هشیار بوون ده‌رمانێ ئێكانه‌یه
((كه‌س نه‌شێت ل پشتا ته سواربیت، هه‌كه تو خوه نه‌چمه‌ینی))
مارتین لۆته‌ر
د نڤیسارا خوه یا بۆهری دا، مه باسێ كه‌سێ ئێكێ د ده‌ستهه‌لاتا رۆژهه‌لاتی دا كر بوو، كانێ چاوا و بۆچی ئه‌و كه‌س دبیته دكتاتۆر و كورسیێ به‌رناده‌ت؟؟ د ڤێ گۆتارێ دا، ئه‌م دێ بزاڤێ كه‌ین كو باسێ چاوانییا زالبوونا جڤاكی، ل سه‌ر وی كه‌سێ دبیته دكتاتۆر بكه‌ین.
گه‌له‌ك جاران، خه‌لكێ رۆژهه‌لات، تایبه‌ت توێژا ره‌وشه‌نبیران، د گه‌نگه‌شه و نڤیسارێن خوه دا، ئه‌زموونێن وه‌لاتێن رۆژهه‌لات هه‌ڤبه‌ری وه‌لاتێن رۆژئاڤا و پێشكه‌ڤتی دكه‌ن و به‌رخوه‌دان و شۆڕه‌شگێڕییا وان وه‌لاتان ل سه‌ر سه‌ربۆهرێن وه‌لاتێن رۆژهه‌لات بلند دنرخینن، بێی ل بیرا خوه بینن، كانێ گه‌لێن وان وه‌لاتان چاوا خوه رزگاركرینه و گه‌هشتینه ڤێ قۆناغا نها ب پۆستمۆدرێنزمێ دهێت ناسكرن و ب قۆناغێن خه‌یالی ژ جیهانا رۆژهه‌لات بۆهرینه؟!
هه‌كه ئه‌م ل دیرۆكا وان گه‌لێن پێشكه‌ڤتی و ئازادابووین بزڤڕین، دێ بینین ئه‌و ژی مینا گه‌لێن وه‌لاتێن رۆژهه‌لات ل ژێر ده‌ستهه‌لاتا دینی و ده‌ره‌به‌گیێ و دكتاتۆران دا ژیاینه. لێ به‌رده‌وام ب رێبه‌رییا ره‌وشه‌نبیرێن خوه وان گه‌لان خه‌بات كرییه، هشیاربووینه، پشتی شۆڕش و سه‌رهلدانێن به‌رده‌وام شیاینه خوه رزگاربكن و ئه‌و بڕیارێ بدن نه زه‌لامێن دینێ و ده‌ره‌به‌گ و خه‌لكه‌كێ دكتاۆران چێدكه‌ن.
هه‌ر ژ به‌ر هندێیه، نۆكه ل جیهانا رۆژئاڤا، نه‌كو ده‌ستهه‌لاتێن وان هند دباشن و خێرخوازن كو نه‌وێرن شاشییان و گه‌نده‌لیان بكه‌ن، راستیا وێ، ژ به‌ر كو وان قانوون و ده‌ستوور هه‌نه. هه‌ر ئه‌و قانوونێن مه‌ده‌نینه، وان گه‌لێن سته‌م و بنده‌ستییا دێرێ و دكتاتۆران ره‌تكری چێكرینه و چو كه‌س نه‌شێن زێده‌گاڤییان ل سه‌ر مافێن وان بكه‌ن. داویێ و به‌راهیێ هه‌ر حوكمێ گه‌له ده‌ستهه‌لاتێ دئێخت و رادكه‌ت.
لێ مخابن ئه‌ڤ ژیوارێ نها ل جیهانا پێشكه‌ڤتی، هیشتا ل جیهانا رۆژهه‌لات تنێ چیرۆك و چیڤانۆكن، هه‌تا نها ئه‌و هشیاری بۆ گه‌لێن رۆژهه‌لات په‌یدانه‌بوویه كو مافێ خوه ب ده‌ستێن خوه بستینن و ل هیڤیا دانا مافان نه‌مینن. هه‌لبه‌ت هندی گه‌لێن رۆژ هه‌لات خودانێن خوه و هزرێن ئه‌فسانه‌یی و لاوازییا ئیراده‌یێ بن و لێڤه‌گه‌ڕه‌ك دینی (مرجع دینی) یان ئه‌شیرێ وان ب فیتیه‌كێ، مینا (رۆبۆتی) كۆمبكه‌ت خوه نیشاندانان بكن دا كو مافێ خوه بستینن، گه‌له‌ك زه‌حمه‌ته هۆسا گه‌لێن رۆژهه‌لات ئازادیێ بده‌ستڤه بینن.
نها ئه‌مێ ل عێراقێ و هنده‌ك وه‌لاتێن دن دبینن، (مه‌رجه‌عه‌كێ دینی) ب سه‌دان هزاران یێ خه‌لكه‌كی دژی ده‌ستهه‌لاتا گه‌نده‌لا مه‌ده‌نی كۆم دكه‌ت و گه‌فێن ئێخستنا وێ دكه‌ت. دبیت ئه‌ڤه هه‌ڤدژی وان گوهۆڕینێن ل رۆژئاڤا په‌یدابووین بیت. واته ل ده‌مێ گوهه‌ڕتن ل سه‌دێ پازدێ ل سه‌ر ده‌ستێ دینڤان و چاكسازیی ئۆرۆپی قه‌شه (مارتین لۆته‌ری) هاتینه كرن، پشته‌ڤانییا وی بۆ چڤاكێ مه‌ده‌نی بوویه.
راسته خه‌لكه‌ك هه‌یه، ب ده‌نگه‌ك نزم، دژی دكتاتۆرێن رۆژهه‌لاتی دئاخڤت و گازنده‌یان دكه‌ن. لێ ئاڕێشه ئه‌وه كه‌سێ ئه‌و وێره‌كی و گیانێ قوَربانی دانێ نینه كو ب جهناڤێ كه‌سێ ئێكێ یێ كۆم باخڤت و وان گۆتنان بكه‌ت كریار و ب ده‌نگه‌ك بلند بێژیت: ((دا رابین بچین سه‌رهلدانێ دژی ده‌ستهه‌لاتێ بكین))! به‌ره‌ڤاژی پرانییا خه‌لكێ رۆژهه‌لاتی گازنده‌یان بێ كریار دكه‌ن و دبێژن: ((بلا بچن هو بكن و هو بكن)). ئه‌ڤه ژی گرۆڤه‌یێ لاوازیا ئیراده‌یێ و ئه‌زئه‌زاتییا خه‌لكێ رۆژهه‌لاتییه كو هه‌ر كه‌سه‌كی دڤێت یێ دی به‌رییا وی ببیت قوَربان و ئه‌و هه‌ر بژیت. هه‌لبه‌ت گوهۆڕین ب ڤی ده‌ستوداری ناهێنه كرن، هه‌كه ب خێرا فاكته‌ره‌كی ده‌رڤه نه‌بیت. كه‌تنا په‌یكه‌رێ سه‌ددام حسێنی ل 9ی نیسانا 2003 نموونه‌یه‌‌ك نێزیكه، هه‌كه د به‌رژه‌وه‌ندییا ئه‌مریكا و ده‌وله‌تێن هه‌ڤپه‌یمانان دا نه‌بایه، هه‌تاهه‌تایی دا دكتاتۆرییا مالباتا سه‌ددامی حوكمی ل عێراقییان كه‌ت.
ئه‌ڤجا هشیاربوونا گه‌ل و هه‌بوونا گیانێ شۆڕشگیریێ و به‌رهه‌ڤییا وی كو قوَربانییان بده‌ت دا كو رڤشتێن د دووڤدا ئازاد بژین، ده‌رمانێ ئێكانه‌یه كو هه‌موو گه‌لێن جیهانێ پێ رزگارببن و سه‌ر بلند بژین. راسته فاكته‌رێن ده‌رڤه ژی مل ب ملی فاكته‌رێن ناڤخوه‌یی هاریكارن، لێ ئه‌ڤ فاكته‌ره هه‌موو ده‌ما پتر د به‌رژه‌وه‌ندییا وان وه‌لاتێن خودان ده‌ستهه‌لات دانه، ئه‌وێن دكاتۆران ل دووڤ حه‌زا خوه دگۆهۆڕن.
