هه‌كه عیراق نه‌هاته پێش، كورد چ بكه‌ن؟
ره‌وان نهێلى
دیرۆكا گه‌لێ كوردستانێ پشتى پرۆسا ئازادیا عیراقێ وێ ئێكێ نیشا دده‌ت كو عیراق بۆ خوه ب خوه ژى نابیته په‌ناگه‌هه‌ك و نیشتیمانه‌ك كو هه‌می وه‌لاتیێن وێ ب سه‌رفه‌رازى تێدا بژین و وێ رێیێ ژى ناده‌ت پشكه‌كا وێ یا ئاڤه‌دان و ئازاد بیت، وێرانكرنا ده‌ڤه‌رێن سونى ژ ئالیێ حه‌شد شه‌عبى ڤه و سزادانا خه‌لكێ هه‌رێما كوردستانێ ژبه‌ر ریفراندۆمێ باشترین گرۆڤێن ئاخفتنا مه‌نه، ل 2003 وێڤه پشكداریا كوردان د پرۆسا سیاسى یا عیراقێ دا، ئه‌زموونه‌ك بوو كو مه ل گه‌ل عیراقێ تاقیكرى، به‌لێ نزانم كانێ ئه‌و پۆستێن مه ل به‌غدا وه‌رگرتى چ گرنگیه‌كا خوه هه‌بووینه د عیراقه‌كا ئیران برێڤه دبه‌ت، مه پۆستێ سه‌رۆك كۆمارێ عیراقێ هه‌بوو، جێگرێن سه‌رۆك وه‌زیران، وه‌زیرێ دارایى، جێگرێ سه‌رۆك په‌رله‌مان، وه‌زیرێ ده‌رڤه و چه‌ندین پۆستێن دى، پتر ژ چار سالانه، مالكى و عه‌بادى یێ یاریان ب قووت و ژیانا خه‌لكێ كوردستانێ دكه‌ن، بۆدجه و مووچێ خه‌لكێ كوردستانێ برى، سه‌ره‌راى وێ زمانێ نه‌رم یێ سه‌رۆك وه‌زیرێن هه‌رێمێ ب تایبه‌ت پشتى ریفراندومێ ل گه‌ل ده‌ستهه‌لاتدارێن به‌غدا دئاخڤیت و هه‌موو رێیان دگریته به‌ر بۆ ئاشتبوونا هه‌رێم و به‌غدا، به‌لێ ئه‌رێ به‌غدا چه‌ند هاتیه ل بن بارێ داخوازیێن كوردان، كى یه ده‌ستوورى پێشێل دكه‌ت، كى یه پرۆسا ئاشتیێ ل وه‌لاتى ژ ناڤ دبه‌ت، داگیركرنا كه‌ركووك و ئه‌نفالا ل خورماتوو كرى، چ رامانه‌ك بۆ هه‌لبژارتنێن عیراقێ هێلاینه، عیراق یا وه‌لاتیێن كورد دگه‌هینته وێ باوه‌ریێ هه‌روه‌كو پروفیسور د.به‌درخان سندى ئاماژه پێ داى كو پشكداریكرن د هه‌لبژارتنێن عیراقێ دا، خیانه‌ته ژبه‌ر كو مه ده‌نگێ خوه بۆ ده‌وله‌تێ دایه، مه له‌وما ریفراندۆم كر ژبه‌ر كو ئه‌م یێ عیراقێ دبینین و ئه‌م دزانین عیراق چیه و نیازێن وێ چ نه، گرتنا ده‌ریێن سنۆرى، گرتنا فرۆكخانان ژ ئالیێ حوكمه‌تا فاشل یا به‌غدا ڤه، ئه‌رێ چ ئینتیمائه‌ك بۆ وه‌لاتیێ كورد په‌یدا ببیت ده‌نگى بۆ ئێك پارچه‌یا عیراقێ بده‌ت، ئه‌رێ مانه ئه‌ڤه ئه‌نفاله‌كا دى یه ب سه‌ر خه‌لكێ كوردستانێ دا دئینن، له‌وما ب هزرا من ژبه‌ر كو فشارێن نێڤده‌وله‌تى ژى ل گه‌ل عیراقا ژبه‌ر ئێكچوویى ب دروستى سه‌رنه‌گرتن، باشترین چاره‌سه‌رى ئه‌وه ئه‌گه‌ر عیراق هه‌ر نه‌هاته پێش و بودجێ 2018 بێى بنه‌جهكرنا مافێن كوردان ده‌باز كر و فرۆكخانه ڤه‌نه‌كرن، باشترین رێ ئه‌وه كورد ڤێ جارێ ب ئێكجارێ خوه ژ پرۆسا سیاسى یا عیراقێ ڤه‌كێشیت، نه پشكداریكرنا ب روومه‌ت گه‌له‌ك باشتره ژ پشكداریه‌كا لاواز كو پێگه‌هێ مه یێ لاواز بیت، به‌لێ ل ڤێره خاله‌ك یا گرنگه ئه‌و ژى، كانێ چاوا نوكه نوونه‌رێن كورد ل په‌رله‌مانێ عیراقێ ل سه‌ر داخوازیێن كوردان و زێده‌كرنا رێژا به‌هرا هه‌رێمێ د بۆدجه‌ى دا بووینه ئێك كو دڤێت 17% كێمتر نه‌بیت، وه‌سا ژى د ئێك ده‌نگ بن د پرسا خوه‌ڤه‌كێشانێ دا، ژبه‌ر كو ئه‌گه‌ر مه پشكدارى د هه‌لبژارتنێن عیراقێ دا كر و وه‌كو هه‌ردو خۆلێن به‌رێ یێن پێكئینانا حوكمه‌تا مالكى و عه‌بادى مه كارئاسانكارى كرین بۆ ئاڤابوونا عیراقه‌كا ژبه‌رێك چوویى، وى ده‌مى ئه‌م چو بده‌ستڤه نائینن، ئانكو (ئه‌و تشێ به‌رى بووكێ نه‌هێت، پشتى بووكێ ناهێت) ل وى ده‌مى دێ بۆ هه‌موو جیهانێ دیار بیت كو ئه‌م ل سه‌ر حه‌قین و چ داگیرانه‌ك نه‌ما كو حوكمه‌تا هه‌رێمێ بۆ به‌غدا نه‌كرى، به‌لێ به‌غدا هه‌ر ل سه‌ر ماف و داخوازیێن گه‌لێ كورد نه‌هاته سه‌رخه‌ت.
