پێشنیازه‌ك بۆ 15 گولانێ رۆژا زمانێ كوردى

پێشنیازه‌ك بۆ 15 گولانێ رۆژا زمانێ كوردى

103

ل رۆژا (15گولانێ) بیرهاتنا ده‌رچوونا یه‌كه‌مین كۆڤارا كوردى ب تیپێن لاتینى ب ناڤێ كۆڤارا هاوار (HAWAR) ب سه‌رمه‌دا د بووریت، به‌رى 85 سالان ل 15 گولانێ یه‌كه‌مین كۆڤارا كوردى ب تیپێن لاتینى ژ ئالیێ میرێ ره‌وشه‌نبیر و وه‌لاتپارێز میر جه‌لاده‌ت به‌درخان ل باژێرێ شامێ هاته‌به‌لاڤكرن. ڤێ كۆڤارێ و ڤێ رۆژێ د دیرۆكا بزاڤا نه‌ته‌وه‌یى و ره‌وشه‌نبیریا كوردی دا چه‌ندین تایبه‌تمه‌ندى هه‌نه‌، لێ یا هه‌رى گرنگ په‌یوه‌ندى ب مژارا مه‌ ڤه‌ هه‌ى كو (رۆژا زمانێ كوردى) یه‌، 15 گولانێ ده‌سپێكه‌ك نوو بوو د زمانێ كوردیدا، ئه‌و رۆژه‌ د ده‌مه‌كیدا هات كو پشتى شه‌رێ جیهانیێ ئێكێ و سه‌رژنوو دابه‌شكرنا كوردستانێ ل سه‌ر چار ده‌وله‌تان، ل سه‌رانسه‌رى باكوور و رۆژئاڤا و رۆژهه‌لاتێ كوردستانێ و ده‌ڤه‌را به‌هدینانا باشوورێ كوردستانێ زمانێ كوردى، چاپكرن ب كوردى، په‌روه‌رده‌ و فێركرن ب ڤى زمانێ قه‌ده‌غه‌ بوون، نه‌ تنێ ئه‌ڤه‌ به‌لكى ئه‌گه‌ر كه‌ڤنه‌ چاپكرى یان پرتووكه‌ك كوردى ب تایبه‌ت ل جهه‌كێ باكوورێ كوردستانێ د ده‌ستێ كه‌سه‌كیدا هاتبا دیتن ئه‌ڤ كه‌سه‌ دا كه‌ڤیته‌ به‌ر بگر و ڤه‌كێش و ڤه‌كۆلینان و سزایێن دژوار، ب كورتى ئه‌م دكارین بێژین ژ ده‌سپێكا سالێن بیستێ ژ سه‌دسالیا چوویى هه‌تا 15 گولانا 1932ێ زمان و ره‌وشه‌نبیریا كوردى د قووناغه‌ك هه‌ره‌ تاریك و به‌له‌نگازدا بوورى و گه‌فێن ژناڤبرن و ژناڤچوونێ ل سه‌ر زمانێ كوردى هه‌بوون، لێ ل رۆژا 15 گولانا 1932ێ ب به‌لاڤبوونا كۆڤارا هاوار (HAWAR) ئه‌ڤ گه‌فه‌ ل سه‌ر زمانێ كوردى به‌ره‌ف نه‌مانێ چوون و ژ وێ رۆژێ و هه‌تا نها زمانێ كوردى یێ د چه‌په‌رێ به‌رخوه‌دانێدا قه‌بێ داگیركه‌ران دخوازیت و نها زمانێ میر جه‌لاده‌تى كۆڤارا هاوار (HAWAR) پێ به‌لاڤه‌كرى و تیپێن لاتینى یێن میر جه‌لاده‌تى هاوار (HAWAR) پێ به‌لاڤه‌كرى یێن دبنه‌ زمان و تیپێن فه‌رمیێن پرانییا كوردستانێ و ئه‌و ده‌ڤه‌رێن ل شوونا ڤان تیپان تیپێن عه‌ره‌بى ژى بكاردئینن یێ گرنگییه‌ك تایبه‌ت دده‌نه‌ تیپێن لاتینى یێن میر جه‌لاده‌تى. نها دێ هێمه‌ سه‌ر مژارا خوه‌ و پێشنیازا خوه‌ به‌رچاڤكه‌م، ژ سالا 2006ێڤه‌ ل ناڤه‌ندێن ره‌وشه‌نبیرى و زمانڤانیێن كوردى ل باكوورێ كوردستانێ و وه‌لاتێ تركیا رۆژا 15 گولانێ وه‌ك رۆژا زمانێ كوردى هاتییه‌ ده‌سنیشانكرن، سال ل دووڤ سالێ ڤه‌ژاندنا ڤێ رۆژێ ژ باكوورێ كوردستانێ و تركیا به‌ره‌ف ناڤه‌ندێن ره‌وشه‌نبیریێن كوردى ل ئه‌ورۆپا و پارچێن دى یێن كوردستانێ به‌لاڤبوویه‌ و ل هه‌ر جهه‌كى ل دووڤ سه‌روبه‌ر و شیانێن وى جهى ب ره‌نگه‌كى ئه‌ڤ رۆژه‌ دهێته‌ساخكرن و هنده‌ك چالاكیێن په‌یوه‌ندى ب زمانێ كوردى ڤه‌ هه‌ى دهێنه‌ئه‌نجامدان، لێ ل باشوورێ كوردستانێ گه‌له‌ك ب كێمى ئه‌و ژى ل سنوورێ ده‌ڤه‌را به‌هدینان ره‌نگه‌ گرنگییه‌ك ب ڤێ رۆژێ هاتییه‌دان. له‌وما ژ به‌ر گرنگییا ڤێ رۆژێ و تایبه‌تمه‌ندییا وى ل گه‌ل پارێزگه‌ها دهۆكێ ئه‌ز پێشنیاز دكه‌م هه‌موو ده‌زگه‌ه و سازیێن په‌روه‌رده‌ و فێركرن و ره‌وشه‌نبیرى و زمانڤانى ژ زانكۆ و رێڤه‌به‌ریێن په‌روه‌ردێ و رێڤه‌به‌ریا ره‌وشه‌نبیرى و ئێكه‌تیا نڤیسه‌ران و سازیێن راگه‌هاندنێ و هه‌موو سازیێن دى یێن په‌یوه‌ندیدار ل پارێزگه‌هێ ژ ئه‌ڤرۆكه‌ ڤه‌ كار بۆ ڤه‌ژاندنا ڤێ رۆژێ ب ره‌نگه‌كێ وه‌سان بكه‌ن كو ل ئاستێ مه‌زناتى و گرنگییا ڤێ رۆژى ئانكو (رۆژا زمانێ كوردى) بیت، چه‌ندین مژار هه‌نه‌ گرنگه‌ د ڤێ رۆژێدا ڤه‌كۆلین ل سه‌ر بێنه‌كرن وه‌ك: سه‌روبه‌رێ خواندنا كوردى ل هه‌رێمێ، ئه‌و گرێك و ئاسته‌نگێن دكه‌ڤنه‌ به‌ر خواندنا كوردى، ب ئینگلیزیكرنا هنده‌ك وانه‌یان ل قووناغێن بنه‌ره‌تى، مژارا زمانێ كوردى و قووناغا شه‌شێ ئاماده‌یى، سه‌روبه‌رێ تیپێن لاتینى یێن كوردى ل باشوورێ كوردستانێ هندى په‌یوه‌ندى ب سنوورێ پارێزگه‌ها دهۆكێ ڤه‌ هه‌ى: ئه‌زموونا بكرمانجیكرنا به‌رنامێن خواندنێ، رێنڤیس و دیالێكتا ئه‌ڤ به‌رنامه‌ پێ هاتینه‌چاپكرن، كاركرن بۆ ستانداردكرنا كرمانجى، وه‌رگێرانا پرتووكێن خواندنێ بۆ كرمانجى و ئاستێ وه‌رگێرانى و چه‌ندین مژارێن دیتر. داكو بابه‌ت درێژ نه‌بیت و د سنوورێ پێشنیازه‌كا كورتدا بیت كه‌سێن په‌یوه‌ندیدار و بریار بده‌ست زوو بخوینن و بریارێ ل سه‌ر بده‌ن و كار بۆ بكه‌ن، دێ پێشنیازا خوه‌ دوباره‌كه‌مه‌ڤه‌ و بێژم: هوون هه‌مى وه‌رن پێكڤه‌ رۆژا زمانێ كوردى ل سه‌رانسه‌رى پارێزگه‌ها دهۆكێ ساخكه‌ینه‌ڤه‌ و ئه‌ركێ خوه‌ به‌رامبه‌رى زمانێ خوه‌ ئه‌نجام بده‌ین و ب وێ هیڤیێ ل پارێزگه‌هێن دى یێن باشوورێ كوردستانێ ژى گرنگى ب ڤێ رۆژێ بێته‌دان و ل داویێ دبێژم سه‌رفرازییه‌ ئه‌گه‌ر ده‌سپێكا گرنگیدانه‌كا مه‌زن ب ڤێ رۆژێ ژ دهۆكێ ده‌سپێبكه‌ت، یا مه‌ پێشنیازه‌ و هنده‌ ژ مه‌ دهێت.

کۆمێنتا تە