پیلانگێری
محسن عبدالرحمن
پیلانگێرى هزره‌كه ژمێژه دهێته خۆراكدان، ژلایێ ملله‌تێن سه‌رده‌ستێن ل كوردستانێ حه‌تا كو گه‌له‌ك كورد ب خوه ژی ئێدى نه‌تنێ وه‌كو راستیه‌ك باوه‌ردكه‌ن، به‌لكو بێئاگه‌هانه دبنه پشكه‌ك گرنگ ژ وێ كریارێ، ئه‌ڤ هزره پتر ل سه‌ر ده‌ستێ كه‌سانێن ئۆلداران دهێته به‌لاڤكرن و ب ناڤێ دینى پرۆپاگنده بۆ دهێته‌كرن، ئه‌و ژى ئه‌وه كو پیلانه‌كا نێڤده‌وله‌تى ب تایبه‌ت ژ جیهانا فه‌له، ئانكو رۆژئاڤاڤه هه‌یه، دژى ئێكگرتنا ملله‌تێ كورد و په‌یدابوونا هه‌ر جۆره ده‌ستهه‌لاته‌كا كوردى.
و هه‌ولێن به‌رده‌وام هه‌نه كو ڤێ هزرێ د ناخێ مرۆڤێ كورد دا بچینن و د مێشكى دا بچه‌سپینن، وه‌ك راستیه‌كا رها د ئه‌قلێ كوردی دا بیرۆكه‌یا (ترسا نه‌په‌ن) كه‌هی بكه‌ن، كو جیهانا فه‌له هێش رۆژا گۆینێ ژبیرنه‌كریه! و ژناڤ هه‌مى ملله‌تێن موسلمان تنێ ئه‌و ژ كوردان دترسن، و هه‌ر ئه‌و ترسبوو، ئه‌و هانداین كو كوردستانێ بۆ چار پارچه‌یان لێكڤه‌بكه‌ن! چنكو ب هه‌بوونا ده‌وله‌ته‌كا كوردى و ئێكگرتنا كوردان گه‌فه ل سه‌ر هه‌مى به‌رژه‌وه‌ندیێن رۆژئاڤا ل رۆژهه‌لاتا ناڤه‌راست و ئه‌و مه‌ترسیه‌كا راسته‌قینه‌نه.
ده‌وله‌تێن داگێركه‌رێن كوردستانێ ڤێ هزرا وێرانكه‌ر خوراك دده‌ن، دڤێن ب كێمى كوردان قایلبكه‌ن و تێبگه‌هینن كو رۆژئاڤا هۆسا هزردكه‌ت. ئه‌رێ ما ئه‌وان ب شیر و رمێن خوه كونترۆلا شام و كنارێن میسرێ نه‌كربوو، و تنێ كوردان ب سه‌ركێشیا مالباتا ئه‌یۆبیان ئه‌و شكاندى و ره‌فی به‌رب ده‌ریایی پالدان، ما ئه‌وان ریتشاردێ شێردل نه‌چار نه‌كر ده‌ستڤالا ژ رێكا تێرا هاتى بزڤڕیت، ما نه مه‌لایێ نورسی بوو گۆتى: تا پاپۆرێن ئه‌مریكى ل چیایێن كوردستانێ بسه‌رنه‌كه‌ڤن، ئه‌م راده‌ست نابین!؟
مه ژبیرا خوه بر كو تاكه‌كه‌س و كۆمپانى به‌رژه‌وه‌ندیێن خوه دپارێزن و ل بازار و قازانچێ دگه‌ڕن، ئه‌ڤچا ره‌وشا ده‌ولتێن زلهێز!؟ ئه‌و به‌رژه‌وه‌ندیێن ئه‌م وه‌ك پیلان نه‌ك ئابوور تێدگه‌هین، بۆ نموونه پێش جه‌نگا جیهانیا ئێكێ هه‌ڤڕكیه‌كا دژوار و دوژمنیه‌كا دۆمدرێژ د ناڤبه‌را بریتانیا و رۆسیا دا هه‌بوو، چنكو رۆسیا دڤیا ب چ بهایێ هه‌یى بگه‌هیته ئاڤێن گه‌رم و ئه‌ڤه مه‌ترسى بوو ل سه‌ر به‌رژه‌وه‌ندى و میتینه‌گه‌هێن بریتانى ل كه‌نداڤى و ئیران و ئه‌فگانستانێ، لێ د گه‌ل به‌رپابوونا شه‌رێ جیهانیێ ئێكێ بریتانیا هه‌ڤپه‌یمانیا دوژمنێن خوه یێن دێرین رۆسیا و فره‌نسا ل دژى ئه‌لمانیا كر، و رێككه‌فتنا (سایكس ت بیكۆ) ل ده‌سپێكێ رێككه‌فتنا سێقۆلى (سایكس ـ بیكۆ ـ سازونۆڤ) بوو، ژبۆ لێكڤه‌كرنا ئه‌ردێن ده‌وله‌تا ئوسمانى یا ل به‌ر سه‌كه‌راتێ، لێ پشتى سه‌ركه‌فتنا شۆره‌شا به‌لشه‌فی، هه‌ڤكیش هاته گۆهارتن ده‌مێ رۆسیا خوه ژ شه‌رى ڤه‌كێشایى.
هزرا پیلانگێریێ ئه‌ڤیۆنێ بێهۆشكه‌رێ زاخ و بزاڤا نه‌ته‌وه‌یه، بۆ مه كوردێن ژ لایێ شارستانیڤه د شكه‌ستى و ژ پێشكه‌ڤتنا زانین و زانستێ پاشڤه‌مایى، له‌ورا وه‌كو ره‌ڤینه‌ك ژ تالیا ژیوارى هزرا پیلانگێریێ ئارامییه‌ك ده‌روونى ب مه دبه‌خشیت و ژ دل باوه‌ردكه‌ین، بۆچى باوه‌رنه‌كه‌ین!؟ ما ئه‌م نه نه‌ڤیێن وان شه‌ركه‌رانین یێن ژ شویرها ئامه‌دێ تا كاڤلێن سه‌نعایێ و بیابانا لیبیا و دارستانێن سودانێ ل ژێر سها شێرێن وان، ما هێش نابێژین (تباى عامێ بچینه شامێ) ئه‌رێ بۆچى ب ته‌بایی دچوونه شامێ!؟ دچوونه بازرگانی یان گه‌شتیاریێ!؟
ئه‌م ئه‌وین یێن ب شانازى له‌شكرێن ئه‌ورۆپى به‌زاندین و تا ده‌ریا ناڤه‌راست پالداین و راهێلایێ، مه لاندكا عیسا ژێ زڤڕاند پشتى وان عه‌ره‌ب ب شه‌ر ده‌رئێخستین و، ل جهێ خاچێ باپیرێن مه سۆره بازێ كوردى بلندكر.
له‌ورا رۆژئاڤا و ب تایبه‌ت ئینگلیز ل پشت هه‌ر شكه‌ستن و نسكۆیه‌كێنه، هه‌ر ژ شۆره‌ش و سه‌رهلدانێن میرێ گه‌وره، میر به‌درخانێ مه‌زن، شێخێ نه‌هرى و سمكۆ و ئاراراتێ تا ب نسكۆیا 1975 هاتیه مۆهركرن.
ب تێهزرین د بابه‌تێ پیلانگێریێ دا دبینین به‌رهه‌ڤبوونه‌كا ده‌روونى یا پێشوه‌خت ل جه‌م تاكێ كورد كار بو هاتیه‌كرن و، به‌رده‌وام هایدانه‌ك نه‌په‌ن بۆ چه‌سپاندن و به‌لاڤكرنا ره‌شه هزرا هه‌بوونا رێككه‌فتنه‌كا رۆژئاڤایى هه‌یه، كو تنێ كورد مه‌ترسیا راسته‌قینه‌نه ل سه‌ر به‌رژه‌وه‌ندێن رۆژئاڤایێ ئه‌ڤێن دى دوژمناهیێ دیاردكه‌ن، لێ ژبن مێزێ هه‌مى ده‌له‌تێن موسلمان و ب تایبه‌ت داگێركه‌رێن كوردستانێ، نه‌به‌س رێككه‌فتنێن نهێنى دگه‌ل وان هه‌نه، به‌لكو وه‌لاتێن وان بنگه‌هێن سه‌ربازیێن وانن، ترك ئه‌ندامه د قۆلبا ناتۆ دا و ئیران داهته نیاسین ب (پۆلیسێ كه‌نداڤى)، سه‌ددام حسێن د بالیۆزخانه‌یا ئه‌مریكى ل میسرێ هاته سه‌ر ده‌ستهه‌لاتا عیراقێ، لێ تنێ كورد هه‌ڤڕكێن سه‌رڕه‌قن و سه‌ركردێن وان د ساویلك و كورتبینن (سه‌لاحه‌ددینى ب شیرێن كوردان ده‌وله‌ته‌ك بۆ عه‌ره‌بان ئاڤاكر، شێخ مه‌حموودى له‌وه‌ندى د ده‌ستێ خوه ئالاند…)، تا داویێ ژڤان ساخته‌كارى و دره‌وێن به‌رده‌وام دهێنه به‌لاڤكرن.
مخابن گه‌نجێ كورد پتر ب ڤان گۆتگۆتكا داخباردبیت و ب ساناهى و ساده‌یى بێ هزركرن و دووڤچوون باوه‌ردكه‌ت، و ئه‌ڤه بێئۆمیدیه‌كێ ل جه‌م په‌یدادكه‌ت، ئه‌و سه‌رنه‌گرتنا بزاڤێن كوردى و داكه‌ڤتنا نها ئه‌م تێدا دئێخنه ستویێ میر و سه‌ركرده‌یان، بێى كو ده‌م و جه و شیان و كاودانان ل به‌ر چاڤ وه‌رگرین، ئه‌ڤه ژبلى ل دۆر ئاستێ هزرى و زهنیه‌تا خه‌لكى بپرسین و، ژلایێ ده‌روونى چه‌ندیێ به‌رهه‌ڤه و قایله، كو كوردستان وه‌لاتێ ویه و هه‌ر كه‌سێ بیانى داگێركه‌ره و شه‌رێ وى جیهاده، ئانكو به‌ره‌ڤانى ژ وه‌لاتى ئه‌ركه نه‌مننه‌ت، و یێ به‌ره‌ڤانیێ نه‌كه‌ت نه‌تنێ خه‌مساره، به‌لكو گونه‌هبار و خائینه، ئه‌رێ بۆچى مرن ب قودسێ شه‌هیدبوونه و مرن ژ بوو ئامه‌دێ نه جانگۆری بوون بیت، ما قدس یان ئامه‌د كه‌ڤنار و پیرۆزتره!؟ له‌ورا تاكێن كورد ژ نه‌زانین هه‌مى كه‌ربا خوه دادڕێژن سه‌ر سه‌رێ سه‌ركردێن كورد.
