پێشبینیه‌كا ئابووری بۆ به‌رده‌وامكرنا هشیاربوونێ
نه‌ك ته‌نێ ل كوردستانێ، به‌لكو ل سه‌رانسه‌ری جیهانێ مه‌ترسی ل سه‌ر ئابوورا هنده‌ك وه‌لاتان هه‌یه، ب تایبه‌تی ئه‌و وه‌لاتێن كو خوه‌دی داهات نه‌فتن ل ژێر فشارا دابه‌زینا نرخێ نه‌فتێ نه، ئه‌و وه‌لاتێن مامه‌له‌یا وان ب بانكان ڤه هه‌یه ترسا وان ژ كێشا به‌رزبوون و دابه‌زینا به‌هایێ دراڤینه و هنده‌ك وه‌لاتێن دیتر ل ژێر كونترۆلا بازاڕێ پشكانن و داهاتیێ ئابوورا وان گرێدایه ب داهاتێ ئابوورێ كۆمپانیایێن پشكدار ڤه، ل ده‌مێ 50 ساڵێن رابری دا گه‌شه‌یا ئابووری ب روونی دیاربوو، ژبلی ل سالا 2009 كو قه‌یرانه‌كا گشتی بال ب سه‌ر گه‌له‌ك وه‌لاتان دا كێشا ژ وانه ژی ئه‌مریكا، سه‌باره‌ت دابه‌زینا نرخێ نه‌فتێ گه‌له‌ك جاران جۆره‌ها شرۆڤه‌كرن بۆ دهێنه كرن ژ وانه سندوقا نه‌قدی یا نێڤده‌وله‌تی ئاماژه ب وێ ئێكێ دكه‌ت كو به‌رهه‌مێ سه‌رجه‌مێ تاكێ جیهانێ بۆ سالا 2015 نێزیكی %3. 5 و بۆ سالا 2016 نێزیكی %3. 6 زێددبیت و ئه‌ڤ رێژه‌یه زێده‌تره ژ وێ چه‌ندێ كو بیشبینی بۆ دهاته كرن ل سالا 2014 هه‌ر چه‌نده ب بڕا 0. 3 زێده دبیت، به‌لێ دكارین د قالبێ به‌رزبوونێ دا بخه‌ملینین ل دووڤ پیشبینیێن سندۆقا نه‌قدی یا نێڤده‌وڵه‌تی و رێكخراوا ئۆپیك كو ل نێڤبه‌را 3. 5 بۆ 4 ل قه‌له‌مد دا.
ل عێراقێ ژی وه‌ك هه‌موو وه‌لاتێن دیتر كۆمه‌كا پێشبینی دهێنه كرن ژ روویێ ئابووری ڤه، بۆ نموونه بۆ ساڵا 2016 بودجه مه‌زه‌نده كریه ب 60 ملێار دۆلاران، به‌لێ ل ڤێره دا هه‌نارده‌كرنا نه‌فتێ ب چار ملیۆن به‌رمیلێن نه‌فتێ دانایه د رۆژێكێ دا كو ئه‌ڤه ژی ب ته‌مامه‌تی ئه‌وێ ئێكێ دسه‌لمینیت كو حوكمه‌تا عێراقێ بۆ جاره‌كا دیتر هه‌ولا گرێبه‌ستا وێ دنێڤبه‌را هه‌رێمێ و خوه دا دكه‌ت، چونكو ب چو شێوه‌یه‌كی عێراقێ شیانێن هه‌نارده‌كرنا وێ بڕا زۆر نینه ب پشتبه‌ستن بته‌نێ ب خوه، كه‌واته د ڤێ حاڵه‌تێ دا جۆره سیاسه‌ته‌ك بۆ دهێته كرن بۆ سالا داهاتی ئێكه‌مین شكه‌ستنا ئابووری عیراق ل دووڤ دچیت كو ئه‌و گۆژمه نه‌بوو ژ ده‌ستكه‌فتنا نه‌فتا هه‌رێما كوردستانێ، له‌ورا بۆ سالا داهاتی پلانێن خوه ل سه‌ر بنیاتێ وێ ئێكێ دارێژتیه كو ئه‌و نه‌فتا هه‌رێمێ ژی بكه‌ڤیته ل ژێر ركێڤا خوه، به‌لێ ئه‌ڤ جاره ل ژێر چ جۆره گریبه‌سته‌كێ یانژی ب چو به‌نده‌كی بكاری جاره‌كا دیتر باوه‌ریا هه‌رێم بده‌ستڤه بینیت؟! خالا دوویێ ل گه‌ل ئه‌و هه‌موو كورتهێنانێن سالێن 2015 و 2014 و سالێن پێشیێ ئه‌ڤ بڕه پاره‌یه‌ی بودجه ل واقع دا نێزیك نینه، چونكو شیانێن هه‌نارده‌كرنا وێ نه‌فتێ نینه و دووڤ دا تر ژی نه‌فت ب 50 دۆلاران مه‌زنده كریه كو ئه‌ڤه ژی ته‌مام نینه، هه‌ر ل دووڤ پرانیا ڤه‌كولینێن ئابووریی، نرخا نه‌فتێ گه‌له‌ك كێمتر دخه‌ملینن بۆ سالا 2016.
سندۆقا نه‌قدی یا نێڤده‌وله‌تی ده‌ردئێخیت كو سه‌رجه‌مێ به‌رهه‌مێ خوماڵی د جیهانێ دا بۆ سالا 2016 زێدده‌كه‌ت، به‌لێ هه‌ژاری و نه‌خۆشی ل هه‌مان ده‌م دا زێده بوویه! هه‌ر چه‌نده ل دووڤ بیرورایان دهێته گۆتن كو گه‌شه‌یا ئابووری به‌رده‌وامه به‌لێ هوشیاریا ئه‌وێ ژی دبیت كو پرسا سیاسه‌ت و شه‌ڕان فاكته‌ره‌كن بۆ گۆهۆرینا وان رێچكان و گۆهۆرینا نرخا دراڤی، واته د جیهانێ دا ئه‌و به‌حسه ب پله‌یا ئێكێ دابه‌زینا نرخا نه‌فتێ یه و هه‌روه‌سا پرسا یۆرو و ئابوورا یۆنان و یابانێ ژی، هه‌كه بهیێنه سه‌ر به‌حسا كوردستانێ ئه‌وا ل داهاتی دا مه‌ترسی د چه‌ند خالێن دی دا دهێته دیتن، ژ وانه هه‌تا چه‌ندێ ل گه‌ل حوكمه‌تا به‌غدا ده‌گه‌هنه رێكه‌فتنا ئابووری گه‌ر سه‌ربه‌خوه‌یی وه‌كو نها نه‌فتا خوه هه‌نارده بكه‌ت هه‌تا چه‌ند وه‌لاتێ توركیا باوه‌ریا ته‌مام پێ دهێته كرن كو رێگریا هه‌نارده‌یا نه‌فتێ نه‌كه‌ت ل داهاتی دا؟ پلانا ئابوورێ كوردستانێ ل ده‌مێ دژایه‌تیا به‌غدا و تركیا چییه؟ نرخا نه‌فتێ بۆ سالا 2016 ژ وانه‌یه بۆ 36 دۆلاران دابه‌زیت و كوردستان پێدڤی ب داهاتێ سه‌ر و 800 ملیۆن دۆلاره د ڤی حاڵه‌تی دا پێدڤی ب هه‌نارده‌كردنێ ب لایه‌نێ كێم 650000 به‌رمیل نه‌فت هه‌یه د رۆژه‌كێ دا كو ئه‌ڤ بڕه ژی زۆر زۆره و نابیت و ناهێته كرن ب ڤێ رێژه‌یێ نه‌فت بهێته ده‌رخستن، واته كوردستان ل ژێر فشارا مه‌زنترین قه‌یرانا ئابووری یه، به‌لێ گه‌شبینی د وێ ئێكێ دایه كو ب هه‌ر شێوه‌یه‌كی بیت خوه‌دی داهاتی نه‌فتێ گه‌ر نرخا وێ به‌رز یا نزم بیت، له‌ورا پێدڤیه زۆرترین گرنگی ب كێمكرنا خه‌رجیاتێن وه‌لات بهێته دان و پرسا مووچه‌ی و ژمارا مووچه‌خوران پێداچوونه‌كا ژدل بۆ بهێته كرن، ئه‌ڤه كه‌تواره‌كه كو ئابوورێ وه‌لاتی گه‌له‌كێ لاوازه و ڤه‌گه‌ڕیان ل دووڤ چاره‌سه‌ریێ تشته‌كێ حه‌تمی یه، ئێدی ده‌مێ وێ چه‌ندێ هات خال ل سه‌ر هه‌موو ژماران بهێنه دانان ده‌ستراگرتن ل سه‌ر هه‌ر دیناره‌كێ بهێته كرن و هه‌ڤسه‌نگی بهێته راگرتن ل نێڤبه‌را تێچووی و داهاتێ وه‌لاتی.
*ماسته‌ر له كارگیری كاردا
كرمانجیكرن: ئه‌ڤرۆ
