هەلبەست بنگەها فۆلكلۆر، ستران و داستانێن مللەتانە

هەڤپەیڤین: دەمهات دێركی

ئایهان دەمر، سالا ١٩٦٤ ئان ل باژارێ ئاگرییێ، ناڤچا گیهادینێ ل گوندێ كۆچۆ ژ داییك بوویە. دبستانا سەرەكە، دبستانا ناڤین و ئامادەیی ل ناڤچا گیهادینێ خوەندییە. زانینگەه بەشا ئابۆری ل باژارێ تركییایێ ئەسكشەهیرێ قەداندییە. ئەو ژی وەك وەلاتپارێزەكی كورد دەما جوانتییێ دە هەیا نها ژ گەلێ خوە رە خزمەت كریە. هێ زارۆكاتیا خوە دە روویێ دەولەتا تركێ هۆڤ ناسكرییە. ب دەهێن جاران هاتییە بنچاڤكرن، چقاس زۆر و تەداهی هەبێ دیتییە. ژ بەر زەخت و زۆرا دەولەتا ترك نەچار مایە دەركەتییە دەرڤەیی وەلات. ئەڤ بیست سالن ل وەلاتێ سویسرایێ. (سڤچرە) دژی.
ئەڤرۆ: برێز ئایهان دەمر، هەلبەست ژبۆ تە تێ چ واتەیێ، چما ب تایبەت هەلبەست و نە شاخەك دن ژ شاخێن وێژەیێ؟
بەرسڤ: هەلبەست ژ بۆ من پارەك وێژەیێ گرینگە. ژیانێ ب پەیڤێن بەدەو دخەملینە، هەموو پەیڤێن دەلال و خوەشك ناڤا هەلبەستێ دە جیه دگرە. هەلبەست بنگەها فۆلكلۆر، كلام، ستران و داستانێن ملەتانە. دیرۆكا هەلبەستێ مینا دیرۆكا ملەتان كەونارە. بۆ مە كوردا ژی وسایە.

ئەڤرۆ: چ تێكلیا هەلبەستێ ب جیهانا ڤەشارتی رە هەیە، گەلۆ هەلبەست زمانێ جیهانا تەیا ڤەشارتیە؟

بەرسڤ: هەلبەست بخوە ژ ناڤ جیهانا ڤەشارتی دوالدە، دەنگێن دلێ ڤەشارتیە، بەدەویا فكر و رامانێن كوور و دوورن، ب خەمل و خەیالان تێ خەملاندن. هەلبەست ئێش، دەرد، خەریبی، شەر، دەو، دۆز، ئەڤین هێزكرن هود. هەموو هەستیاریێن ئینسانا رە دبە بەرسڤ. جارنا هێز ددە. جارنا خەمگین دكە. ئەشق و كەدەر د هەلبەستێ دە وەك زارۆكێن جێوینە.

ئەڤرۆ: ل گۆر ئایهان دەمر، هێزا هەلبەستێ چیە، هێز و باندۆرا هەلبەستێ د چ ئالیێن هەلبەستێ دەیە؟
بەرسڤ: هێزا هەلبەستێ ل سەر جڤاكێ كوورە. هەلبەست دبە سروودێن نەتەوا. “ئەی رەقیب” هەلبەستە. هەلبەست زار و زمان بەدەو دكە، گۆڤەند و رەقاسا پێش دخە، لۆراندنێن ل سەر مرییان ژی هەلبەستن. هەموو بوویەرێن جڤاكێ دە رۆلا هەلبەستێ مەزنە. هەلبەست چاڤكانیا چاند و هونەرێیە. هەلبەست نەبە كلام ستران تونەیە.

ئەڤرۆ: برێز، ئایهان ل گۆری دتینا تە ئاستا هەلبەستێ ل باكورێ كوردستانێ چاوایە، چ جوداهی د ناڤبەرا دوهی و ئیرۆ دە هەیە؟
بەرسڤ: گۆری دیتنا من هەلبەست ل باكوورێ كوردستانێ لەوازە، گەلەك سەبەبێ خوە هەنە. قەدەخا زمان سەبەبەكی مەزنە. یەك ژی هەلبەستێن كوردییێن كلاسیك گەلەك پاش كەتیە. ب ناڤێ هەلبەستا ئازاد ئان ژی ڤەكری گەلەك كەس دنڤیسن مخابن تاما هەلبەستێ ژ نایێ. مینا نامێن ئەڤیندارانە. گۆری من ئەڤ هەلبەست نینە. هەلبەست ب پیڤان، كافییە، رتم و خوەدان ناڤەرۆك بە دبە هەلبەست. هەلبەست چقاس بەدەو و رتم بە فۆلكلۆر و چاند ژی هەقاس بەدەو دبە.

ئەڤرۆ: چاندا كوردی د وارێ دەنگبێژیێ دە خورت و كوورە، گەلۆ باندۆرا دەنگبێژیا كوردی ل سەر هەلبەستا كوردی هەیە و تایبەت هەلبەستا ل دەڤەرا سەرهادێ؟
بەرسڤ: هەلبەست و دەنگبێژی گرێدایی هەڤە، كلامێن دەنگبێژ دسترێن پارەك ژ هەلبەستێیە، هەلبەستێن تێن نڤیساندن دبنە كلام. هەردو ژی گرێدایی هەڤن. دەنگبێژ رۆلا خوە گرینگن، دەما نڤیكسار تونەبوو وان ب كلاما هەلبەست ئانینە ڤێ رۆژێ. بەر وێ ئەز دەنگبێژا هەلبەستڤان دبینم، ژنێن شین و شاهییا دە كلام دبێژن ژی هەلبەستڤانێن خوەزایینە. هەموو بەدەوی و نەقش ل بال وان هەیە.

ئەڤرۆ: بەری دەمەكێ پرتووكا تەیا ب ناڤێ «تەڤنا ئەڤینێ» ژ وەشانێن سیتاڤ چاپ بوو، ب كورتی دكاری بەهسا ناڤەرۆكا ڤێ بەرهەما خوە بكی؟
بەرسڤ: ئەرێ، پرتووكا «تەڤنا ئەڤینێ «دەركەت. نێزیكی (120) هەلبەست تێدا هەیە. جورەك كلاسیك و مینا فۆلكلۆر و سترانێ كوردا لیریكە. دەرد ئێش، خەریبی، ئەڤین، وەلات و وەلات پەروەری هاتییە نەقشاندن. گۆری خوەندەوانا پرتووكەكە سەركەفتییە.

ئەڤرۆ: ب گشتی، ئاستا هەلبەستا كوردی چاوا دبینی؟
بەرسڤ: زمانێ كوردی زمانێ خوەدێیە گەلەك دەولەمەندە ب گستی هەلبەستا كوردی، سەدەمێ بێ وەلاتبوونا كوردا چقاس ناڤا زۆر و زەهمەتییێ دە بە ژییێ سەركەڤە. بنگەها هەلبەستا كوردی و زمانێ كوردی خورتە. زمانێ خانییە، هەلبەستا فەقییە.

ئەڤرۆ: گۆتنا داوی؟
بەرسڤ: ژ بۆ هەڤپەیینێ سپاس دكم، گەلێن مەیی كوردستانا باشوور رە سلاڤێن خوە دشینم. بلا بێ تەڤنا ئەڤینێ نەمینن. تایبەتی دهۆكا رەنگین سلاڤ دكم.

کۆمێنتا تە