وه‌لاتی و به‌رپرس
د چارچوڤێ هه‌ر وه‌ڵاته‌كی دا وه‌كو سه‌روه‌ریا خۆ هه‌بیت هه‌ردو وه‌لاتی و به‌رپرس تێكدا دهه‌فكێشه‌یه‌كا ئاڵوزدا دهه‌فپشكن، ئه‌گه‌ر په‌یوه‌ندی د نێڤبه‌را وان دا ژ هه‌فسه‌نگیه‌كا ده‌ستنیشانكری ده‌ركه‌ت دێ ده‌ره‌نجامێن وێ هه‌فكێشێ گه‌له‌ك د بارگران بن. ل هه‌ر جهه‌كی بیت هه‌ر وه‌لاتیه توخیب و سه‌روه‌ریا وه‌لاتێ خۆ دچه‌سپینیت و هۆكاره بو پێشئێخستنا هه‌می بوارێن سیاسی و ئابوری و جڤاكی و هه‌ر ئه‌وه نوینه‌ر و به‌رپرسێن خۆ برێكا سندوقێن هه‌لبژارتنان و ب ده‌نگێ ئازاد د هلبژێریت. له‌وا ده‌نگێ وه‌لاتی هێزه‌كا مه‌زنه و گوهورینێن مه‌زن دناڤ هه‌یكه‌لێ سیاسیێ ده‌وله‌تێ په‌یدا دكه‌ت. لێ ئه‌ڤه ل وه‌لاتێن زلهێز دهێته دیتن كو هه‌رده‌م ئالۆزیا دنێڤبه‌را وه‌لاتی و به‌رپرسی دا ناهێلن یان كێم دكه‌ن دا بالانسا هه‌فكێشا وان تێكنه‌چیت و نه‌بیته سه‌ده‌ما قه‌یرانا. له‌وا ده‌ره‌نجام ئه‌و دیموكراسیه‌ته ئه‌وا بویه جێئینانا دادپه‌روه‌ریا جڤاكی و پاراستنا مافێن تاكه‌كه‌سی.
ئه‌رێ چاوا پشتی بورینا ٢٤ سالان ژ ئازادی و رزگاركرنێ ژ سته‌مترین دكتاتورێ مێژوویێ هێشتا رزگاركرن ژ گه‌نده‌لی و نه‌دادوه‌ریێ وه‌كو شه‌ڤه‌كا درێژ د سه‌ر مه‌دا مای؟ ئه‌رێ ما ئه‌ڤه ژی نه ئه‌نجاما تێكچونا وی هه‌فسه‌نگیێ یه دنێڤبه‌را به‌رپرس و وه‌لاتیدا؟ ئه‌رێ رولێ هه‌ر دووان ل سه‌ر نه‌خشه‌یێ هه‌رێما كوردستانێ چیه؟ یان سه‌ده‌مێ نه‌دیاربونا ره‌نگ و قه‌واره‌یێ وه‌لاتی ل سه‌ر ڤی نه‌خشه‌ی چیه؟ ئه‌رێ بۆچی دادپه‌روه‌ریا جڤاكی گه‌له‌ك سست و لاوازه؟ بۆچی خزمه‌تێن وه‌لاتیا دلاوازن؟ كاره‌ب و ئاڤ چاره‌سه‌ر نابن؟ بۆچی مافێ زاروكی هه‌ر ده‌م دهێته پێشێلكرن؟ یێ ژنێ هه‌ر هۆسا؟ بۆچی كێشه‌یا گیروبونا موچا نا چاره‌سه‌ر بیت دسه‌ر فروتنا حه‌فت سه‌د به‌رمیلێن گازێ را؟ بۆچی گه‌له‌ك خێزانێن پێشمه‌رگه‌هێن هه‌ردو شوره‌شێن ئیلون و گولانێ ژ مافێن خو دپشتگوه هاڤێتینه؟ بۆچی پرانیا خێزانێن پێشمه‌رگه‌هێن نوكه دژی مه‌زنترین شه‌ڕێ تیڕورێ، شه‌رێ داعشا كڕێدارن و زاروكێن وان ژیانه‌كا به‌له‌نگازی دبه‌نه سه‌ر؟ لڤێره ئاشكه‌رایه ئه‌گه‌ر هه‌ڤركیه‌كێ دنێڤبه‌را وێ په‌یوه‌ندیا به‌رپرسی دگه‌ل وه‌لاتی بكه‌ین ل وه‌لاتێن ئازاد و ئه‌و په‌یوه‌ندیا ل ده‌ف مه هه‌ی دنێڤبه‌را به‌رپرس و وه‌لاتیادا دێ بینین ب ته‌مامی هه‌فكێش یا به‌روڤاژیه. ل ده‌ف وان به‌رپرسێن حوكمه‌ت و حزبان خۆ ماندی دكه‌ن و ده‌راڤی د مه‌زێخن پێخه‌مه‌ت وه‌لاتیێ وان یێ دلخوش و رازی بیت و بدلوه‌ری بژیت. لده‌ف مه هه‌رده‌م وه‌لاتی دكه‌ت و توشی كێشه و گرفتێن ژیانا خۆ دبیت و به‌رپرسێن مه كه‌یف و خوشیێ ل سه‌ر كیستێ وان دژیانا خۆدا دكه‌ن، وه‌لاتی خۆ دده‌ته شه‌هید كرنێ دا به‌رپرسه‌ك شانازیێ ب ده‌سكه‌فتێن خۆیێن سه‌ركه‌فتنێ ببه‌ت. وه‌ڵاتی ده‌نگێن خۆ د ده‌نه وان به‌رپرسا و دكه‌نه نوینه‌رێن خو دحوكمه‌ت و په‌رله‌مانا دا لێ تنێ شانازیێن ب پوسته و ئیمتیازاتێن خو دكه‌ن بێی ئاماژێ ب وی وه‌لاتی بكه‌ن ئه‌ڤێن ب ده‌نگێن خو گه‌هاندینه سه‌ری ملێ. وه‌لاتی بلا هه‌ژار بیت، كرێدار بیت و كومه‌كا زاروكا هه‌بیت، لێ بڤێت نه‌ڤێت پێتڤیه هه‌می باجێن حوكمه‌تێ بده‌ت، لێ مه‌حاله پرانیا به‌رپرسا دسه‌ر موچێن خه‌یالی ئێك دینارا حوكمه‌تا خو ژی بده‌ت. د سه‌ر هه‌می كێشا ڕا تنێ به‌رپرس د ئاخڤن و ئه‌ركێ وه‌لاتیا ژی تنێ چه‌پڵه‌قوتانه ئه‌و چه‌پڵه‌قوتان ژی بو ئه‌وان سوزا وه‌كو نڤیسكار ئه‌حمه‌د زه‌ڕۆ ی گۆت ی: (.. گیفكا بو دكه‌نه شاما شه‌ریف.. ) لێ هه‌ر پروژه‌یێن وان ژی په‌یڤێن خه‌یالیێن شاعرانه و ئه‌گه‌ر وه‌ڵاتی نه‌رازیبون و ره‌خنه‌یێن خو ژی ژ دله‌كێ سۆتی دارێژن یان خونیشادانه‌كا یاسایی بكه‌ن داخازێن وان دبیت ببنه گه‌ف دژی ئاسایشا نه‌ته‌وه‌یی چنكی ئه‌م یێ د شه‌ره‌كێ دژوار دا و نابیت وه‌لاتی خو ل هێلێن سۆر بده‌ت، لێ چو جار ترافیكا به‌رپرسی یا سۆر نینه، نه لسه‌ر جاددێ و نه‌ژی ل قه‌سرا ویا ده‌سهه‌لاتێ لسه‌ر مێزا گفتوگویا.
ئه‌ڤجا نه‌یا سه‌رنجراكێشه. بۆچی به‌رپرس یێ زاڵه لسه‌ر وه‌لاتیێ خۆ؟! چنكی به‌رپرس رامانا به‌رپرسیێ نزانیت كو خزمه‌تكاره بو ملله‌تی، هه‌روه‌سا وه‌لاتی لسه‌ر دو چه‌مكێن عه‌شایری و دینی هاتیه ئاڤاكرن و ئه‌گه‌ر ڤیا خو ژ هه‌ر دووا رزگار بكه‌ت ئه‌ڤه هاته هه‌ڕفاندن ل هه‌مبه‌ر وی به‌رپرسی و ئه‌و جڤاكێ بویه قوربانیا پێكهاته‌یێن جڤاكی یێن ته‌قلیدی ژ عه‌شیره‌تی و ئاغاتی و كه‌سێن توندره‌وێن ئایینی. ئه‌ف فاكته‌رێن نێگه‌تیڤ كه‌سایه‌تیا وه‌ڵاتیێ مه ئێكجار لاواز دكه‌ن، لێ دیسا ئه‌گه‌ر ئه‌م ل دویڤ ئه‌گه‌را ڤێ زاڵبونێ بچین دێ دیار بیت كو هێلا خار ژ په‌روه‌رده‌یا شاش یا زاروكی یه و لاوازیا وه‌ڵاتیێ ئه‌ڤرۆ ژی ئه‌نجامێ لاوازیا زاروكینیا ویه، ده‌مێ مافێن وی دهێنه خارن هه‌ر ژ بوتڵێ شیرێ وی بگره و حه‌تا پێتڤیێن ویێن ژیانێ، پارێن جلكێن وی، چاره‌سه‌ریا وی و په‌روه‌رده و خاندنا وی، بێی زاروك یان دایبابێن وی هزرێ تێدا بكه‌ن كو مافێن وان یێ دهێنه هندا كرن. له‌وا موخابن هه‌ستیێ له‌شێ زاروكێن مه یێ خاڤه و لاوازه و یێ بێ هزر و بیره، چنكی هه‌تا ئه‌ڤرۆ تێهنا ڕوژا دادپه‌روه‌ریێ ل له‌شێ ویێ نازك نه‌دایه! تنێ ڤیتامینێن وی دوكه‌لا جگاره و قه‌لینا یه ژ كوجكێن عه‌شیر و ئاغا و نارگیلا به‌تاڵخانه‌یایه و هه‌رده‌م په‌یڤێن ئه‌زبه‌نی ل گوهێن واندایه. ئه‌ڤرۆ ژ زالبونا سیسته‌مێ مه‌یێ به‌رپرساتیێ و زالبونا وان ل سه‌ر وه‌لاتی چ حاكمێن دادپه‌روه‌ر ژی نه‌ماینه تنێ بناڤ نه‌بن، چنكی ده‌سهه‌لات هه‌می پاره‌یه و حاكم ژی ب پاره‌ی دهێنه كرین، ئه‌گه‌ر نه، چارێكه‌ك ژ چاخه‌كی ژ ئازادیا دره‌و مه بوراند مه نه‌دیت به‌رپرسه‌كێ خوه‌دان ژماره‌یه‌كا بلند بو داگه‌هه‌كێ هتبیته ره‌وانه كرن و گه‌هشتبیته سزایێن گه‌نده‌لیا خوه، نه‌خێر نه‌بویه و نابیت ژی. ئه‌گه‌ر هاتو به‌رپرسه‌كی زانی ژی دێ به‌رهه‌نگاری دادگه‌هێ بیت دكاریت ب رێكێن یاسایێن چێكری خۆ رزگار بكه‌ت، ئانكو نه ب ئاقلێ خویێ مازن به‌لكو مه‌زنترین ئابوریناس و سیاسه‌تمه‌دار و راوێژكار و پارێزه‌ر و میدیاكارا و توره‌ڤانا دێ لخو خرڤه‌كه‌ت ب مال وسه‌روه‌تێ وه‌لاتیا هه‌میا كریت و دخزمه‌تا به‌رپرسی دا كار بكه‌ن و بره‌فتاره‌كێ زانستی و قانونی و دیراسه‌تكری دكاریت خوه ژ گونه‌هێن خو بشوت و پاقژ بكه‌ت و خو بكه‌ته تبه‌ڕك.
ل داویێ دبێژین قه‌واره‌یێ وه‌لاتی لسه‌ر نه‌خشه‌یێ وه‌لاتێ خو هێشتا ب زه‌لالی نه‌هاتیه كێشانێ، له‌وا هه‌رده‌م ئه‌وه كوژمێ فاتورێن به‌رپرسێن خو ژی دده‌ت و بلا ژ كه‌ره‌ما خو ژی گازندا نه‌كه‌ت.
