پرتووكا قوتابخانێ. . باره‌كێ گران و ساخله‌میه‌كا وێران
پرتووك دێ مینیت هه‌ڤالێ ژ هه‌موویان وه‌فادارتر بۆ رێیا ژیانێ و باشترین هه‌ڤالێ جڤاتێ ل هه‌موو ده‌مان، له‌ورا قووناغێن ژیانێ ل دووڤ پووته‌دانا ب قووناغێن پێشڤه‌چوونا پرتووكێ دهێنه رێزبه‌ندكرن، پرتووك بنیاتێ زانستیه و پووته‌دان ب پێشڤه‌برنا پرتووكێ یا گرنگ و پێدڤیه، ناڤه‌رۆكا وێ یا زانستی ژی دمینیته ل دووڤ پێدڤیا قووناغا خواندنێ و په‌یره‌وێ زانستی. چێكرنا پرتووكێ ژی و ئه‌و كه‌رستێن په‌رێن وێ ژێ دهێنه چێكرن په‌یوه‌ندیه‌كا موكم یا ب ساخله‌میا زارۆی ڤه هه‌ی.
ل ڤێرێ دێ به‌حسی گرنگیا ڤی لایه‌نی كه‌ین، ب تایبه‌ت په‌یوه‌ندیا د ناڤبه‌را پرتووكێ و قوتابی دا ژ لایێ ساخله‌می ڤه، دێ خاله‌كا ده‌ستنیشانكری دیار كه‌ین كو یا تایبه‌ته ب سه‌نگا پرتووكێ ڤه ئه‌وا قوتابی رۆژانه بۆ ده‌مێ 3 ـ 6 سه‌عه‌تان به‌رده‌وام هلدگریت، دڤێت ئه‌م وی ژ ڤێ سه‌نگا زێده ل سه‌ر ملێن قورتال بكه‌ین، چونكو قووناغه‌كا گرنگه و دڤێت ل به‌رچاڤ بهێته وه‌رگرتن.
دا ب تێگه‌هه‌كێ مه‌زنتر ل سه‌ر ڤی بابه‌تی باخڤین و لایه‌نێن وێ یێن هه‌ستیار دیار بكه‌ین، گه‌له‌ك پووته ب ناڤه‌رۆكا زانستی و لایه‌نێن ره‌وشه‌نبیریێن یێن په‌یوه‌ندی ب پرتووكێ و قوتابی ڤه هه‌ی هاتیه دان، به‌لێ پێدڤیه ئه‌م پووته‌ی ب لایه‌نێ ساخله‌می ژی بده‌ین، چونكو قوتابی ل قووناغا بنه‌ره‌تی داكۆكیێ ل سه‌ر خشتێ رۆژانه دكه‌ن و دكه‌ڤیته به‌ر ئه‌ركێن خواندنێ یێن رۆژانه، قوتابی ل قووناغا ئێكێ بنه‌ره‌تی ب دله‌كێ گه‌رم ناڤێ خوه ل سه‌ر پرتووكێ دنڤیسیت و چاڤێ وی ل تشتێ داهاتیه و دڤێت هه‌رو به‌ری نڤستنێ پرتووك و ده‌فته‌رێن خوه لێكبده‌ت بۆ رۆژا پاشتر كو دێ یا تژی بزاڤ چالاكی بیت ل قوتابخانێ، هه‌روه‌سا پووته‌ی ب كه‌لوپه‌لێن د ناڤ چانتێ خوه ژی دا دده‌ت و ئه‌ڤه یا گرێدای لایه‌نێ ساخله‌میه كو ئه‌ڤه بابه‌تێ مه‌یه.
قوتابی ل ده‌ستپێكا رۆژێ یێ دل گه‌رمه بۆ هلگرتنا چانته‌ی و بچیته قوتابخانێ، پشتی بۆرینا نیڤ سه‌عه‌تێ دێ بینی ئه‌و دلگه‌رمیا وی پاشڤه زڤری بێی هه‌بوونا ئه‌گه‌رێن ئێكسه‌ر و دێ بینی نیشانێن وه‌ستیانێ ل نك دیار دبن و ئه‌گه‌ر ژی سه‌نگا زێده یا چانته‌یه و ئه‌و تشتێن تێدا، پێكهاتێ به‌رده‌وام یێ چانته‌ی سه‌نگا زێده‌یا پرتووكانه، خشتێ رۆژانه وانێن “كوردی، بیركاری و زانست” هه‌نه و ئه‌ڤه وانێن سه‌ره‌كینه، هه‌كه ئه‌م سه‌حكه‌ینه سه‌نگا پرتووكا بیركاریێ یا رێزا ئێكێ بنه‌ره‌تی، دێ بینین یا كاغه‌زێن زه‌یتی یێن حولی “مات” هاتینه چێكرن و سه‌نگا وێ ژ 1 ـ 2 كیلۆیانه، سه‌رجه‌مێ پرتووكێن ژ ڤی ره‌نگی دبنه 5 ـ 8 كیلۆیان و ئه‌ڤه یا فه‌ره ل سه‌ر قوتابی رۆژانه ل گه‌ل خوه بینیت و ببه‌ت. یا گرنگه سه‌نگا پرتووكێ بهێته ده‌ستنیشانكرن دا سلامه‌تیا وه‌رارا زارۆی بهێته دابینكرن هێشا ئه‌و ل ده‌ستپێكا ژیێ خوه، دڤێت ڤیانا پرتووكێ و ڤیانا خواندنێ ل نك زارۆی په‌یدا بكه‌ین دا ئه‌و گرنگیێ بده‌ته لایه‌نێ زانستی و ب هزركرنه‌كا ب ساناهیتر ژبه‌ر مێشكێ ویێ بچووك ل ده‌ستپێكا گه‌هشتنا وی.
وه‌زاره‌تا په‌روه‌ردێ گرنگیێ دده‌ته جۆر و كوالێتیا پرتووكان و كاغه‌زه‌كا باش بۆ پرتووكێ بكاردئینیت و پووته‌كێ باش دده‌ته دیكۆرێ پرتووكێ و كاغه‌زه‌كا نه‌رم و جوان و ره‌نگین بۆ چێكرنا پرتووكان بكاردئینیت و ئه‌ڤه حه‌زه‌كێ ل نك قوتابی چێدكه‌ت كو بمینیته ل كه‌ل پرتووكا خوه، به‌لێ ژ لایه‌كێ دی ڤه دڤێت پووته‌ی بده‌ته ملێن زارۆی كو چانته‌كێ گران هلدگریت و ئه‌ڤه لێدانێن دلێ وی زێده‌تر لێدكه‌ت و ئه‌ڤه وه‌دكه‌ت كو حه‌زا به‌رده‌وامیێ ل نك نه‌مینیت، ئه‌ڤه زێده‌باری زیانێن ساخله‌می یێن ژ گرانیا سه‌نگا چانته‌ی په‌یدا دبن، بۆ دابینكرنا ساخله‌میه‌كا باش و دابینكرنا به‌رده‌وامیا بزاڤ و چالاكیێن و یێن زانستی و ساخله‌می دڤێت ئه‌و نه‌كه‌ڤیته بن باندۆرا هلگرتنا پرتووكان، دڤێت سه‌نگا پرتووكان نه‌یا ب زیان بیت و دڤێت سه‌نگ بهێته دیاكرن كا چه‌ند بیت، له‌ورا پێدڤیه جۆرێ كاغه‌زێ ل به‌رچاڤ بهێته وه‌رگرتن و نه ئه‌و جۆر بیت یێ سه‌نگا پرتووكێ زێده دكه‌ت و ئه‌ڤێ گرنگیا ساخله‌میێ تێدا هه‌یه.
