پێدڤیه ره‌وشا شنگال گونجاى بت بۆ ڤه‌گه‌راندنا ئاواران
به‌ختیار قادر
ئه‌ڤه دۆرێن سێ سال و شه‌ش هه‌یڤان ب سه‌ر كۆمكوژیا كوردێن ئێزدى ل شنگالێ ل (3/8/2014) ل سه‌رده‌ستێ رێكخراوا تیرۆرستیا داعش تووشبووینێ ده‌ربازبوون، ل دووڤ ئامارێن پێشتر هاتینه راگه‌هاندن، هێشتا (90%) خه‌لكێ شنگال ئاواره‌نه و دبن خیڤه‌ت و كه‌مپان دا ل چه‌ندین ده‌ڤه‌رێن هه‌رێما كوردستانێ ژیانا خوه دبۆرینن، ئه‌ڤه د ده‌مه‌كى دا نهۆ هێشتا شنگال یا وێرانبوویه، حوكمه‌تا عێراقێ بریار دایه ئاهێن خوارنێ ژ نێزیكى كه‌مپان ل سنوورێ پارێزگه‌ها دهۆكێ بۆ ناڤ شنگال ڤه‌گوهێزت و ڤێ یه‌كێ ئاواره دلگرانكرینه.
ئاوارێن شنگال د ڤى ماوێ بۆرى دا پشتى كۆمكوژیێ دژیانه‌كا سه‌خت و ره‌وشه‌كا ب زه‌حمه‌ت دا ژیانا خوه دبن خیڤه‌ت و كه‌مپان دا ده‌رباز دكه‌ن و بێزاربووینه ژ ره‌وشا تێدا دژین، ئه‌گه‌ر ته‌ماشه‌ى ره‌وشا شنگال بكه‌ین هێشتا خه‌لكێ وێ ژ هه‌بوونا ئه‌ره‌بان دترسن كو جاره‌كا دى بێنه ده‌ڤه‌رێن خوه و ببنه مه‌ترسى سه‌ر ژیانا وان، چنكو وه‌ك دیار و ل په‌ى گۆتنا خه‌لكێ ئه‌و گوندێن ئه‌ره‌بان یێن ده‌ورووبه‌ر زۆرى و زۆردارى ل كوردێن ئێزدى كرینه بكره ژ كوشتن و قركرن و گرتن و تالانكرن و ده‌ربه‌ده‌رى و ئاواره‌یێ، هه‌تا نهۆ چه‌ندین گۆرێن ب كۆم هاتینه دیتن كو كار سه‌ر بێته كرن و بێنه كۆلان و ره‌نگه هێشتا مابن بێنه دیتن و ئاشكه‌راكرن، ل گۆر نڤیسینگه‌ها كاروبارێن ره‌ڤاندیێن ئێزدى ل پارێزگه‌ها دهۆكێ هێشتا پترى سێ هه‌زار كه‌سان گرتینه و نه‌هاتینه رزگاركرن ژ ده‌ستێ داعش، هه‌روه‌سا هه‌ڤركیێن سیاسى د ناڤبه‌را پارتێن سیاسى دا ل ده‌ڤه‌رێ ماینه، دیسا هێشتا شنگال وێرانبووى مایه و ده‌ست ب ئاڤه‌دانكرنا وێ نه‌هاتیه‌كرن كو زه‌ره‌ره‌كا مه‌زن ب ژێرخانا وێ و خانیێن وه‌لاتیان كه‌فتیه ده‌مێ داعش داگیركرى، زێده‌بارى كێمیا خزمه‌تكاریان نه ل ئاستێ پێدڤى دایه، سه‌ر ڤان پرسگرێكێن ماین و نه‌بوونا ژێنگه‌هه‌كا ئارام و ته‌نا و گونجاى حكوومه‌تا عێراقێ یا هه‌ول ده‌ت ئاواران ڤه‌گه‌رینته شنگال ب هه‌ر ئاوایه‌كى هه‌بت ب تایبه‌ت ڤه‌گوهاستنا ئاهێن خوارنێ ژ نێزیكى كه‌مپان بۆ ناڤ شنگال كو هێشتا رێیا شنگال و دهۆك داخستیه، ب ڤێ یه‌كێ ئاواره گه‌له‌ك دلگران بووینه و ره‌وشا وان ب زه‌حمه‌تر دێ كه‌فت.
ئیرۆ ره‌وشا شنگالێ ب شێوه‌یه‌كى گشتى نه‌یا گونجاى یه بۆ ڤه‌گه‌راندنا ئاواران، چنكو هێشتا ره‌وشا ده‌ڤه‌رێ یا ئالۆزه و چاره‌نڤیسه‌كێ نه‌دیار پێڤه دیاره، گرنگه ئاواره ل سه‌ر حه‌زا خۆ ڤه‌گه‌رن و گره‌نتى بۆ دابینكرنا ژیانه‌كا ئارام بێته دان، چنكو ره‌نگه پێشهاتێن نوو رووبده‌ن پشتى كو وه‌لاتێ توركیا راگه‌هاندى ئه‌و دێ هێرشى شنگال كه‌ن بۆ ژناڤبرنا په‌كه‌كێ، ئه‌ڤچا ب هه‌ر ئاوایه‌كى بت پێدڤیه ره‌وش گونجاى بت بۆ هاندانا ئاواران كو ڤه‌گه‌رن سه‌ر جى و وارێن خوه.
