پاراستنا ژنان ژ سۆشیال میدیایێ: بۆچـی نها زێدەتـر ژ جـاران گـرنگترە؟
لەیلا ئیسكەندەر
1 ــــ 2
سۆشیال میدیا ئالاڤەكە بۆ پەیوەندیكرنێ و بۆ ژنان ژبۆ ب هێزكرن و دەربڕینا خۆ. بەلێ بۆ گەلەك ژنان بیاڤەكێ لاوازە ژی. ل سەردەمەكی دا كو ژیانا كەسی ب كلیكەكێ ب دوگمەیەكێ بۆ جیهانێ بهێتە نیشادان، خۆپاراستن ل سۆشیال میدیایێ بوویە كارامەییەكا گرنگ. ل ڤێرە دا بۆچی پاراستنا ژنان ڕێیا ئۆنلاین زێدەترە ژ بژاردەیەكا ب تنێ ـ بەلكو زۆرا گرنگە.
تایبەتمەندی و سەلامەتیا كەسی
سالانە ژمارەیەكا زێدەتر ژ ژنان ل سۆشیال میدیاییێ دا تووشی هەڕەشە و دویڤدا چوونێ و دەستدرێژیێ دبن كو رەفتارەمكا نەخوازراوە ل سەر تۆڕێن سۆشیال میدیایێ. ئەڤە ژی ب پێچەوانی جیهانا ئۆفلاینە كو زۆرجار بەربەستێن فیزیكی بۆ پاراستنا مە هەنە، لێ وەكو دی رووبەرێن ئۆنلاین یێن هەیین و یێن فلتەركری نینن و گەلەك دلاوازن. لێكۆلینەك هەیە Norton Cybersecurity Insights دیار كەت كو ژن زێدەتر تووشی بكارئینانا بەرهەڤكاریێن تایبەت یێن توند دبن ژ لایێ زەلامان ڤە، ئەڤە ژی ڕەنگدانەڤەیا گەشەسەندنا هشیاریێ یە سەبارەت مەترسیێن ئارامیا ئۆنلاین. ل گەل ڤێ چەندێ ژی گەلەك ژ ژنان هێشتا گلەییان دكەن كو هەست ب نەئارامیێ دكەن ب هۆیێ ناتەبایێ ژ پاراستنا پلاتفۆرمان دا (NortonLifeLock, 2022). بكارئینانا ڕێكخستنێن پاراستنێ و كۆنترۆلكرنا دیتنێ ل دۆر جهی و پێزانینێن هوردەكاری یێن كەسان تەنها گرێدای وێنەیێ كەساتیا مرۆڤی نینە؛ هەروەسا پەیوەندی ب سەلامەتیا كەسی ژی ڤە هەیە.
هزر ل بەلاڤكرنا وێنەیەكی ل كافیەكا مللی دا بكە كو یێ بێ زیان بیت، تەنها بۆ هندێ پەیامێن نەچاڤەڕێكری و نەخوازراو ژ كەسێن بیانی وەربگریت. بەلێ بۆ ژنان هشیاربوون ژ تاگكرنا جهی و هەوردەكاریێن كەساتی بەرگریەكا ڕاستەوخۆیە ل بەرامبەر ڤان كارلێكیێن نەخوازراوانە. كۆمپانیێن سۆشیال میدیایێ ئامرازێن پاراستنا نهێنی دابین دكەن ل دەمێ ب شێوەیەكێ كاریگەر دهێنە بكارئینان، ئەڤ ئامرازانە دبنە هەڤپەیمانێن ب هێز بۆ پاراستنا كەسی.
پاراستنا ساخلەمیا دەروونی و دلداری
رەنەگە سۆشیال میدیا یا دڕندە بیت. زۆر جاران ژن ڕووبەڕووی ڕەخنەیێن نەخوازراو دبن ل سەر هەر تشتەكی ژ رۆخساری ڤە هەتا هەڵبژارتنا شێوازێ ژیانێ. ئەڤ جۆرە فشارە دكاریت ل ساخلەمیا دەروونی و دلۆڤانی بدەت كو دبیتە هۆیێ فشارێ و دلەڕاوكیێ. لێكۆلینەك كو ژ لایێ ڕۆژنامەیا Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking هاتیە وەشاندن دیاركریە كو بەكارهێنانا زۆرا سۆشیال میدیایێ ل ناڤا ژنێن گەنج دا پەیوەندی ب دەرئەنجامێن نەرێنی یێن ساخلەمییا دەروونیی ڤە هەیە ب هۆیێ بەراوردكرنا جڤاكی و هێرشكرنا سەر ئەلیكترۆنی.
(Fox & Moreland, 2015). فێربوونا چاوانیا فلتەركرنا كارلێكێن خەلكی، و بێدەنگكرنا هندەك بابەتان و دانانا سنووران زۆر گرنگە بۆ پاراستنا پەیوەندیێن ساخلەم ل گەل سۆشیال میدیایێ.
تێكۆشانا دلسۆزانە بۆ پاراستنا ساخلەمیا دەروونی ڕەنگە وەك كێمكرنا بەركەفتن ب كۆمێنتێن نەرێنی یان دانانا سنوورەكی بۆ بكارئێنانا سۆشیال میدیایێ بچیت. ب گرنگیدان ب باشیا خۆ، ژن دكارن ئەزموونێن ئۆنلاین دوبارە دابڕێژنەڤە، وەك بیاڤەكێ پەیوەندیێن ئەرێنی بكاربینن نەك جهەكێ بەراوردكرنێ یان حوكمدانێ.
