پیرۆزیا زمانی

محسن عەبدلرەحمان

هزربكە تو زمانەكێ مریێ بەری 1700سالان بڤەژینی و بكەیە زمانێ مللەتەكی، كو ل زانكۆیێن جیهانی بهێتە خواندن، چ حنێرە!
ئەڤەیە یا ئەلیعازر كوڕێ یەهودایێ جوهی بو زمانێ عیبری كری.
د دەمەكیدا زمانێ عیبری تنی د ئایردەیێن دینی و دەستنڤێسێن كەڤندا مابوو، هزرەكا وێرەك خۆ ل سەرێ ئەلیعازەریدا: زمانێ عیبری ببیتە زمانەكێ زیندیێ د ژیانا رۆژانەدا ل جادە و مال وخواندنگەهان بهێتە بكارئینان.
ئەلیعازر ل سالا 1858ێ ل روسیا بوویە و مشەختی ئورشەلیمێ بوو، ئەو هەلگرێ هزرەكێ كو یا هەرەبزەحمەتبوو.
داكوكیكر كو ژبلێ عیبریێ دگەل مالباتا خۆ نەپەیڤیت و پرۆژەكێ زمانەڤانیێ گشتگیر بو چێكر و پێكئینانا پەیڤێن نوی یێن بۆ سەردەمی دگۆنجای بەرپاكر، ئێكەم فەرهەنگا نوی یا عیبری دارشت،
هەمی شیانێن ئەلیعازری د رێیا ڤەژاندنا زمانێ عیبری دابوو، كو ببیتە زمانێ نەتەوەیی و بەردەوام دگۆت: « وەلات بێ زمان نابیت و زمان بێ وەلات نابیت» ، ئەوی رەخنەیێن دژوار ل جوهییان دكرن كو زمانێ خۆیێ عیبری بزمانێن خۆمالیێن دی گۆهارتینە و گۆت: «ڤەژاندنا زمانێ عیبری دێ بیتە ئاماژە كو ڤەژاندنا گەلێ جوهی نێزیكبوویە و پتر گیرونابیت.
ئەلیعازری دیت كو بژالەبوونا جوهییان ئەنجامەكێ سرۆشتییە بو نەبوونا زمانەكێ ئێكگرتییە، بدیتنا وی فرەزمانی بو ئەگەرێ بژالەبوونێ و ڤەژاندنا زمانێ ئێكگرتی دێ دوبارە كومبوون و ئێكگرتنێ پەیداكەت.
ئەڤێ گرنگیپێدانا ئەلیعازری بزمانێ عیبری نەفرەتا جوهیێن ئەرتودوكس بو ئینا، ئەوێ زمانێ عیبری بزمانەك پیرۆز دهژمارت و نابیت د تشتەكیدا و ژیانا رۆژانە ژبلی نڤێژێ بهێتە بكارئینان، لەورا ئەو دگەل ئەوان كەفتە گەنگەشە و بكروڤەكێشا، لەورا ئەو ب گاوری و بێباوەریێ تاوانباركر، سەرباری كو ئەو د هێماگەری زمانێ و پیرۆزیا وێدا دگەل وان یێ ناكوك نەبوو، لێ ئەوی داخوازدكر ببیتە زمانێ دانوستاندنا رۆژانە ب شێوەیێ گۆتی و نڤێسی ، نەتنێ ژبەركرن و د پەرتووكین پەرستنێدا بیت.
پڕسیار ئەڤەیە ئەڤرۆ مە چەند كوردێن وەكو ئەلیعازری هەنە و چەند هەڤدژێن وی هەنە؟
*د. امین محمود، الیعیزر بن یهودا وقدسیە اللغە،05-01-2021، https://www.ammonnews.net

کۆمێنتا تە