێ هه‌ستا پێدڤیه هه‌ر تاكه‌كێ كورد بكه‌ت ده‌مێ بیرا وى ل هه‌مى وان ئه‌نفال و كێمیابارانكرن و جینۆساید و…هتد، دهێت. ئه‌و تاكێ كوردستانى هه‌كه ئه‌ڤ هه‌سته‌وه‌ره ل نك وى كار نه‌كه‌ن، چ جیاوازیا وى نینه دگه‌ل وى كه‌سێ هه‌ڤسه‌نگیا وى یا بایۆلۆژیك تێك چووى و هه‌ست ب هندێ ناكه‌ت بزماره‌ك یا د بنێ پێ وى دا چه‌قى. ئه‌ڤ هه‌ر دو مرۆڤه نه‌ساخن. ئێك نه‌ساخێ جه‌سته‌یی یه و یێ دى نه‌خۆشه‌كێ ده‌روونی یه و هه‌ر دو پێدڤى ب نۆشدارینه. نۆشدارێ ئێكێ دێ هنده‌ك ده‌رمانان ده‌ت، و ده‌رمانێ نه‌ساخیا جۆرێ دویێ مرۆڤ ب خوه‌یه. هه‌كه د هه‌ر نساخیه‌كێ دا مرۆڤ ب خوه باشترین و مه‌زنترین هاریكار نه‌بیت چاره‌سه‌رى دێ گه‌له‌ك بزه‌حمه‌ت كه‌ڤیت. ئه‌و مرۆڤێ هند هه‌ستا نه‌ته‌وه‌یى ل نك لاواز بیت و باوه‌رى ب به‌رژه‌وه‌ندیێن گشتى و نه‌ته‌وه‌یى نه‌بیت، باشترین چاره‌سه‌رى ئه‌وه ب ده‌هان ده‌مژمێران د مه‌ژیێ خوه دا پێداچوونێ ب هه‌مى وان گه‌ف و به‌دبه‌ختیان دا بكه‌ت ئه‌وێن كو هه‌كه وى ژى وه‌كى خه‌لكێ وه‌لات و ده‌وله‌تا خوه هه‌بایه دبیت تووشى وى نه‌بانه. و وى ده‌مى دێ باشترین ده‌رمان بۆ وى ئه‌و كار بیت و بۆ وى بنه مه‌زنترین پالده‌ر بۆ هندێ ل شوینا ڕاوستان ل دژى وێ ده‌وله‌تێ و چێكرنا ئاسته‌نگیان بۆ دروستبوونا وێ و دلخۆشكرنا دلێ دوژمنان و ته‌حلكرنا ژیانا خه‌لكێ خوه، كار بۆ ئاڤاكرنا وێ ده‌وله‌تێ بكه‌ت دا هه‌مى كوردستانى ل بن سیبه‌را وێ و بێى جیاوازیا ئایینى و نه‌ته‌وه‌یى و مه‌زهه‌بى و دوور ژ لایه‌نگیرى و ده‌مارگیرى و خوه په‌رێستیا ئه‌م ب ئاگرێ وێ سۆتین پێكڤه بژین.
*بسپۆرێ ئه‌كادیمى د زانستێن سایكۆلۆژى و پێداگۆگى/ زانینگه‌ها زاخۆ