پاشەڕۆژا نەتەوەیی ل بن سیبەرا وێنەیەك خەلەت ژ كوردی ب خۆ
د. نەسرەدین ئیبراهیم گۆلی
هەر دوو زانستێن مێژوو و سایكۆلۆژیا د خالەكێدا ئێكدیتر دگرن كە زانستەكە بناڤێ سایكۆلۆژیایا دیرۆكی، كە بۆ مەبەستێ مفا وەرگرتنا زانستی ژ لایەنێن سایكۆلۆژیێن دیاردە و روویدانێن دیرۆكی ڕادبیت ب شرۆڤەكرنا دیرۆكێ. چ گۆمان تێدا نینە هەكەر دیرۆك ب دروستی و ل سەر دەستێن پاقژ و بێ لایەن هاتبیتە تۆماركرن مەزنترین مفایێ دێ گەهینیتە كاروانێ شارستانیەتا مرۆڤایەتیێ. بەلێ هەكەر چەواشەكرن تێدا و ب سەردا زال بیت كارتێكرنێن نەرینی لسەر ناخ و سایكۆلۆژیایا تاكێن جڤاكێ و نەتەوەیەكێ و هەتاكۆ چارەنڤیسا وان دكەت. نموونەیا هەرە دیارا ڤێ گریمانەیێ نەتەوەێ كوردە كە بدرێژاهییا چەندەها سەدسالانە و لژێر ناڤ و نیشان و لسەر دەستێ دوژمنێن وێ، خۆدێ وی و دیرۆكا نەتەواتییا وی یێ هاتیە شێواندن و بەرزەكرن. بۆ مەبەستێن سیاسی گەلەك جاران دوژمنان دویڤەلانكێن وەسا یێن ب كوردا ڤەناندین كە كارتێكرنەكا نەرینی یا سایكۆلۆژیا مەزن یا لسەر ناخ و دەروونێ ویدا كرین. ئایا تاكەكێ كورد دێ چاوا و ب چ دلەكی دلێ خۆ بەتە دەولەت و كیانەك سیاسی و سەربخۆ و ئازاد و دویر ژ ئاژاوە و ژ ئاریشەیا ل دەمەكی كە وەسا هاتبیتە تێگەهاندن كە ئەو هەم ب ئایین و هەم ب نەتەوە سەر ب عەرەبانە؟ یان دەمێ وەسا هاتبیتە گۆتن كە كورد ئەو نەتەوەیە یێ كۆ ئیبراهیم پێغەمبەر هاڤێتیە د ئاگریدا و سۆتی یان كورد سەر ب ئەجنانە و نەمرۆڤێن ئاسایینە یان پیسترین نەتەوەنە یان نەتەوەیەكێ پاشكەفتینە و نەزان و (جاهێلن) و یان كافرن و … هتد؟ یان دەمێ ئەم بخۆ و دیرۆكنڤیسێن مە ب خۆ بەردەوام خۆ ب نەتەوەیەكێ خیانەتكار ل قەلەمددەین ل دەمەكی كە ئەڤ رەفتارە د هەمی سەردەمەكی دا و دیرۆكا مرۆڤایەتیێ و د ناڤ هەمی نەتەوەیان دا دهێتە دیتن؟ دێ تاكەكێ كوردی چاوا بزاڤێ كەتن كە ببیتە خۆدان وەلاتەكێ سەربخۆ ل دەمەكی كە دوژمنان پنیێن پیڤەناندین و وان ب «هەبوونا ململانێ د ناڤ خۆ دا» تۆمەتبار دكەن، بێی هندێ ئەم هزرێ د هندێ دا بكەین كە ململانێ و جیاوازییا بیروباوەر و ئایدیۆلۆژییایێ تشتەك سروشتییە، بەلكۆ هندەك جاران پێدڤی و فەرە بۆ پێشكەفتنێ. هندەك نموونە د دیرۆكێدا د ناڤ نەتەوەیێن دیتر دا رووی ددەن كە گۆپیتكا ململانێیا ناڤخۆیی د ناڤ وان دا نیشاددەت وەك كۆشتنا برای ل سەر دەستێ برای یان باب و كۆڕی ل سەر دەستێ ئێكدیتر ژ پێخەمەت دەستهەلاتێ د ناڤ خەلیفەیێن عەباسی و عۆسمانیان دا. ئەرێ هەكەر كار و رەفتارەك ژ ڤی بابەتی د ناڤ نەتەوەیێ كوردی و دەستهەلاتدار و سیاسەتوانێن وێ دا بهێتەدیتن نە تشتەك سروشتییە وەك هەر نەتەوە و مرۆڤەك دیتر؟ ئەرێ ل دەمێ ئەم دیرۆكێ دنڤێسین و دەمێ دیرۆكنڤیسێن مە و ل بن كارتێكرنا هزر و بیرباوەرێن دوژمنان و ڤان وێنەیێن خەلەت و شێواندی ژ كەساتییا تاكێ كوردی دیرۆكێ بۆ نفشێ دویڤ خۆ تۆمار دكەین وێ دیرۆكێ ناشێوینین و وێنەیەكێ خەلەت ژ كەساتییا تاك و سەركردەیێن كورد بۆ وان ناڤەگۆهێزین و وان ژی تووشی شاشیێ ناكەین؟ و ڕاستەوخۆ نابینە ئاستەنگ و بەربەستەك بۆ هزر و ئارمانج و رەفتار و بزاڤ و خەباتا وان ژپێخەمەت هەبوونا كیانەك سەربخۆ وەكی هەر نەتەوەیەك دیتر كە ژ رەفتارێن ململانێ و ڕكابەراتیێ ڤالە نەبووینە نۆكە ژی خۆدان كیان و وەلاتێن سەربخۆنە ل دەمەكی كە هندەك ژ وان چارێكا نەتەوەیێ مە كەڤنارە نینە و هندی مە خزمەتا مرۆڤایەتیێ و شارستانیەتێ نەكرینە و هندی مە قۆربانی نەداینە و هندی كوردان بەرپەڕێن دیرۆكا وان پاقژ و بێگەرد نینە؟
ژێـدەر:ـ
1- ارام ، صباح(2004). الملامح السياسية لتاريخ الكرد الحديث والمعاصر.
2- الخليل، أحمد محمود ( 2012 ). صورة الكورد في مصادر التراث الاسلامية.
* پرۆفیسۆرێ هـ. /بسپۆرێ سایكۆلۆژییا پەروەردەیی/ زانینگەها زاخۆ
