نەخوشترین پێشمەرگایەتی ل سالا 1990ێ‌ بوو هندەك جاران دو رۆژان خوارن...

نەخوشترین پێشمەرگایەتی ل سالا 1990ێ‌ بوو هندەك جاران دو رۆژان خوارن ب دەست مە نەدكەفت

4

دیدار، سالار محەمەد دۆسكی:

پێشمەرگەكێ‌ هەردو شۆڕەشێن ئەیلون و گولانێ‌، دوپاتكر نەخوشترین پێشمەرگایەتی ل سالا 1990ێ‌ بوو، چونكە دەڤەر نەمابوون و رێك بەرزەب بوون و دیسا خوارنا كێم بوو، خوەیاكر ژ بەر زۆلم و ستەما رژێما بەعس رۆژ بۆ رۆژێ‌ رێكخستن و شانێن نهێنی زێدەتر لێ‌ دهاتن.
خالد بانی، ئامر لیوایێ‌ خانەنشینكری بۆ رۆژناما ئەڤرۆ گۆت: وەیسی و عیسی ل گەل كومەكا بانییا ل سالا 1961ێ‌ ل دەڤەرا مزویری ژووریا گەهشتنە شۆڕەشێ‌ و رەحمەتی (مەلا مستەفا بارزانی) پشتی ڤەگەریاین و بارەگایێن خوە داناین، خەلكی بەحسێ‌ پێشمەرگەی دكر ، حەزەك بوومە چێبوو ببینە پێشمەرگە، ل شۆڕەشا ئەیلونێ‌ شكەستن ل دەف پێشمەرگەی نەبوو و گەلكێ‌ ب رێك وپێك بوو، و گێرانا سمیناران بیروباوەرێن نشتیمانی گەلەك لدەف خەلكی زێدەكرن، سێ‌ جاران من قەستا ناڤ رێزێن پێشمەرگەی كر كو ببمە پێشمەرگە ئەز دهاتمە دەرخستن دگۆتن تو بكێر پێشمەرگایەتیێ‌ ناهێی چونكە تویێ‌ بچویكی، ل دووماهی یا سالا 1963ێ‌ گەهشتینە ناڤ رێزێن شۆڕەشێ‌ ل گەل وەیسی بانی و عیسی بانی، وی دەمی من برایەك هەبوو چوو بوو ناڤ مرۆڤێن مە ل ناڤ (سەیدا) بتنێ‌ ئەز مابووم و بدلێ‌ بابێ‌ من نەبوو و لدەسپێكێ‌ دەمێ‌ بوویمە پێشمەرگە دوجاران دبوونە شەر بابێ‌ من دهاتە پێش من ڤە و گۆتە من هەرە مال، ل سالا 1964ێ‌ ئێكەم شەرێ‌ پشكداربوویم یێ‌ (گەلیێ‌ شێخ هادی) بوو رۆژانە هێرش دهاتنە سەر پێشمەرگەی.
خالد بانی، زێدەتر گۆت: گەلەك جاران من مرنا خوە دیتی یە و جارەكێ‌ توپەكا 57 حەفت ملیم رەحمەتی (ئدریس بارزانی) دابوومە و ئەم (10) پێشمەرگەبووین و (5) ئێزدی و( 5) موسلمان و مە گۆت دێ‌ لێوایێ‌ توبارانكەین ب ڕێكەفتین و مەغرەب گەهشتینە گوندێ‌ (شێخ خدرێ‌) وی دەمی برسی بووین گوندی بوومە كافرەك ڤە كوشت بۆ درەنگ و من گەلەك خواست بچین لێ‌ هندەك هەڤالێت مە خواست بەرێ‌ سپێدێ‌ بچین وێ‌ شەڤێ‌ خەوا من ناهێت، چونكە هەر دەمێ‌ ئەز ژ دوژمنی ترسیابام خەوا من نەدهات و ئەوێن ئێزدی خەلكێ‌ گوندی بوون و چوونە مالێن خوە هەتا بەرێ‌ سپێدێ‌ هەتا رابوون و خوە لێكدا و ب رێكەفتین ژ (شێخ خدرێ‌) دەركەفتین و گەهشتینە (سینا) و دا دەركەڤین مە دیت مەفرەزەكا هەوالگێری ژ هەمی لایەكی ڤە هاڤێتەمە ، قەسرەكا مەزن وێرێ‌ بوو و خودانێ‌ وێ‌ ناڤێ‌ وی (دەرمان) بوو و هەر پێنچ ئێزدی چوونە (نوقلێ‌) دا ئانكو (كون) هەبوون و گازی مە ژی كر بەلێ‌ ئەم نەچووین و ئەم سەركەفتینە سەر بانێ‌ قەسرێ‌ و من گۆتێ‌ ئەم خلاص ساجورێن خوە بدانن و شەرێ‌ خوە بكەن، و مرن بوومە شەرەفە چونكە دەردورێن مە هەمی دگرتی بوون، هەڤالەكێ‌ مە بناڤێ‌ (عەبدوستار دێرگژنیكی) گۆت كاك خالد ترۆمبێلەكا دحەوشێ‌ دا بۆچی ترۆمبێلێ‌ سووارنابین و بازنێ‌ لەشكری ببرین و دەركەڤین یان دێ‌ هێت یان دێ‌ چیت، من گۆتێ‌ بلا و خودانێ‌ مالێ‌ حەز كر مە ب ترۆمبێلا خوە بگەهینت لێ‌ خێزانا وی ب دلی نەبوو، و هەما مە كلیلێن ترۆمبێلا ژێ‌ وەرگرتن و ئێكسەر دەركەفتین و هاڤین بوو هند گولە دهاتنە مە توز رابوو و ترۆمبێلا مە بەرزە بوو و هەتا گەهشتینە دوریانێ‌ مە دیت هێشتا هێز بۆ هات و ئەوا ئەم نەنیاسین ئەم هاتینە (تلخش و سالهیێ‌ و كانی گولان)ێ‌ و مە ترۆمبێلا هێلا مالا موختاری و چووین و هەڤالێت مە یێن ئێزدی دو دناڤ پەزی رادەربازبوون و ئەڤێن دی ب وێ‌ كونێ‌ قورتال بووین.
خالد بانی بەحسێ‌ كاودانێن نەخوش دكەت و گۆت: ل شۆڕەشا گولانێ‌ ئەم پێنج بانی بووین ل گەل هندەك هەڤالێن دی و درێكخستی بووین ل گەل (محمود ئێزدی) و مە چەكێ‌ خوە رادەست نەكربوو، ب شەڤ مە عملیاتكرن و ب رۆژ ئەم دمەدەنی بووین و ئێزگەی عملیات دخاندن و كەیفا مە گەلەك دهات، ل سالا 1977 رۆژەكێ‌ رەحمەتی (محمود ئێزدی) گازی مە كر و ئەز (محەمەد سالح) چووین و كورەكێ‌ خەلكێ‌ سوریێ‌ هات و راهێنانێن TNT ب مەكرن راهێنان رۆژەكێ‌ بتنێ‌ بوون و دو دەمژێربوون و سێ‌ TNT دانە مە، رۆژەكێ‌ من و هەڤالێ‌ خوە TNT خوە برە بەغدا و ل باغچەی مە تەقاند و بتنێ‌ مەرەما مە دەنگ بچیت و دا حوكمەتا بەغدا هێزا كوردان بزانیت، مە TNT دی برە مویسل و دو جاران مە دانا و نەتەقی و من گۆتێ‌ (محەمەد صالح) دا یا سیێ‌ بەین ئەڤە نا تەقیت گۆت نە جارا سیێ‌ چووین و مە TNT كرە چالەكێ‌ دا و نە تەقی و ئەوی ئینا دەر و مە برە ئوتێلێ‌، ل ژورا ئوتێلێ‌ چوومە دەست ئاڤەكێ‌ هەڤالێ‌ من د TNT خەبتی و ئێكسەر تەقی و دیوارێن ئوتێلێ‌ هاڤێتن و ئەز هاڤتم ل سیاجی دام و لایەكێ‌ من بێ‌ روح ما و پەردا گوهێ‌ من تەقی و ل گەل كەتنێ‌ روح هاتە دەست و پێن من و زڤریم دا سەحكە مە هەڤالێ‌ خوە من دیت ئاگرێ‌ ب ئوتێلێ‌ ڤە و چەند خەلك و ئەمنا هاتیە دەر دورێن ئوتێلێ‌، جوندیەكێ‌ بێ‌ چەك دیتم وی دەمی یێ‌ بریندار و ب جلكێن كوردی بووم، وی جوندی گۆت تەخێرە سحكە خوە من سحكرێ‌ خوینا ب من دا دهێت گۆتە من هەرە، مە هەڤال ل هەمی جهان هەبوو و هەڤالەكێ‌ مەیێ‌ شلی بوو من دیت ئێكسەر بوو من هندەك جلك ئینان و ترۆمبێلەك گرت و گۆت نە راوستە هەتا دگەهیە (محمود ئێزدی) هاتمە محلا شێلێ‌ مالا مرۆڤەكێ‌ مە وی برمە نوژداری و دو رۆژا مام وی دەمی رێكخستنێن مە گەلەك بهێز بوون، مە ل ( باگێرا، ساركێ‌، بەرێ‌ بهار) هەبوون و هەمی ب من ڤە دگرێدایبوون.
خالد بانی ئەو ژی گۆت: پێشمەرگەی گەلەك داستانێن مەزن تۆماركرینە و ناهێنە ژ بیركرن وەك داستانا (دێرەلوكێ‌، سەرێ‌ زاویتە، گەلیا شێخ هیسە، سەرێ‌ گارەی، كانیكا) گەلەكێن دی ژی.
پێشمەرگێ‌ هەر دو شۆڕەشێن ئەیلونێ‌ و گولانێ‌، خالد بانی ئەو ژی گۆت: بەعسیان چەند زولمدكر هێز و رێكخستنا مللەتێ‌ كورد زێدەتر لێ‌ دهات و ئەگەر ئێك ژ مالەكێ‌ هاتبا گرتن ئەو مال ب مرۆڤ ڤە پتر كوردینی ل بەر شرین دبوو و بەعسی ل بەر رەش دبوون، دەمێ‌ ئێك دكوشت و دگوتە خێزانا وی كوشتی پارێ‌ فیشەكا یان تازی نابیت بهێتەدانان ئێجكار خەلكێ‌ مە تورەدبوو.
خالد بانی ئەو ژی گۆت: پێشمەرگایەتی ل هەر دو شۆڕەشێن ئەیلونێ‌ و گولانێ‌ یا خوش بوو لێ‌ نەخوشترین دەم سالا 1990ێ‌ بوو، وێ‌ سالێ‌ ئەم 63 پێشمەرگە ل گەل (د.كەمال كەركووكی) دا هاتینە لقێ‌ ئێكێ‌ وی دەمی نان ب دەست مە نەكەفت، توركیا نەهێلا بهێنە ناڤ ئاخا ئیراقێ‌ و گۆت مە ڤێرە مە یا ژ سەدامی كری و نەهێلا بچینە ناڤ ئاخا توركیا، ب مەرجەكی دهێلا گۆت دێ‌ جولەمێرگێ‌ رادەستی هەوە كەین ب مەرجەكی ببنە هەڤالێن مە و (د.كەمال كەركووكی) و سەركردایەتیێ‌ قەبوول نەكر ، توركیا و ئیراقێ‌ هەر دوكا گڤاشتن ل مەدكرن و مە شەهیدەك دا و ئەم شەش مەفرەز بووین وی دەمی گەلك برسی بووین، هاتینە گەلیێ‌ (ئورەمار و روویێ‌ شوین) هەتا هندەك نان ب دەست مە كەفتی و هندەك جاران دو رۆژان خوارن ب دەست مە نەدكەفت، لەوما نەخوشترین پێشمەرگایەتی یا سالا 1990ێ‌ بوو و هەتا رێك ژی نەمابوون و رێك هاتبوونە بەرزەكرن.
خالد بانی گۆت: بەری سەرهلدان دەست پێ‌ بكەت و لەشكر بچیتە دكوێتێ‌ دا، ئەم دو مەفرەزە هاتبووینە شێخان و (تەحسین كەمكی) هاتبوو دهۆكێ‌ و دەڤەرا نهێنلی یا هاتبوونە تێدا، سەرهلدان چەوا دروست بوو؟ پێشمەرگێ‌ دهۆك و زاخۆ و ئامێدیێ‌ هەمی چووبوونە توركیا ، بەلێ‌ پێشمەرگێ‌ شێخان( 14) رۆژان ل گارەی مابوون و نەدشیا بچیت، پشتی لێبورین دای هەمی ب خێزان ڤە خوە رادەست كر، و هەمی بربوونە بەحركێ‌، ئێزگەی گازی كرێ‌ هەر پێشمەرگەكێ‌ شێخان پەیوەندیێ‌ ب بەرپرسێ‌ خوە بكەت، و زڤرین و (براهیمێ‌ عەلی) چەك دایێ‌، رێكخستنێ‌ ل گەل هێزێن چەتا و خەلكێ‌ دهۆكێ‌ سەرهلدان دروست بوو و (11) شەهید مە ل ئەمنا دهۆكێ‌ دان و هەمی پێشمەرگە بوون و گەلەك دەڤەران مە شەهید هەبوون.
خالد بانی گۆت: نوكە هەر كەسەكێ‌ ببیتە بەرپرس ل دهۆكێ‌ خوە ل سەر حسابا مللەتی باش دكەت دەف سەركردایەتیێ‌ و بتنێ‌ بەلێ‌ یە و بەرژوەندا خەلكێ‌ دهۆكێ‌ بەرچاف ناهێتە وەرگرتن ، بەرێ‌ ئەم دهوسا نەبووین دەمێ‌ شاشیەك دروست ببا، لدەف سەرۆكی دا كومبین و دا گەنگەشێ‌ كەین و دا بێژین ئەڤە یا خەلەتە و مە مافێ‌ گەنگەشە دكر و گەلەك جاران مە نەخشێن لەشكری دگوهۆرین، بەلێ‌ نوكە هوسا نینە، داخازێ‌ ژ جەنابێ‌ سەرۆكی دكەم ل سەر دهۆكێ‌ ب راوستیت.

کۆمێنتا تە