هەلبەست و وەرگر
شەمال ئاکرەیی
هەلبەست یانکو شعر ژانرەکێ سەرەکی یێ ئەدەبیاتێ یە و زمانێ دەربڕینا ناخ و ویژدانێ یە و ڤولکانا هەست و نەستایە. هەلبەستڤان، ژ بلی کو خۆدان بەهرە و نیگاهـ و سرۆشە، د نڤیسینا هەلبەستێ دا، دبیتە وەستایەکێ زیرەک وشەهرەزا هەر وەکو هەلبەستڤانێ ناڤدارێ ئەمریکی تی. ئێس. ئیلیۆت T.S. Eliot د نامەیەکا خۆ دا بۆ رەخنەگر وهەلبەستڤانێ مەزن عەزرا پاوند Ezra Poundی گۆتی، دەما هەلبەستا خۆ یا بناڤودەنگ (وەلاتێ کاڤلبوویی ئانکو چۆلستان The waste Land) ) بۆ هنارتی و پاوند ب (وەستاکارێ شەهرەزا) بناڤکری.
ل گۆری ڤێ ئاخڤتنا ئیلیۆتی، دڤێت هەلبەستڤان خۆدان بەهرەمەندی بیت ل گەل وەستاکاریێ. ب چەند پەیڤین دی، بەهرەمەندی و شەهرەزایی دو چەنگێن ئێک بالندە نە، کو هەلبەستڤان ب رێکا وان ل مەو دا و ئەسمانێ هەلبەست و خەیالێ بلند دفڕیت هەتا دگەهیتە ئاسۆیێن بەرین وفراوان بۆ دروستکرنا ئەتمۆسفێر و وێنەیێن شعری یێن نوی، کو مینا گەوهەر و لولویان د تێكستێن هەلبەستان دا ببرسقن.
ژ ئالیەکێ دی، هەلبەست ھەر ژ ھەبوونا خۆ پەیامە و ھەردەما هەلبەست ژ پەیامی ڤەدەر بوو نامینیت هەلبەست و دڤێت ب ناڤەکێ دی بھێتە ناڤکرن، لێ پەیاما هەلبەستێ ژی نە هەمان پەیامە بەلکو پەیاما هەلبەستێ ژ چاخەکی بۆ چاخەکێ دی و ژ کەتوارەکی بۆ ئێکێ دی رەنگە د هێتە گوهۆڕین و د نزمی و بلندیێ دا بیت..
ھەروەسا رێژەیا وەرگرتنا پەیامێ هەلبەستێ ژ وەرگرەکی بۆ ئێکێ دی، ل گۆر چاخ و ئاست و باکگراوەندێ وەرگری یێ رەوشەنبیری و مەعریفی رادوەستیت، ئانکو ئەو چێژ و خۆشییا کەسەکێ ھەستیار و خۆدی رەھەندێن کویر بۆ ژیانێ و تشتان دبینیت، ھەر ئەو چێژ و خۆشی نابن ئەوا کەسەکێ دی ل سەردەمەکێ دی یێ جودا یان وەرگرەکێ، کو ب رەنگەکێ سەرڤەیی ل ھەر تشتی دنێڕیت.
دیسان نە مەرجە، هەمی وەرگر ب هەمان رەنگ ژ هەلبەستێ بگەهن و هەر ژ بەر ڤێ چەندێ یە، گەلەک جۆر و ئاستێن هەلبەستێ هەنە. هندەک وەرگر هەنە رەنگە چ تام و چێژێ ژ هەلبەستەکێ نەبینن، کو رەنگە هەلبەستەکا پایە بلند ژی بیت ل نک ئێکێ دی! هەلبەستەکا دی رەنگە بۆ وەرگرەکی چ بەهایێ خۆ نەبیت بەلێ ئێکی ب چاڤەکێ مەزن لی دنێڕیت.
ل دویماهێ، هەلبەست دێ مینیت، ئەو زمانێ روحێ، کو زمانێ پەیڤان نەشێت دەربڕینەکا دروست بۆ بکەت و دێ مینیت د حالەتێ هەڤڕکی و ململانی دا دناڤبەرا وەرگرەکی و وەرگرەکی دی دا و ب تنی رەخنەگرێن شەهرەزا دێ شێن هەلبەستێ بگەهیننە سەر رێکا وی یا راست و دروست.
