هشیاربوونا ملله‌تان
حسێن تاها هرۆرى
وه‌لاتێن پێشكه‌فتین و سه‌ركه‌فتن بده‌ستڤه ئینای نه ب شۆره‌شێن چه‌كداری و گوهۆرینا ده‌ستهه‌لاتان بتنێ هاتیه كرن، پترییا وان وه‌لاتان ب هشیاربوون و ره‌وشه‌نگه‌رییا ملله‌تی پێشكه‌فتینه، ژبه‌ركو هۆكارێ سه‌ره‌كی یێ پاشڤه‌مانا وه‌لاتان هه‌ر بۆ ملله‌تی بخوه دزڤریته ڤه، دیاره ئه‌وی جڤاكی هێژ خوه ژ هه‌ژی مافێن خوه یێن ره‌وا نه‌دیتی یه یان ژی ئاستێ ره‌وشه‌نبیرییا وان تێرا هندێ نه‌كری یه، له‌وما هه‌می تشتی ل سه‌ر خوه قه‌بوولدكه‌ن، ئه‌و جڤاكێن نڤستی و ڤه‌مای هێسیر و دیلێن ده‌ستهه‌لاتێ نه و هه‌می ده‌مان مافێن وان یێن ره‌وا دهێنه بنپێكرن یان ژی گه‌له‌ك زوو ب مافه‌كێ بچووك و چونه رازی دبن، دیسان هه‌ر ئه‌و ولاتن یێن جڤاكێن وان نڤستی و ڤه‌ماین یێن رێژه‌یا دزیێ و گه‌نده‌لیێ گه‌له‌ك لێ بلند و بسانه‌هی ژ لایێ ده‌ستهه‌لاتێ ڤه دره‌و لێ دهێته كرن و دهێنه خاپاندن، هۆكارێن سه‌ره‌كی یێن پاشڤه‌مانا ملله‌تان ئێك ژ وان ئاستێ ره‌وشه‌نبیری گه‌له‌ك یێ نزمه جڤاك د ئه‌رك و مافێن خوه ناگه‌هیت، نزانیت ب چ ره‌نگ داخوازا مافێن خوه بكه‌ت یان دێ ب چ رێ مافێن وی هێنه دابێنكرن، خاله‌كا دی هه‌ستا نه‌ته‌وه‌یی گه‌له‌ك لاوازه ل شوونا به‌رژه‌وه‌ندییا گشتی و مافێن وی ژی ل گه‌ل به‌رژه‌وه‌ندییا گشتی بن ئه‌و ل به‌ر به‌رژه‌وه‌ندییا خوه بتنێ دگه‌رهیت، نزانیت یێ ل به‌ر به‌رژه‌وه‌ندییا خوه بتنێ بیت یێ بێ هێز و شیانه دێ ئه‌ڤرۆ پاریه‌ك بده‌ست كه‌ڤیت و سوبه‌هی دێ هه‌ر بیته لاوێ به‌رێ، هه‌می ده‌مان مافێن وی دێ هێنه خوارن، لێ هه‌كو داخوازێن مافان بۆ به‌رژه‌وه‌ندییا گشتی بن و بهێنه دابێنكرن دێ بیته بریار و به‌رده‌وام هێنه دابێنكرن، بۆ نموونه: (ل سالا ١٩٣٥ێ هنده‌ك هه‌ژارێن ئه‌لمانیا داخوازا پارێ زارۆیان ژ ده‌ستهه‌لاتێ كر، ده‌ستهه‌لاتێ بۆ جاره‌كێ هاریكارییا وان كر، لێ ل سالا 1936 ئه‌لمانا بگشتی داخوازا مافێ پارێ زارۆیان كر پاشی بوو بریار هه‌یڤانه دراڤه‌كێ تایبه‌ت بۆ هه‌می زارۆكان بهێته دابێنكرن چ دهه‌ژار بن یان نه، دا هیچ كێماسی ل زارۆیان ب گشتی نه‌بت، ژبه‌ر جه‌نگا جیهانێ یا دووێ چه‌ند سالان ئه‌و پاره نه‌هاته‌دان، لێ پشتی جه‌نگ بدوماهی هاتی جاره‌كا دی ئه‌و پاره بۆ هاته دان و تاكو ئه‌ڤرۆ ژی ئه‌و پاره هه‌یڤانه بۆ زارۆكان به‌رده‌وام دهێنه دابێنكرن) ئێك ژ هۆكارێن دی یێن پاشڤه‌مانا ملله‌تان ئه‌وه یێن ڤه‌ده‌ر ژ په‌یوه‌ندیێن وه‌لاتێن پێشكه‌فتی ما هه‌كو جڤاكێ مه پێزانین و زانیاری ل سه‌ر جڤاكێن پێشكه‌فتی نه‌بن و چو زانیاری ل سه‌ر سیسته‌مێ رێڤه‌برنا وان وه‌لاتان نه‌بن نه‌زانیت (پارێ پترودۆلار، پارێ سوسیالێ، پارێ زارۆیان، پارێ بێكاران، پارێ دایكا دووگیان چیه) ئه‌و دێ چه‌وا زانیت مافێن خوه بده‌ست ئێخیت، دێ هه‌ر میننه نڤستی، ژبه‌ركو جڤاك ب جڤاكان هشیار دبن، بۆ ملله‌تێ كورد هشیاربوون گه‌له‌ك فه‌ره لێ ب ره‌نگه‌كێ ساخله‌م هشیار ببن، نه هشیاربوونه‌كا وه‌سا ببنه به‌لا سه‌رێ خوه و یا ده‌ستهلاتێ ژی، هه‌ر وه‌كی به‌ری چه‌ند سالان ل گه‌له‌ك وه‌لاتێن عه‌ره‌بی روودای سووریا باشترین نموونه یه، ب هزاران قوربانی و ده‌ربده‌ری هاتنه دان لێ ل داویێ دبێ ئه‌نجام بوون، هه‌ر رژێما به‌عس ما ڤه ل سه‌ر ده‌ستهه‌لاتێ و ئوپۆزسیونا وان ژی نه‌شییا خوه ژبن باندۆرێن وه‌لاتێن جیران قورتالبكه‌ت و نه‌شیا وێ بكه‌ت یا پێدڤی بۆ ملله‌تێ وان، هۆكارێن ڤێ چه‌ندێ ئه‌ون جڤاكه‌ك نڤستی ب ره‌نگه‌كێ شاش هشیار ببت یان ژی ژ نشكێڤه ده‌لیڤه‌ك بۆ وان بهێت و نزانن بدروستی ره‌فتارێ ل گه‌ل وی ده‌لیڤه‌ی بكه‌ن، لێ هه‌كو به‌ری هینگێ جڤاك ب ره‌نگه‌كێ دروست بهێته هشیاركرن و د ئامه‌ده بن بۆ هه‌می گوهۆرینان دێ شێن بره‌نگه‌كێ ساخله‌م ده‌ستهه‌لاتێ گوهۆرن یان چاكسازیان تێ دا كه‌ن بێی پێشكێشكرنا قوربانیێن مه‌زن، دبیت هه‌ر گوهۆرینا ده‌ستهه‌لاتێ پێنه‌ڤێت بتنێ پێدڤی چاكسازیێ ببن، ده‌مێ ملله‌ت هشیار دبن و مافێن وان دهێنه دابێنكرن، هه‌ستا نه‌ته‌وه‌ی ژی بهێزدكه‌ڤیت ملله‌ت هه‌می پێكڤه دێ حه‌ز ژ وه‌لاتێ خوه و نه‌ته‌وه‌یا خوه كه‌ن و دێ یێ ئاماده بیت قوربانیان بۆ بده‌ت ئه‌و بخوه دێ ئه‌ركێن ل سه‌ر ملێن خوه بجهـ ئینن و رێزێ ل یاسیێ ژی گرن بێی فشارێن گران ل سه‌ر وان بن، كی بهێته سه‌ر ده‌ستهه‌لاتێ، ده‌ستهه‌لات ژی هینگێ یا نه‌چاره بكه‌ڤیته سه‌ر رێیائاسن(سكه)یی و به‌رده‌وام بیت ل سه‌ر پێشڤه‌چوونێ.
