هه‌شتى ئادارێ شۆره‌شا دیرۆكى یا جیهانى یه
هه‌یفا دۆسكى
ئه‌م گه‌له‌ك به‌حسا مافێ ژنێ دكه‌ین ل رۆپه‌لێن رۆژنامه و كۆڤار و كه‌نالێن تیڤیان دا بۆ هندێ ب كوته‌كى به‌حسا هه‌شتى ئادارێ بكه‌ین ئانكو ژنوى بیرا مه ل گه‌له‌ك ئێش و ئازار و نه‌خۆشى و گله و گازندێن ژنێ دهێت، به‌روڤاژى ڤێ چه‌ندێ هه‌كه به‌حسا روودانا هه‌شتێ ئادارێ بكه‌ین ئه‌وان ئه‌وا هاتیه ل روودان ل نیۆیۆرك كو پشتى ئافره‌تێن د كارگه‌هه‌كا درینێ ڤه، گه‌له‌ك سته ملێ هاتیه‌كرن و بهێنڤه‌دان و دیسا موله‌تا دایكینى و خوان و ڤه‌خوارن و مووچێن وان دكێمبوون و به‌روڤاژى زه‌لامێن د وێ كارگه‌هێ ڤه هه‌موو ماف هه‌بوون ئینا ئه‌وان ژنان هه‌ول دا سه‌رهلدانه‌كێ بكه‌ن بۆ هندێ ببنه سومبولێن جیهانێ و داخوازا وان مافان بكه‌ن یێن دكارى دا و رێز و بها بۆ وان هه‌بیت و داكو ئه‌و بشێن زارۆیێن خوه ب خودان بكه‌ن و بشێن نانێ ژیانێ بۆ وان دابین بكه‌ن، ژبه‌ر ڤێ ئێكێ ژى گه‌له‌ك مافێ وان دهاتنه بنپێكرن هه‌تا وى راده‌یى كار ب زارۆیان ژى دهاته‌كرن ئه‌و كه‌سێ بێ ده‌ستهه‌لات دكه‌فته دبن فشارا توندوتیژى و سته‌مێ ڤه، ئه‌ڤێ چه‌ندێ گه‌له‌ك ڤه‌كێشا هه‌تا سالا 1908 ئه‌و هه‌موو ئافره‌ت كو ب رێژه‌یى ل گوره‌یى وان پێزانێن هاتینه ئاشكه‌را كرن كو رێژا وان پترى 60 ئافره‌تان بوون ئینا خونیشاندانه‌ك كر ل جادێن نیۆیۆرك یێ ئه‌مریكا و هه‌ر پوست بلند كرن داخوازا مافێ ژنێ و پشتگیریا ئافره‌تێ كرن، ئینا گه‌له‌ك ژ وان ژنان هاتنه كوشتن و سۆتن و توندوتیژى به‌رانبه‌ر وان ب دژوارى هاته كرن ئه‌ڤێ چه‌ندێ ره‌نگڤه‌دانا خوه په‌یدا كر ل گه‌له‌ك جڤاك و باژێر و گۆند و وه‌لاتان هه‌تا ده‌مێ ئه‌ڤ روودانه په‌یدا بوویى و تا سالا 1977 ب فه‌رمى ل سه‌ر رۆژا جیهانى یا ئافره‌تێ هاته راگه‌هاندن ل كونگرێ نه‌ته‌وه‌ێن ئێكگرتى هاته راگه‌هاندن كو هه‌شتێ ئادارێ بهێته ساخكرن وه‌كو رێزگرتنه‌ك به‌رانبه‌ر گیانێن ئه‌وان ژنان و داكو پشتگیریا مافێ ژنێ د هه‌موو كاره‌كى بهێته‌كرن و مافێن وێ نه‌هێنه پێشیلكرن و هه‌ژى ئاماژێ یه ژبه‌ر ل كوردستانێ ژى تا راده‌یه‌كێ باش ئه‌و بیره‌وه‌ریه دهێته ساخكرن و ب هه‌موو جۆران گرنگى ب پرسا ئافره‌تێ دهێته دان، لێ یا جهێ مه‌نده‌هوشیێ ئه‌وه فه‌ره رێكخستنێن ئافره‌تان ل هه‌مى رێكخراوێن ژنان پێدان چوون بۆ خه‌باتا پرسا ژنێ بهێته‌كرن چونكى ئاهنگ و كه‌یف و خۆشى ده‌برینێ ژ وان ئێش و ئازارێن ژنێ ناهێته‌كرن یا كو ئه‌ڤرۆ دكاودانێن نۆكه‌دا ژن تێدا دبۆریت، به‌لكو هوشیاریا ژنێ بۆ ئه‌رك و ماف و ئاڤاكرن و پێگه‌هاندنا ژنێ ژ خه‌لاته‌كى و دیسا گرنگى ب كه‌یسا ئافره‌تێ و دیسا خالا سه‌ره‌كى زارۆ چۆنكى هه‌شتى مارس ده‌ربرینه ژ وان كه‌سێن بێ ده‌ستهه‌لات یێن مافێن وان هاتینه خوارن و بنده‌ستكرن، له‌ورا ژى توندوتیژیى به‌رانبه‌ر وان ئافره‌تێن كرێكار یێن كو د ناڤ بیاڤێ كارى دا كار دكه‌ن و دكه‌ڤیته به‌ر توندوتیژیا دره‌وونى و ژ ئالیێ ئابوورى و مافێن قانوونى و ئایدولۆژى گرنگى پێ بهێته‌دان. ژبه‌ر د قادا خه‌باتێ دا ئافره‌ت قووناغێن باش ده‌رباز كرینه و شیایه ببیته كه‌سایه‌تیه‌كا ب هێز كو ئه‌ڤرو ئافره‌ت یا داخواز دكه‌ت یه‌كسان هه‌بیت د به‌لاڤكرنا پۆستان دا و تایبه‌ت د كابینا نوو یا حوكمه‌تێ گرنگى ب ژنان ژى بهێته‌دان، چونكى ئه‌ڤرۆ و ژمێژه ژى ژنا كورد ب هێزه‌كا ئاشكه‌را یه د ناڤ جڤاكى دا و رۆله‌كێ ئه‌كتیف هه‌یه لێ بۆ كاودانێ نوكه و ساخكرنا هه‌شتى ئادارێ تایبه‌تمه‌ندیا خوه هه‌یه ژبۆ پتر ئێكرێزیا ژنێ د بیاڤێ نه‌ته‌وه‌یى و سیاسى دا.
