هزر و پرۆسێسا ژیان و باژێران
جوان عزه‌ت/ پشكا پێنجێ
راسته مرۆڤایه‌تى ل سه‌ر رویێ ئه‌ردى هاتیه‌چاندن، به‌لێ چاوا مرۆڤ شیان تێكه‌لى گرفت و ده‌مێن گوهۆرینێ ببن؟ دیاره، هه‌بوون ل نیك مرۆڤى بۆ ڤیانا هێزێ، چونكو مرۆڤ نه به‌س ب بوونێ تێكه‌لى پرۆسیسا ژیانێ بوو، به‌لكو ب هێزێ شیا رووبه‌رووى گرفت و دامه‌زراندنا هه‌بوونێ ببیت. ب ڤێ چه‌ندێ هزر ژى ل سه‌ر روویێ ئه‌ردى وه‌ك په‌ناگه‌ها راستیا هه‌ر تشتى هاته زانین و هه‌بوون ژى بۆ پرۆسێسه‌كا گومانى، هینگێ مرۆڤ ل دووڤ بۆیه‌رێن ژیانێ چوو، هه‌تا شیایى هه‌بوونه‌ك هزرى و ب ئاست ئافرینت، ل ڤێره ئه‌م راسته‌رێ ئازراندنا هنده‌ك پرسیارێن هێلى دهێن، ئه‌رێ مرۆڤ چاوا بوون خودان زانینه‌ك هه‌بوونى، یان ب چ رێك گه‌هشتن بده‌ستڤه‌ئینانا ئارمانج و پێگه‌هێن زانستى؟ ئه‌رێ د ره‌وشا ملله‌تێ مه دا مرۆڤ چاوا دشێت مرۆڤێ كورد هه‌لسه‌نگینیت؟ ب هزره‌ك دى ئه‌رێ مرۆڤ به‌نده‌وارێ كوشتن یان ژى ئه‌رك و مافان یه؟
ئها ل ڤێره پێدڤى یه، مرۆڤ ب رێیا ئه‌قلى سه‌ره‌ده‌ریێ ل گه‌ل ئاستێن بهادار و ژیانێ بكه‌ت، به‌لێ هه‌تا كو مرۆڤ ڤێ ئێكێ سه‌لماندیه، گرنگه زه‌مینێ پلان و ستراتیژیا پێنگاڤان یێ ل بار بیت. وه‌كو سیپنۆتزا دبێژیت: “ئه‌و ده‌وله‌تا ب سرۆشتى هزربكه‌ت، ده‌وله‌ته‌كا ته‌مه‌ن كورت، تاكره‌و، هه‌ژار و تونده، له‌ورا گرنگه ئه‌قلێ مرۆڤى ده‌ست ژ ڤێ جۆره ژیانێ به‌رده‌ت و بگه‌هیته رێكه‌فتن و تێگه‌هشته‌نه‌كا هه‌ڤپشك، پاشى ل ژێر قانوونێ ژیانێ پرۆسێس بكه‌ت نه‌ك ل ژێر هزرا سرۆشتى”.
واته، پرۆسێسا ژیانێ ل نیك مه بوویه، هزره‌ك خه‌ون و خه‌یالى و ب سروشتى ڤه‌هاتیه گرێدان، هه‌ڤده‌م د گه‌ل ژیانه‌ك ب سلامه‌ت و پیشكه‌فتى به‌ر ب ده‌وله‌ته‌ك ب رێكه‌فتن و ده‌ستهه‌لاته‌ك خوه‌جه نه چوویه ل سه‌ر ڤێ رێیێ مرۆڤ ژى نه‌شیایه پارێزگاریا ژیان خوه و ب ئه‌قله‌ك ئازاد و دیمۆكراسى بكه‌ت و بپارێزیت. هه‌روه‌سا دامه‌زراندنا ده‌وله‌تێ ب تنێ به‌رپرسیارێ هێز و هه‌بوونا مرۆڤى نینه، به‌لێ ئه‌و مرۆڤه ب رزگاركرن و كاركرنا ئه‌قلێ خوه وێ ده‌وله‌تێ دروست دكه‌ت و دبیته پشكه‌ك ژ سه‌رگرتنا په‌یمانا كۆمه‌لایه‌تى و جڤاكه‌كێ ساخله‌م.
ژ لایه‌ك دى ڤه، هه‌ر ئه‌قله پرسیاران ده‌رباره‌ى، ژیان، هه‌بوون، هزر و باژیران دئازرینت، چونكو مرۆڤ ب خوه دامه‌زرینه‌ر و به‌رهه‌مێ وێ ژیان و جهانێ یه لێ ئه‌ز دبێژم، مرۆڤێ كورد بلا ب شێوه‌ك دیرۆكى بژیت، به‌لى ب شێوه‌یه‌ك سه‌رده‌م و ئه‌قلى هزر بكه‌ت، داكو نه‌بیت به‌نده‌یێ وێ دیرۆكێ.
ئه‌نجام: هه‌تا ئه‌ڤ مرۆڤه بشێت سه‌نگه‌رێ ڤێ مه‌مله‌كه‌تێ دامه‌زرینت، گرنگه ئه‌و ل دیڤ پرسیاركرنا بوویه‌ران بچیت و لێ بگه‌ریت، ژبه‌ر كو ئه‌ڤ چه‌نده ده‌رگه‌هه‌كه بۆڤه‌كرنا رێیا وى، له‌ورا ئه‌گه‌ر ئه‌و بخوازیت رزگارببیت دڤێت ئه‌و وان ده‌رگه‌هان بقوتیت، یێن كو بزانیت دێ بنه ئه‌گه‌رێ گه‌شه پێدانا زانست و مه‌ودایێ ئازادیێ بۆ چینه‌ك سه‌رده‌ست ژیانه‌ك سه‌ركه‌فتى.
هزر و پرۆسێسا ژیان و باژێران
جوان عزه‌ت/ پشكا دووماهیێ
چ جڤاك د بێ پێكهاته‌یێن ئازاد نینن، به‌لێ چ پێكهاته ژى د بێ جڤاكێن ب به‌رهه‌م نینن، ژ به‌رهندێ به‌رهه‌مێن ئازاد هه‌رده‌م جڤاكێن ئازاد دادمه‌زرینن و به‌رهه‌مێن گرتى جڤاكێن گرتى پێك دئینن. له‌ورا جڤاكێ كوردى ژى ئه‌نجامێ به‌رهه‌مێ ئه‌قلێ گرتى یه.
ئه‌گه‌ر خوانده‌ڤان هزربكه‌ت و بێژیت بۆچى جڤاكێ كوردى ئه‌نجامێ ئه‌قلێ گرتیه؟ واته هێشتا نه بوو یه خودان جڤاكه‌ك سه‌ربه‌خو، ئازاد، ناسناما ژیانێ، له‌ورا د ڤێ پێڤاژوویێ دا به‌رده‌وامى دایه ئافراندنا پێكهاته‌یان و نه‌شیایه هه‌ولا دامه‌زراندنا وان بكه‌ت، به‌لێ بوویه خودان هه‌مان ئه‌قل و ماهیه‌ت.
ئه‌وا ژ جڤاكێ كوردى ده‌ردكه‌ڤیت، ب هزرامن زه‌حمه‌ت بشێت جڤاكه‌ك ڤه‌كرى و كه‌ده‌ك ئازاد و ڤه‌كرى پێك بهینت، چونكو تاكه‌كه‌سێ كورد ل په‌ى سنۆرێن كۆمى و كه‌لتوورى ژیان دایه پێناسه‌كرن، هه‌لبه‌ت ئه‌ڤه ژى ئاستێ پێڤاژوویا ژیانێ هندا دكه‌ت و مرۆڤ ژى به‌ر پێلێن كابیس و ئه‌فسانه‌یان دبه‌ت.
بنێره سیسته‌مێ جڤاكێ كوردى، سیسته‌مه‌كه پتر گرێدایى ره‌وشا بوویه‌رێن كه‌ڤن و رابرودویى یه، ئه‌ڤ كه‌ڤبوونه یاخى بوونا مرۆڤان دسه‌لمینت، مرۆڤ ل دووڤ هه‌لویستێن نوو و جیهانگیرى ناگه‌ریت، به‌لكو دبیته پالده‌رێ رێكا نه‌نیاسین و ل خوه نه‌گه‌ریانێ، ژ به‌رهندى ئه‌ڤ یاحیبوونه/ پشتگوه هافتنا مرۆڤى دگه‌ل ده‌ردورێن ژیانێ مه‌زن و ئاراسته دبیت، به‌لێ ئه‌ز دبێژم هه‌ر پرسه‌كا هاتبیته ژیانێ مینا: پرسا سیاسى، جڤاكى، مرۆڤى، كومه‌لایه‌تى و…هتد به‌رى وان پرسان یاخیبوون په‌یدا بوویه، به‌لێ ب ئه‌نجامێ ڤه‌كولین و هزركرنا مرۆڤى بۆ وان میناكان هێدى هێدى رۆناهى و چاند پێشكێشى ژیان و سه‌ره‌راستیێ بوویه.
ئه‌لبێركامو دبێژیت:”یاخیبوونێ به‌رى بها هه‌بیت، یاخیبوون هه‌یه له‌ورا مرۆڤێ یاخى ده‌مێ تشته‌كێ دبینیت، پێدڤییه ئه‌و وى تشتى باش بنرخینیت هه‌تا ئه‌و تشت ب واته و بها بكه‌فیت”. دیاره به‌رى هزرا میتافیزیكى بهێت یاخیوون هه‌بوویه، ئه‌گه‌ر چاوان دا مرۆڤ شێت دگه‌ردوونه‌كێ ب بها دا ژیت.
هه‌روه‌سا ب گۆتنه‌ك دى یاخیبوون وه‌دكه‌ت خه‌لكه‌ك ل هزرا نه‌ئازاد هشیارببیت و هه‌تا ب هاریكاریا وێ هزرێ دشێت به‌رسڤێن ژیانێ پرۆسێس بكه‌ت، ئه‌ڤه ژى پێنگاڤا نه ئازاد به‌ر ب پێگاڤا ئازاد دبه‌ت، هزربكه كورد د ناڤ مه‌مله‌كه‌تا ڤێ ژیانێ دا گه‌هشتینه وى راده‌ى هه‌تا ئیدى نه‌شێن سه‌ره‌ده‌ریێ ب شێوه‌یه‌ك دۆرهێل و مه‌نتق بكه‌ن نه‌شێن ل جهێ مه‌سه‌بێن ئاتفى مه‌سه‌به‌سێن زانستى په‌یدابكه‌ن، یان نه‌شێن ل جهێ به‌روه‌خت تاكه كه‌سه‌ك مودێرن ئاڤا بكه‌ن، ئه‌ڤه ئه‌و ئاڤاهى یه یێ كو ب بۆرینا ده‌مى نه‌شیایى خه‌مه‌كێ ده‌رباره ره‌فتار و پرۆسێسا ژیان و باژێران بخوت. له‌ورا ئه‌نجامێ جڤاكى كوردى نه‌بوویه دوزا لێپرسین، باوه‌ر پێكرن، گه‌هاندنێ.
ئه‌نجام: ئه‌رێ ژیانا كوردان ل سه‌ر چ بنیات بوویه هاوبه‌شێ ڤى ئه‌نجامى، ئه‌رێ ملله‌تێ كورد خوازتیه ل به‌رامبه‌ر ئه‌تێكێن خوه یێن به‌نیبوونێ راوه‌ستیت، یان ما جاره‌كێ گه‌لێ كورد خوازتیه ب خوه بریاره‌ك چاره‌نڤیساز ئاماده‌بكه‌ت و ببیته دامه‌زرێنه‌رێ ئالاڤ، هێز و به‌رخوه‌دانا ژیانێ، دیاره مه نه‌شیایه دۆئالیزما هاوبه‌ش و وه‌كهه‌ڤ په‌یدا بكه‌ین، له‌ورا زه‌مینێ سال و زه‌مه‌نێن مه بۆ دۆهیا مه مایه و ئه‌ڤرۆ ژى ب شێوه‌ك ئالۆزى پێشكشى سوباهیا مه بوویه.
