وانه ژ دیرۆكێ.. دوباره نه‌بوونا كاره‌ساتان
عزه‌ت یوسف
وه‌سا رێكه‌فت، ده‌ما ئه‌ز چوویمه ئێك ژ په‌رتووكخانه‌یێن دهۆكێ، په‌رتووكه‌ك ب ناڤێ پشتئاشان كه‌ته به‌رسینگێ من، من ژى زوى خوه تێ وه‌ركر و دانه‌ك دابینكر. دو شه‌ڤان كه‌تمه به‌ر ژ به‌رگى بۆ به‌رگى من كره به‌رۆك. په‌رتووك نه چیرۆك و رۆمان و ئه‌فسانه یه، لێ شاده‌حالیه، نڤێسه‌ر ئێكه ژ قورتالبۆیێن كوشتارا خۆرناقا (قرناقه و پشتئاشان) ل ئێكێ مه‌ها گولانێ سالا 1983.
رژێمێن ده‌ستهه‌ڵاتدارێن ئیراقێ، ئێك ل دویڤ ئێك، یا ژێهاتى و بۆ هاتى پێڤه‌هاتى ژ كوشتن و كوشتار و قركرن.. ده‌رحه‌قێ گه‌لێ كوردستانێ دا كێماتى و خه‌مسارى نه‌كریه. چه‌ندى شیاینه ئاگر و ئاسن ب سه‌ر دا باراندینه. كوشتارا گوندێ كۆركۆ ل ده‌ڤه‌را نهێلێ سالا 1961، كوشتارا گوندێ سووریا ل ده‌شتا سلێڤانه‌ییا سالا 1969، كوشتارا شكه‌فتا داكان ل ده‌ڤه‌را شه‌مكان سالا 1969 و سال بۆ سالێ كوشتارێن خوه مه‌زنتر و به‌رفره‌هتر لێكرینه؛ كوشتارا قوتابیێن قه‌لادزى ل سالا 1974 و هه‌تا ئاخر كوشتارا جیۆنۆسایدا ب ناڤێ ئه‌نفال ل سالا 1988 و كوشتارا گوندێ كۆچۆ ل شنگالێ سالا 2014.
هه‌مى كوشتارێن ده‌رحه‌قێ مرۆڤان دا، مرۆڤى تێكدا دهژینن و تاوانن، كوشتارا سه‌برا و شاتیللا ل لوبنانێ ل سالا 1982، كوشتارا سێربرنیتسا ل بۆسنه ساڵا 1995 و كوشتارێن هۆتۆ و تۆتسى ل رواندا ل سالا 1994.
یا ئه‌ز دخوازم پتر ل سه‌ر راوه‌ستم كوشتارا گوندێ پشتئاشانه، كو ل جه‌ژنا كرێكارێن جیهانێ ل 1/3/1983رووداى. ئه‌و كوشتارێن دوژمنان ب سه‌رێ كوردان ئیناین، دبێژم ئه‌و دوژمن بوون، لێ یا پشتئاشان ب ده‌ستێ دۆستان بوو. هه‌رچه‌نده چه‌ند كوشتاره‌كێن دیتر ژى هه‌بووینه، وه‌كى كوشتارا رایات و هه‌كارى و گردى حوسنى و رانیه و هه‌یبه‌ت سولتان و سنوورێ توركیا كو كوردان د ناڤبه‌را خوه‌دا ئه‌نجامداینه… لێ هه‌ر كوشتاره‌كێ وه‌خت و كاودان و كرێتى و فهێتیا خوه هه‌یه.
بۆچى ئه‌ز پتر ب ڤێ كوشتارێ كوله‌ژار بووم؟ چونكو من دو سه‌رهاتى یان بیره‌وه‌ریێن تال ل سه‌ر ڤێ مژارێ هه. یا ئێكێ، ئه‌ڤه من ڤه‌دگه‌رینته سالا 1983 ده‌مێ ئه‌ز قوتابى ل زانكۆیا به‌غدا، پرانیا هه‌ڤالێن من لایه‌نگرێن ئالیێ كوژه‌ك بوون، ب كاره‌ساتێ دلشاد و به‌خته‌وه‌ر بوون، دگۆتن مه هه‌مى شیۆعى سه‌ربرین و ده‌ڤه‌ر ژێ رامالى، ب دزى و نهێنى گوهداریا كوشتارا پشتئاشان ژ ئێزگه‌هه‌كى دكر، چه‌ندى سه‌رقولێن شه‌ڕى و سه‌رقۆلێ وان یێ مه‌زن ب رێیا ئێزگه‌ى پیرۆزباهیێن سه‌ركه‌فتنێ دباراندن په‌رێن هه‌ڤالێن مه ژى ژ خۆشیان قژ دبوون.
بیره‌وه‌ریا دویێ، ل سه‌ر ڤێ ره‌شه بۆیه‌رێ، دوماهیا سالا 1989 بوو، ئه‌ز ل رومێله سێكۆچكێ ئیراق – كوێت – سعوودیه سه‌رباز بووم. گه‌نجه‌كێ كورد ژى خه‌لكێ دۆز ب ناڤێ (بارز-) ل یه‌كه‌یا مه بوو، ئه‌ز و ئه‌و د هه‌مان خیڤه‌ت دا دنڤستین، هه‌ڤالینیه‌كا باش د ناڤبه‌را مه دا په‌یدابوو. ئاخفتن ئاخفتنێ دكێشیت، گۆتێ ئه‌ز ل سالا 1982 هه‌تا 1984 ل ده‌ڤه‌را گه‌رمیان پێشمه‌رگه بووم، ئه‌ز ئێك ژ هێزا تیپه‌كا گه‌رمیان بووم ده‌مێ مه ب سه‌ر جه و باره‌گایێن شیۆعیان ل قورناقه و پشتئاشان داگرتى، یێ كه‌تیه ده‌ستێ مه دیل بیت بێ چه‌ك بیت ل گۆر فه‌رمانا سه‌رى مه كوشتن. چیرۆكه‌كا جه‌رگبر ڤه‌گێرا گۆتێ د ئێك ژ كولكێن نێزیكى باره‌گایێ شیۆعیان ماله‌كا ئێك ژ وان تێدا بوو، ژ زه‌لامه‌ك و ژنه‌ك و زارۆیه‌كێ سێ چار سالى پێكهاتبوو، مه زه‌لام ل وێرى كوشت و د خوینا خوه دگه‌ڤزى، زارۆك ژى چوو سه‌ر ته‌رمێ بابێ و یارى ب خوینا وى دكر، ژنێ ناڤێ وێ (فرى-) بوو، گۆته مه هه‌ى نه مه‌ردان، هه‌ى ترسنۆكان من ژى بكوژن و ئه‌ڤى زارۆكى ژى بكوژن، چونكى ئه‌ڤ زارۆكه دێ تۆلا خوه گران ژ هه‌وه ڤه‌كه‌ت.. هێشتا گۆت، ئه‌ڤ كاره‌ساته هه‌ر رۆژ ل پێشچاڤێن من دزڤرن و دهورمژن و هه‌تا ئه‌ز دمرم ژى بۆ چركه‌كێ ژبیرا من ناچیت.
من گۆتێ ته ژى پشكدارى د كوشتنا دیلان دا كر؟ گۆت: (بێ شك بنئه‌مرى بوو، ئه‌ڤه‌یه كۆڤانا من).
نڤیسه‌رێ په‌رتووكا پشتئاشان دبێژیت، باره‌گایێ مه ل پشتئاشان بوو، جهه‌كێ ڤه‌ده‌ر و ئاسێ و گرتى، مه هێزه‌كا شه‌ڕ و شه‌ڕخوازیێ نه‌بوو، مه شیانێن هیچ شه‌ڕان ژى نه‌بوو، مه مه‌ترسى ژى بۆ هیچ ئالیان نه‌بوو، ئێزگه‌یێ مه و مه‌كته‌با راگه‌هاندنێ و هنده‌ك مالێن مه د وان شكه‌فت و كولك و د بن خیڤه‌ت و بن كه‌ڤر و داران بوون. ئه‌م سه‌رقالى به‌رهه‌ڤیا ئاهه‌نگا ئێكێ گولانێ جه‌ژنا كرێكارێن جیهانێ بووین، شه‌ڤه‌كا سر و سه‌قه‌م و به‌فراوى و تبل چاڤانێ بوو، ده‌ما هێزه‌كا كوردى ل چه‌ند ته‌وه‌ران ب سه‌ر مه دا گرتى و 70 كه‌س ژ مه كوشتین، بێى ئه‌م ته‌قه‌كێ بكه‌ین یان ئێك ژ هێرشكه‌ران بكوژین، ژ ڤان 70 یان 25 كه‌س ب دیلى و بریندارى كوشتن و ته‌رمێن وان به‌رزه كرن.
نڤیسه‌ر ئه‌ڤێ كوشتارێ مینا ئه‌نجامدانا كوشتارا به‌عسیان ل هۆلا (ئه‌لخلد) ل سالا 1979 وه‌سفدكه‌ت كو گۆرێن قوربانیان هه‌تا نوكه د به‌رزه‌نه.
مه‌ره‌ما من ل ڤێره نه ڤه‌كرنا برینێن كه‌ڤنه، لێ په‌ند ژێ وه‌رگرتن و دوباره و چه‌ندباره بوونا وان نه‌بیت. ئه‌ڤ كوشتارێن وه‌سا كه‌س تێدا یێ سه‌ركه‌فتى نینه و بۆ هیچ ئالیه‌كێ ژى شانازى نینه. هه‌ر شه‌ڕه‌كێ كورد كوژى ب هه‌ر بهانه‌كێ ژى رودابیت هه‌مى بالێن پشكدار تێدا كوڤاندار و زیانبه‌خش بووینه.
كوردستان ژ هه‌مى ئالیان یا برینداره، ژ هه‌مى ره‌خان ب هێلا دوژمنى ده‌وردایه. هه‌لبه‌ستڤان (باریێ بالا)، ژى دبێژیت: كوردستان برینداره، نه ئێشینن، ئێدى به‌سه.
ب هیڤیا دوباره نه‌بوونا كاره‌ساتان و گه‌ل و وه‌لاتێ مه هه‌ر یێ پاراستى بیت.
