نۆشداره‌ك :كێم نڤستنێ ئەڤ زیانە بۆ مرۆڤى هەنە
نوشداره‌كێ چاڤا دیاركر كو ژن پترى زه‌لاما ب مه‌به‌ستا پشكنین كرنا چاڤێن خوه سه‌ره‌دانا نوشداران دكه‌ن و ب مه‌به‌ستا وه‌رگرتنا رێنمایان و پاراستنا چاڤێن خوه.
ئه‌ڤرۆ نیۆز ، ره‌مه‌زان هه‌رنى :
د. كوچه‌ر ره‌ئوف شاره‌زا ل نه‌خوشیێن چاڤا بۆ ئه‌ڤرۆ نیۆز دیاركر , ب ره‌نگه‌كێ گشتى چاڤا پێدڤى ب پاراستنێ هه‌یه ب تایبه‌ت ل تیشكێن زیان به‌خش تایبه‌ت تیشكێ روژێ كو راسته‌و خو كاریگه‌ریێ دكه‌م سه‌ر چاڤێ و كانیكا چاڤێ و ئه‌گه‌ر ل ژیێ گه‌نجاتیێ ژى كاریگه‌ریا خرابا وێ تیشكێ ده‌رنه‌كه‌ڤیت ل ده‌مێ ژیه‌كێ دیار كرى چاڤ روندكا دكه‌ن و ئاڤ ژێ دهێت ژ سه‌ده‌ما وى ده‌مى راسته‌و خو تیشكێن روژێ به‌ركه‌فتى تایبه‌ت بۆ ئافره‌تان.
د. كوچه‌ر ئاشكرا كر ژى , هاتنه خوارا رێژا دیتنێ دورجور هه‌نه ئه‌گه‌ر ژان بیت یان نه‌خوشى یان فیسیولوجى ئه‌گه‌ر نه‌خوشى بیت دێ بیته سه‌ده‌مێ كوره‌بۆنێ و ئه‌گه‌ر فیسیولوجى بیت دێ بیته سه‌ده‌مێ وه‌ریانا پرچى , گه‌له‌ك جور نه‌خوشى هه‌نه ل مروڤان ئه‌گه‌ر چاره‌سه‌ریه‌كا بله‌ز بۆ نه‌كه‌ن دێ بیته سه‌ده‌مێ كوره‌بۆنێ تایبه‌ت ئه‌گه‌ر ئه‌و نه‌خوشى ل كێم بۆنا رێژا دیتنێ و تاریبۆنا چاڤا هه‌بیت یان ئاڤا سپى بكه‌ڤیت چاڤێ.
د. كوچه‌ر ل دور پاراستنا چاڤا گوت , گه‌له‌ك رێ هه‌نه‌ب ۆ خوپاراستن ل نه‌خوشیێن چاڤا به‌لێ ژ هه‌میان گركنتر خوارنا ساخله‌مه دور كه‌فتن ل تیشكێن روژێ كێم كرن و خوپاراستن ل روناهیا ئامێرێن ئه‌لیكترونێ , هه‌روه‌سا ب كارئینانا به‌چاڤكێن ساخله‌میێ چۆ زیان نیه چاڤا راسته‌و خو دپارێزیت ل نه‌خوشیێ و كێم بۆنا رێژا دیتنا چاڤا چاڤا ل گه‌ل نه‌خوشیا دپارێزیت , گه‌له‌ك به‌رێ خوه‌دانا ئامێرێن روناهیا وان سپى و زێده وه‌ك شاشه‌یێن موبایل و ته‌له‌فزیونا دبیته سه‌ده‌مه‌ك بۆ ماندى كرناچاڤا پێدڤیه شاشه نیڤ مه‌ترێ بۆ 30 سم دوربیت ل چاڤا ل وى ده‌مى ژى ل جهێ تارى ئامێرێن ئه‌لیكترونێ نه‌هێنه ب كارئینان جار جار ژى بهێن ڤه‌دانى ب ده‌ن چاڤێن خوه .
د. كوچه‌ر دیاركر , ژیێ مروڤا ب گشتى كاریگه‌رى هه‌یه لسه‌ر زێده بۆنا نه‌خوشیێن چاڤا تایبه‌ت ل ئافره‌تان هه‌روه‌سا پیربۆن دبیته سه‌ده‌مێ په‌یدا بۆنا ئاڤا سپى ل چاڤا ندا و تێك چونا تورا چاڤى.
د. كوچه‌ر ئاشكرا كر , گه‌له‌ك نڤستنێ چۆ زیان بۆ چاڤا نینه به‌لێ كێم نڤستنێ زیانێن مه‌زن هه‌نه بۆ چاڤا دبیته سه‌ده‌م بۆ ماندیبۆن و تارى بۆنا چاڤا و به‌رده‌وام بۆنا كێم نڤستنێ دبیته سه‌ده‌مێ كوره‌بۆنا چاڤا .بۆپاراستنا چاڤا ب ره‌نگه‌كێ ساخله‌م روژانه كه‌سكاتى فێقى پێدڤیه بخون یان وه‌رزشێ بكه‌ین راسته‌و خو نه‌هێلین روژ تیشكێن تیژ به‌رچاڤێن مه بكه‌ڤن.
د . كوچه‌رێ دیاركر , كێم بۆنا چاڤا تاراده‌یه‌كێ په‌یوه‌ندى ب ژیێ مروڤا ن ڤه نیه ژبه‌ركو نه‌خشویا چاڤا ل ژیه‌كێ بۆ ژیه‌كێ دى دهێته گوهرین , به‌لێ پتر ئافره‌ت ل زه‌لاما سه‌ره‌دانا نوشدارێن چاڤا دكه‌ن ژ سه‌ده‌ما نه‌پاراستنێ زوتر توشى ئاریشێن كێم یا دیتنێ دبن.
