هه‌ڤركیا هێزێن مه‌زن
تێكدانا ناڤمالا كورد و ده‌لیڤا سیاسه‌ته‌كا ئێكگرتییا نه‌ته‌وه‌یی
وه‌كی هه‌رده‌م و سه‌رانسه‌رێ دیرۆكێ دا روودای ئیرۆ ژی هه‌ڤركیه‌ك مه‌زن د ناڤ هێزێن جهانییێن مه‌زن ده هه‌یه. نه‌مازه روسیا و ئه‌مه‌ریكا.
روسیا هه‌م د هه‌می مێژووی ئیمپاراتۆریێ دا هه‌م ژی د هه‌می ده‌ما سۆڤیه‌تان ده هه‌رتم دخوه‌ست پێگه‌هه‌كێ وێ ل سه‌ر ئاڤا گه‌رم ده‌ریایا سپی هه‌به. سه‌ده‌مێ كۆ ئیرۆ ژی روسیا هنده پشتگریا رژێما ئه‌سه‌د دكه‌ت و ناخوازه ب تێك بچه هه‌مان ئارمانجه.
به‌ریا چه‌ند رۆژه‌كا وه‌زاره‌تا به‌ره‌ڤانییا ئه‌مه‌ریكا ئیدا كر كۆ روسیا دخوازه باله‌فرخه‌نه‌یه‌كه له‌شكری ل لازكیه‌یێ ئاڤا بكه. وه‌كی تێ زانین لازكیه یه‌ك سه‌ر لسه‌ر قه‌رافێ ده‌ریایا سپییه. روسیایێ بنكه‌یێن خوه‌یێن له‌شكه‌ری ل ور چێكرنه. گه‌ر سوریه ژ هه‌ڤ به‌لاڤ ببه ژی، تێ چاڤه‌رێكرن كۆ لازكه‌یێ ببه ناڤه‌ندا ده‌وله‌ته‌كا عه‌له‌ویا (شیعا).
ژ ئالیێ ئه‌نه‌رژیا گازا خوه‌رستی ڤه هه‌رتم روسیا دخوازه وه‌لاتێن ئه‌ورۆپا گرێدایی خوه بهێله، لێ رۆژهلاتا-ناڤین ڤێ ژی جهه‌كه سه‌ره‌كه‌یه بۆ دابینكرنا ئه‌نه‌رژیا دنێ. ته‌قریبه‌ن دۆرا %٦٠ێ ئه‌نه‌رژیا دنێ ژ رۆژهلاتا-ناڤینه.
گه‌ر روسیا وه‌كی گوهاچكه‌كێ ستراته‌ژیك لازكیه‌یێ بۆ خوه بگره، هنگێ بڤێ-نه‌ڤێ سه‌رێ ریا هه‌می ژێده‌رێن ئه‌نه‌رژیێ یێن كۆ ژ رۆژهلاتا-ناڤین و ئاسیایێ خوه دگهینن به‌حرا سپی دگره بن ده‌ستێ خوه. له‌وما ئه‌ڤ فه‌رسه‌نده‌كه پر مه‌زنه بۆ روسیا، گه‌ر سوریه په‌رچه-په‌رچه ژی ببه روسیا ناخوازه فه‌رسه‌ندا كۆ ل لازكیه‌یێ كه‌تیه ده‌ست، ژ ده‌ست بده.
هه‌لبه‌ت ئیران ژی ب هه‌مان مه‌به‌ستێن ستراته‌ژیك ب پشتگریا روسیا و پشتگریا رژێما ئه‌سه‌د دكه. ژ بۆ خوه گهاندنا به‌هرا سپی ئارمانجا روسیا و ئیرانێ یه‌كه.
هه‌لبه‌ت ئالیێ ئه‌ورۆپا و ئه‌مریكا ژی گه‌له‌ك د فه‌رقا ڤێ هه‌سابا روسیا و ئیرانێ ده‌یه. لێ ژ سه‌ده‌مێ سیاسه‌تا ده‌رڤه‌یا “سست”یا برێڤبریا ئۆباما “د مه‌یدانا سوریه‌یێ ده” ئیرۆ روسیا و ئیران ب سه‌ركه‌تی خویا دكن.
ڤێجا گه‌لۆ ئه‌ڤ “په‌رسپه‌كتیفا ستراته‌ژیك”یا كۆ بوویه جهێ كێبركێیا هێزێن مه‌زن چ كاریگه‌ریێ ل سه‌ر نێڤمالا كوردان دكه؟
گه‌ر ئه‌م ب چاڤه‌ك گشتی ژی لێ بنێرن ئه‌م دێ ببینن كۆ ئه‌ڤ “كێبركێ”، د به‌رگه‌هه‌ك گه‌له‌ك به‌رفه‌ره ده ناڤمالا كوردان تێك دده. ل باكور ژ هدپ-یێ هه‌یا پكك-یێ هه‌یا باشوور ژ ینك، گۆڕان، كۆمه‌لا یێگرتوو هه‌یا پید-یا ل باشوورێ رۆژاڤایێ كوردستانێ كه‌تنه بن كاریگه‌ریا “به‌ره‌یێ روسیا و ئیرانێ” ده. د به‌ره‌یێ كۆ ئیران د تێ ده جه دگره ده قه‌ت چو جاران هه‌بوونه‌ك بۆ كوردستانێ تونه‌یه. وه‌لاتێ كۆ هه‌بوونا كوردستانێ بۆ خوه وه‌كی خه‌ته‌ره‌كیا مان و نه‌مانێ دبینه ئیرانه. له‌وما ئه‌و باش دزانه كۆ خه‌تا كوردایه‌تیێ رۆژاڤایییه. ژ به‌ر ڤێ ژی هه‌یا ژ ده‌ستێ ئیرانێ تێ ئه‌و دێ بخوازه خه‌تا كوردایه‌تیێ تێك بده، نه‌هێله خه‌ته‌ك یێكگرتییا نه‌ته‌وه‌یی د كوردستانێ ده ب سه‌ر بكه‌ڤه.
گۆڕان گویا رێخستنه‌كا چه‌پا “ماۆیست”ه لێ كه‌تیه بن كارتێكرنا زلامێن ره‌ژیما دینهشكیا ئیرانێ. رێخستنێن ئیسلامییێن باشوورێ كوردستانێ بوونه هه‌ڤالبه‌ندێن گۆڕان و ینك-ێ ئیده‌ۆلۆژیا وان د قبله‌یێن جدا ده نه.. لێ هه‌می ل سه‌ر تێكبرنا رۆلا مه‌سعود بارزانییێ كۆ نوونه‌رتیا خه‌تا نه‌ته‌وه‌یی دكه گهانه هه‌ڤ.
گه‌له‌ك ئاشكه‌ره‌یه كۆ رێختسنێن كوردان یێن كۆ كه‌تنه بن كاریگه‌ریا ئیرانێ ده یه‌كسه‌ر ده‌ست ژ هه‌ده‌فا سه‌رخوه‌بوونا كوردستانێ ژی به‌ردانه و ب چیرۆكێن “كانتۆنیك” و “لا مه‌ركه‌زیه‌تیێ” دخوازن خه‌تا نه‌ته‌وه‌یی تێك بدن. د ئه‌سلێ خوه ده ب ڤی ره‌نگی ره‌وابوونا خوه ژی ژ ده‌ست ددن له‌وما ژ ئالیێ هه‌ده‌فێن سیاسی و ئیده‌ۆلۆژیك ڤه ژی دكه‌ڤن ناڤ ته‌ڤلهه‌ڤیێ و شێلۆ دبن.
ژ ئالیێ دی خه‌تا نه‌ته‌وه‌یییا د بن پێشیڤانیا سه‌رۆكێ كوردستانێ مه‌سعود بارزنی ده هه‌یه. د سه‌ری ده ئه‌مه‌ریكا و وه‌لاتێن ئه‌ورۆپی هه‌می پشتگریا ڤێ خه‌تێ دكن. مه‌سعود بارزانی وه‌كی سه‌رۆكه‌كێ كاریگه‌ر ئارمانجا ئاڤاكرنا ده‌وله‌اتا كوردی دگه‌ل ڤان وه‌لاتان هه‌میا دیار دكه و ئاشكه‌ره داخه‌ڤه. ژ ئالیێ هه‌ده‌فا سیاسی ڤه هه‌ده‌فه‌ك زه‌لاله. ژ ئالیێ به‌رژه‌وه‌ندیێن وه‌لاتێن ده‌مۆكراتیك ڤه ژی پرۆژه‌یا سه‌رخوه‌بوونا كوردستانێ پرۆژه‌یه‌ك زه‌لاله و كار پێ دبه، بۆ وان دبه هه‌ڤكاره‌ك خورت د رۆژهلاتا-ناڤین ده. د ڤێ چارچۆڤه‌یێ ده كوردستان ژی وه‌كی وه‌لاته‌كێ هه‌ر دچه د چاڤێ دنێ هه‌میێ ده به‌رچاڤتر دبه. ژ ئالیێ بریاردایینێ ڤه ژی مه‌رجه‌یه‌تا بریارێ د خه‌تا نه‌ته‌وه‌یی ده د كه‌سایه‌تیا مه‌سعود بارزانی ده پر زه‌لال بوویه. دنیایێ ژی باوه‌ریه‌كا كامل ب وی هه‌یه.
به‌ره‌یێ د بن كاریگه‌ریا ئیرانێ ده‌یه ژ هه‌ر ئالی ڤه ته‌ڤل هه‌ڤه. هه‌ده‌فا سیاسی نه دیاره، ئیدۆلژیا وێ نه زه‌لاله، مه‌رجه‌یه‌تا بریارێ كییه نه دیاره.
بۆ نموونه ل باكورێ كوردستانێ و تركیه‌یێ هدپ-یێ ب نیسبه‌ته‌كا مه‌زن یا ده‌نگێن كوردان قازانچ كر و ب ٨٠ پارلامه‌نته‌ران كه‌ت پارلامه‌نتۆیا تركیه‌یێ ده، لێ نه‌دزانی دێ چ بكه. چاڤێ وێ ل قه‌ندیل و ئیمارلیێ بوو. هه‌یا نامزه‌تێن بۆ پارلامه‌نتۆیێ ژی كی ب چ ئاوایی دبژێره نه دیاره.
ل باشوور ینك چه‌ند سه‌رییه، مه‌رجه‌ییه‌تا بریارێ كییه نه دیاره. ل قه‌ندیلێ كی چاوا بریارێ دده نایێ زانین. ئوجالانێ سه‌رۆكێ پكك-یێ كۆ د گراڤا ئمارلیێ ده ب سزایێ مه‌به‌دێ درازه، ل گۆری كێ چاوا بریاران دگره كه‌س نزانه، ته‌نێ ئه‌و و مه‌موورێن ده‌وله‌تا ترك دزانن.
هه‌ر شه‌رێ پكك-یێ ل باكورێ كوردستانێ ژ بۆ چ ل گۆری به‌رژه‌وه‌ندیێ كێ جاره‌ك دی ده‌ستپێ كر نایێ زانین، لێ گه‌له‌ك دیاره كۆ ئه‌نجامێن ڤی شه‌ری بۆ كۆمه‌لگه‌ها كورد ل باكور گه‌له‌ك تێكبره.
ل رۆژاڤایێ باشوورێ كوردستانێ (سوری) د ناڤ پید/یپگ/سه‌روه‌ریا كانتۆنان ده پرۆسه‌س و مه‌رجه‌یه‌تا بریارێ كییه، چیه چ مه‌كانیزمایه كه‌س نزانه. د بن باسكێ پاراستنا كۆالسیۆنا كۆ ئه‌مه‌ریكا پێشیڤانیا وێ دكه ده‌یه لێ پرۆگراما پید یێ ل دژی “ئه‌مپه‌ریالیزما ئه‌مه‌ریكایه”
هه‌لبه‌ت ئه‌ڤ ته‌ڤلهه‌ڤیا ئیده‌ۆلۆژیك، شێلۆتیا مه‌رجه‌یه‌تا بریارێ، نه زه‌لالیا هه‌ده‌فێن سیاسییا ڤی “به‌ره‌یێ” ل دژی خه‌تا كوردایه‌تیێ، فه‌رسه‌نده‌كه مه‌زن بۆ خه‌تا نه‌ته‌وه‌یی چێدكه كۆ ئه‌و سیاسه‌ته‌كا به‌رفه‌ره‌هیا یه‌كگرتیا نه‌ته‌وه‌یی بجه بكه و هه‌می گوهاچكێن وێ یێن ستراته‌ژیك ب هه‌ڤ ڤه گرێ بده.
هه‌ده‌فا خه‌تا نه‌ته‌وه‌یی زه‌لالتر دبه، پێویستیێن مله‌تێ كورد وه‌كی نه‌ته‌وه‌یه‌كا سه‌رخوه‌بوونخواز به‌رچاڤتر دبن. ره‌واتیا دۆزا مله‌تێ كورد یا دگه‌ل دنیایا ده‌مۆكراتیك باشتر جهێ خوه دگره، كار پێ تێ كرن د ئاسته‌یێ ناڤنه‌ته‌وه‌یی ده.. .
رۆلێ مه‌سعود بارزانییێ چێكه‌ر، خوه‌راگر و یه‌كگرتییێ خه‌تا نه‌ته‌وه‌یی ل سه‌ر هه‌ر چار پارچه‌یێن كوردستانێ كاریگه‌رتر دبه. هێزێن كۆ چاڤێن وان ل سه‌قامگریا رۆژهلاتا-ناڤینیه و دخوازن كار بكن، هێژ باشتر باوه‌ریا خوه ب مه‌سعود بارزانی تینن و دبینن ژ بلی وی گه‌له‌ك زه‌همه‌ته كۆ كار ب “ئاكتۆرێن” دی بێ كرن. هه‌لبه‌ت ئه‌ڤ ژی ده‌رفه‌تێن نوو بۆ خه‌تا نه‌ته‌وه‌یی چێدكه و ئاسۆیێن نوو ل به‌ر ڤه‌دكه.
