هەمی پارتێن ئیسلاما سیاسی و كۆنفرانس و كۆڕێن ئیسلامی هەلوەست و رۆلێ نەرێنی بەرانبەر پرسا كوردی هەیە
پروفیسۆر. د. عبدالفتاح بۆتانی
و. محسن عەبدلڕەحمان
پەیدابوونا پارتێن ئیسلاما سیاسی ل كوردستانی نە ژ پێدڤییاتیێ بوویە و، كاودانێن مێژوویێن خۆیەتیێن بزاڤا رزگاریخوازا كوردی نەسەپاندینە، چنكو كورد مللەتەكی ئۆلدارە و چ ئارێشە دگەل دینی نینە و، چ بانخوازیێن بێباوەریێ – ئیلحادی – د جڤاكێ كوردیدا دیارنەبووینە، هەروەسا پتریا سەركردەیێن بزاڤا نەتەوەیی یا كوردی ژ مالباتێن ئۆلیبوون یان ژ خێزانا شیخێن دینی بوون.
ڤێچا دەركەفتنا پارتێن ئیسلاما سیاسی، بەرێ و نها ب كارتێكرنا هۆكارێن دەرەكی یێن چاكی بو مللەتێ كورد نەڤێت بوویە، ئانكو ئەو چێكریێن وان دەولەتانن یێن كوردستان ل خۆ لێكڤەكری و ڤەدیتنا وان دێ كوردان ژ گرنگترین ئارمانجێن وان دویرئێخیت، ئەوژی دامەزراندنا دەولەتا كوردییە یا بۆ بجهئینانا وی ب هزاران خۆ كوریكری.
بێگۆمان بزاڤێن ئیسلاما سیاسی ل كوردستانێ دژی بزاڤا رزگاریخوازا كوردی كاردكەت، ب بەلگەیا كو پشتەڤانییا ماددی و مەعنەوی ژ دەولەتێن هەڤسویێن كوردستانێ ل خۆ پارڤەدكەن وەردگرن، بۆ نموونە: رژێما سەدام حسێنی ل 1/11/2002یێ، ئانكو ب چەند هەیڤەكا بەری كەفتنێ ئەڤ بڕەپارە دانە بزاڤێن ئیسلاما سیاسی ل هەرێما كوردستانێ:
1- بزاڤا ئیسلامی (150) هزار دۆلار
2- جەماعەتا ئیسلامی (250) هزار دۆلار
3- ئێكگرتوویا ئیسلامی (25) هزار دۆلار
سەركردەیێن هەر سێ پارتان بێی شەرمانە پشتی (10) سالان ژ هەلبژارتنا پەرلەمانێ كوردستانێ و راگەهاندنا فیدرالیێ و دامەزراندنا حوكمەتا كوردستانێ، كو د ئەوی پەرلەمان و حوكمەتێدا د پشكداربوون، پارە وەرگرتن و ژ كێ، ژ جەللادێ كوردستانێ، ژ سەرۆكێ پارتا گۆڕێن ب كۆم، سەدامی دانە وان و پڕسیار ل ڤێرە، بۆچی سەددامی ئەڤ پارە دانە ئەوان؟… بەرسڤ بۆ خواندەڤانێ رێزدارە، مخابن حوكمەتا هەرێمێ قانون دەرهەقی ڤان پارتان بجهنەئینا و لێپڕسین ل گەل نەكر، ڤیابوو دائێخستبانە، لێ ژبەر نەرازیبوونا دەولەتێن هەرێمی یێن پشتەڤانێن وان خۆ بێدەنگكر.
یا دوو كەس ل سەر ناكوك نەبن ئەوە: پارتێن ئیسلاما سیاسی باوەری نە ب دیموكراسی و فرەحزباتیێ، نە ب دەستاودەستكرنا دەستهەلاتێ، نە ب ئازادییا ژنێ و نە ب ئازادیێن كەسی و نە ب جڤاكێ مەدەنی نینە، لێ د بەگەمكرنا ڤان پرەنسیپان دا سیاسەتا خۆپاراستنێ دگریتەبەر، تاكو بگەهیتە دەستهەلاتێ، لێ فێلۆفیندێن وان بو تەبایا خەلكی و چەندین دەولەتان وەكو: تونس، مسر، ئوردون، كوێت، سووریا، بەحرەین، ئیمارات، جەزائیر، سعودیێ و یێن دی دیاربوو، هندەكا دەولەتان وەكو كۆمێن تیرۆرست دانەنیاسین، ئینا چالاكیێن وان راوەستاندن و دەستویریێن وان یێن حزبی ڤەكێشان، ل دووماهیێ ئیخوانا شكەستنا مەزن ل هەلبژاردنێن شارەوانیێن لیبیا ل تەباخا 2025ێ خوار، ڤێچا هەكە ئیخوان مەترستیبن ل سەر دەولەتێن ئەرەبی كو خودان كورسینە ل ئێكەییا گەلان، دێ رەوشا كوردستانێ چاوابیت، ئەگەر وەكو پێشەكی بو گرتنا دەستهەلاتێ، بازنەیا دەستهەلاتا وان زێدەبوو!؟ پێدڤیبوو دویڤەلانكییا ئیخوانا بو دەولەتێن هەرێمی هاتبا زانین، دەمێ پشكدارییا سەرهلدانا بهارا 1991ێ رەتكری، ئەوا تاكو فەوجێن جاشان تێدا پشكداربووین، مخابن مفادارێن هەرەمەزنن ژ دەرئەنجامێن سەرهلدانێ ئەوبوون.
ل7 ئادارا 1988ێ باژێرێ هەلەبجە هاتە كیمیابارانكرن و نێزیكی (5) هزار هاولاتیێن كورد بوونە قوربانی و پتری (10) هزاران برینداربوون، لدەمێ 20 ئادارا 1988ێ ل كوێتێ كۆنگرێ ئیسلامی هاتییە بەستن و هەمی پارتێن ئیسلامی تێدا پشكداربووین، د ناڤدا ئیسلامیێن كورد ژی هەبوون، كۆنگرەی هەمی كێشە گەنگەشەكەرن، ژ كێشا ئەفغانی تا دۆزا فلەستینی و تا ئارێشەیا تركێن بولگاریا و كۆنگرەی بڕیار دەربارەی ڤان كێشەیان وەرگرتن، لێ دۆزا كوردی د كارنامەیا كۆنگرەیدا نەهاتە دانان، یا تالتر ژ ڤێ كۆنگرەڤانان هەر ئاماژە نەكرنە كیمیابارانكرنا هەلەبجە و كەسەكی نەرازیبوون هەمبەر رژێما ئیراقێ دیارنەكر.
ل كۆنگرێ كۆپیتكا ئیسلامی یێ نەهێ ئەوێ ل قەتەر د (12-14 چریا ئێكێ 2000)ێ هاتییە بەستن، تێدا نوونەرێن كۆسۆڤۆ، كەشمیر، بەسنە و هرسك هاتنە ڤەخواندن، دا دەربارەی مافێن وان بپەیڤن، لێ نوینەرێن كوردێن هژمارا وان پتری (20) ملیون كەسان نەهاتە ڤەخواندن، یا گرنگ د بابەتیدا ئەوە ئیسلاما سیاسی تاوانا كیمیابارانكرن و كریارێن ئەنفالێ و تاوانێن دی یێن رژێما ئیراقێ هەمبەری كورد و كوردستانی كرین رسوانەكرن.
پڕسیار ل ڤێرێ: رۆلێ پارتێن ئیسلاما سیاسی ل كوردستانێ د دیاركرنا مەزلومییەتا كوردان بو برایێن خۆیێن نەكورد چییە!؟ و كانی درویشمێ (برایینییا ئیسلامی)؟ وەسا دیارە ئەڤ درویشمە وەكو باجێیە تنێ كورد ددەن!
داڤەگەرمە ئیراقێ، دەمێ هەوێن لەشكری بو ژناڤبرنا شۆرەشا كوردی د ماوەیێ (1961-1966)ێدا سەرنەگرتین، سەرۆكێ كۆماری عەبدلسەلام عارفی بو شەرێ شۆرەشا كوردی پەنا بو مەلایێن كورد و ئەرەب بر، ئەوژی بكارئینانا (چەكی دینی)، ئینا داخوازا بەستنا كۆنگرەكێ ئیسلامی ل بەغدا بناڤی (كۆنگرێ زانایێن موسلمان) ل 3 تیرمەها 1965 كر، شێخێ ئەزهەرێ و مفتیێ ئوردنێ ڤەخواندنێ و داخواز ژی كر، فەتوا ئەركرنا جیهادێ دژی كوردان بدەن، كو ئەو پشتەرێنە و شەرێ وان یێ رەوایە، ئینا مفتیێ ئوردن و (علی كاشف الغگا‌و) و دەستەیا كۆمەلەیا زانایێن دینی داخوازا وی بەگەمكر، ئەڤا خوینا كوردان حەلاكر، و شێخ (نجم الدین الواعڤ) كارێن كۆنگرەی ل دەستپێكا نیسانا 1965ێ بفەتوایا خۆ یا ناڤدار تانجكر، كو تێدا كورد ژ رژتنا خوینا موسلمانان بەرپڕسیاركرن و، داخوازا سەركۆتكرن و ژناڤبرنا (پشتەرێبوونا كوردان) كر، لی هەلویستێ زانایێن دینی یێن كورد یێ ئەرێنی بوو.
نڤێسینگەها هەردەمی یا كۆنگرێ ئیسلامیێ ئیراقی، كۆنگرێ ناڤبری رێكخست و ئەو ئێكەم چالاكییا وێ بوو، و ئیمیندارێ گشتیێ هەردەمی یێ نڤێسینگەهێ، (ابراهیم منیر المدرس) سەكردەبوو ژ كۆما ئیخوان لموسلمین.
ڤێچا سیاسیكرنا دینی یا دینداركرنا سیاسەتێ ژ لایێ پەیرەوكرنێڤە كریارەكا شاشە، هندی سیاسییە بۆچوون یان هەلوەستەكی پێشانددەت دشیاندایە بهێتە گەنگەشەكرن یان رەتكرن، لێ هەكە بۆچوون ب راپێچا دینی هات، گەنگەشەیا وێ ناهێتەكرن و ئەگەر گوهنەدەیێ، ئەو تە گۆهدارییا دینی نەكر، ئەڤە دیاردكەت كو «چەكی دینی» دژی بزاڤێن نیشتیمانیێن كوردی هەر چەكەكێ بهێز و كاریگەربوو، ل سەردەمێ ئوسمانییان هاتییە بكارئینان و هێژ دەولەتێن كوردستانی ل خۆ لێكڤەدكەن بكاردئینن و ئالاڤێ وان د بكارئینانا وێ دا پارتێن ئیسلاما سیاسینە ل كوردستانێ، ئەوێن هێزا خۆ ژ دینی و ڤان دەولەتان وەردگرن، ژبو ملكەچكرنا كوردان بو دەولەتێن وەلاتێ وان ل خۆ لێكڤەدكەن.
