هه‌لبژارتن و بهێزكرنا پێگه‌یێ كوردان
خالد ئه‌حمه‌د بادى
هه‌لبژارتن ئانكو ژێگرتن، مه‌ره‌م ژێ ئه‌وه كو ب حه‌زا خوه و ل دووڤ به‌رژه‌وه‌ندیا خوه، لایه‌نه‌كى یان كه‌سه‌كى ب هه‌لبژێرى بۆ برێڤه‌برنا كاروبارێن روژانه. یان ژى ژبۆ هه‌ر ژێگرتنه‌كێ دئێَته د كریارا رۆژانه دا، چ پرۆسا سیاسى یان هه‌لبژارتیێ تاخى یان ژێگرتنا ده‌زگه‌هێن جۆراوجۆر. ئیدیه‌م و زاراڤێ هه‌لبژارتنان ل ڤى سه‌رده‌مى پتر بۆ پرسێن سیاسى و قانوونى و ده‌ستهه‌لاتدارى و حوكمرانیێ دئێته نیاسین. هه‌ر ل ده‌سپێكا ژیانێ ل سه‌ر رویێ ئه‌ردى و دڤێ جیهانێ دا و هه‌ر دكه‌ڤندا پرۆسا هه‌لبژارتنا هاتیه ئه‌نجامدان ب شێوازێن وى سه‌رده‌مى ل ناڤ پتریا ملله‌ت و وه‌لاتێن جیهانێ و ل هه‌ر وه‌لاته‌كى ب شێوازه‌ك و رێكه‌كێ هه‌لبژارتن هاتینه ئه‌نجامدان ل هنده‌ك وه‌لاتان ب تنى مرۆڤێن ده‌وله‌مه‌ند هه‌لبژارتن دكرن و ماف هه‌بوو پشكداریێ بكه‌ت و ل هنده‌ك وه‌لاتێن دى، ئافره‌تان پشدكارى نه دكرن و ل هنده‌ك وه‌لاتێن دى پاره و ژه‌ڤى و زار و ره‌ز ددانه ده‌ستهه‌لاتێ حه‌تا رێك دا بایێ پشكدارى د هه‌لبژارتنا دا كربایه و ل هنده‌ك وه‌لاتان ژى دان پێدان ب پروسا هه‌لبژارتنان نه‌بوو ول هنده‌ك وه‌لاتان مه‌رجێن مه‌زن و باجێن زێده ددانان دا كو وه‌لاتیێن هه‌ژار و به‌له‌نگاز شیان نه‌بانه خوه كاندید بكه‌ن یان پشكداریێ بكه‌ن و ده‌ستهه‌لاتدارێن وى سه‌رده‌مى كورسیكا ده‌ستهه‌لاتى، پاوان دكر بۆ خوه و بنه‌مالا خوه و ژئه‌گه‌رێ نه ئه‌نجامدانا هه‌لبژارتنا ده‌ستهه‌لاتدارێن وى سه‌رده‌مى ل پتریا وه‌لاتێن جیهانێ دبوونه دكتاتۆر و ئیمپراتۆر و هه‌مى داهات و خێر و خێراتێن وه‌لاتى ل بن كونترۆلا وانان دا به‌ون. ل گه‌ل بۆرینا ده‌مى و زالبوونا ره‌وشه‌نبیریێ و به‌رپابوونا شۆره‌شا ره‌وشه‌نبیرى ل جێهانێ و پێشكه‌فتنا جیهانێ بخوه‌ڤه‌گرتى ژ هه‌مى لایه‌كى ڤه، ژیانا سیاسى ژى ئێك ژ وان لایه‌نان بوو كو پێشكه‌فتن و وه‌رار بخوه‌ڤه دیتى و سیسته‌مێ هه‌لبژارتن و ده‌نگدانێ جێ به‌جێ بۆ پتر وه‌لاتێن جیهانێ سیسته‌م و قانوونا هه‌لبژارتنا په‌یره‌وكر و پشتبه‌ستى یا خوه دایه بال سیسته‌مێ هه‌لبژارتنا و تاكو هه‌مى دونیا ڤه‌گرتى و بوویه كه‌تواره‌كێ خورستى. وه‌كو ئه‌م هه‌مى د ئاگه‌هدار كو ل به‌ر هه‌لبژارتنێن په‌رله‌مانێ عیراقا فیدرال ل (12/5/2018) بهێنه‌ئه‌نجام دان و زۆر لایه‌ن و پارت و كه‌سایه‌تى و رێكخراو هه‌ڤركیێ ل سه‌ر چه‌ندین كورسیان دكه‌ن، هه‌لبه‌ت سیسته‌مێ هه‌لبژارتن و ده‌نگدانێ ژى مینا هه‌ر قانوون و په‌یره‌وه‌ك و سیسته‌مه‌كى وه‌رار و پێشكه‌فتن بخوه‌ڤه دیتى یه و ل ناڤ كومه‌لگه‌ه و ملله‌تێن جیهانێ دا هاتیه په‌یره‌وكرن و به‌ربه‌لاڤ بوویه و جڤاك و وه‌لاتێن جیهانێ مفا ژێ وه‌رگرتیه. بێ گومان سیسته‌مێ هه‌لبژارتن و ده‌نگدانا ئه‌رێنى و نه‌رێنى یێن خوه هه‌نه ئه‌گه‌ر كارێن ئه‌رێنى بن دبیته جهێ خۆشحالیا وه‌لاتیان و ئه‌گه‌ر دنه‌رێنى بن بێ گومان دبنه جهێ پۆسیده‌یى و په‌ریشانیا وه‌لاتیان و مه‌ره‌م ب ئه‌رێنى و نه‌رێنیا ئه‌وه كو ل ده‌مێ چار سال بداوى دئێن پرۆسا هه‌لبژارتنا دئێنه ئه‌نجامدان، خه‌لكه‌ك ب ئازادانه قه‌ستا سندۆقێن ده‌نگدانێ دكه‌ن ژبۆ هه‌لبژارتنا نوونه‌رێن خوه یێن راسته‌قینه. پرۆسا هه‌لبژارتنا چه‌ند لایه‌نه‌كا بخوڤه دگریت لایه‌نێ ئێكێ ژ پرۆسا هه‌لبژارتنا كو سه‌رۆكه‌ك یان ده‌سته‌كه‌ك نوو دئێنه هه‌لبژارتن بۆ برێڤه‌برنا ده‌زگه‌هێن حیزبى یان حوكمى یان سه‌ندیكا و رێكخراو كۆمه‌ل و ئێكه‌تیان بۆ برێڤه‌برنا كاروبارێن وه‌لاتیان و ئه‌نجام دانا كار و پرۆژێن باشتر و تمامكرنا كاروانێ ژیانێ و ڤه‌دیتنا رێیێن برێڤه‌برنه‌كا باشتر، چونكو هه‌ر ده‌ستهه‌لاتداره‌كێ ده‌ستهه‌لاتێ خوه ب هێز دئێخیت و ب هه‌لبژارتنا شارستانیه‌ت په‌یدا دبیت و ملله‌ت پێشدكه‌ڤن و ره‌وش به‌ر ب باشتر ڤه دچیت و دكتاتۆر نامینن و دبریێن. په‌یاما مه بۆ خه‌لكى مه ئه‌وه كو كوردان سه‌نگێ خوه ل عیراقێ دا هه‌بیت دا ئه‌ڤ ره‌وش و ئارێشه و رێگرتن یێن ل كوردان كرین ل عیراقێ نه مینن و كورد ب هێز قه‌ستا به‌غدا بكه‌ن و رێكێ ل كریارێن وان یێن دوژمنكار و كه‌شه‌فرێت بگرن. راسته كێماسى هه‌نه به‌لێ كه‌س ب پله‌كێ نه گه‌هشتى یه سه‌رێ مله‌كێ و رۆژ بۆ رۆژێ به‌ره ب باشتر ڤه دچیت. مافێ ده‌نگدانێ مافه‌كێ ره‌وایێ مه‌یه و ب تنێ وه‌لاتى دشێت ب رێیا ده‌نگێ خوه گه‌نده‌لیێ نه‌هێلێت و دادپه‌روه‌ریا جڤاكى به‌رپا بكه‌ت و خزمه‌تا وه‌لاتى بكه‌ت و ل ده‌مێ ده‌نگى دده‌ت هزر درابرد و داهاتى دئاینده‌ى دا بكه‌ت و هزر د خزمه‌تكرن و خه‌بات و قوربانى دان و به‌رسینكگرتنا دوژمنى و شه‌هید و ئه‌نفال و ده‌ربه‌ده‌رى و ئاواره‌یێ دا بكه‌ن. ده‌نگێ مه گوله‌كا ژه‌هراوى یه بۆ سینگێ دوژمنى و ئه‌م دشیێن ب ده‌نگێ خوه ده‌ستهه‌لاتێ خوه درێژ بكه‌ین و ژیێ حوكمه‌تا مه ب هێز و درێژ بكه‌ین و ئاڤه‌دانكرن و پێشكه‌فتنێ بهێز بێخین و ره‌وشا ئابوورى یا هه‌رێما خوه پێش بێخین.
