پەرتووكێن كارتێكەران و چێكەرێن ناڤەڕۆكان ب ڕەواج و بێ بها..
عەدنان ئەحمەد مزووری
د گەل وەرارا تەكنەلۆجی یا ڤان سالێن دوماهیێ، ئەوا جیهانا مە ب خۆڤە دیتی، گەلەك گوهۆڕین د ژیانا مە دا هاتنە پێش، ژ ئالیێن جوداجودا ڤە، ژ وانا سۆشیال میدیا یە، كو شیایە خۆ ل سەر هزرا مە زال بكەت و شەڤ و ڕۆژێن مە ب كەتە ئێك!
هەر چەوا بیت ئەڤەیە دۆرهێل، یا من د ڤێت ژ ڤێ پێشەكیێ – ب تایبەت – ڕەواجا نڤیسینێن كارتێكەرا نە و چێكەرێن ناڤەڕۆكا، ئەوێن ل سەر لاپەڕێن ڤێ سۆشیالێ چالاكبووین، و كا چەند وان نڤیسینا و ناڤەڕۆكا ڕەوایەكا وێژەیی هەیە؟
گەنجەكێ ژ چێكەرێن ناڤەڕۆكا، سەرنجا میدیایێ ل فەڕەنسا ڕاكێشا، ب ڕۆمانا خۆ ئەوا د لیستا پەرتووكێن پتر هاتین فرۆشتن دا بوویی ئێكەم، دەمێ د ماوەیێ چوار ڕۆژان دا 82 هزار دانە هاتین فرۆتن!
ئەڤ ڕەواجە و پویتەپێكرنا دەزگەهێن بەلاڤكرنێ ب نڤیسەرێن دەسپێكی ژ چێكەرێن ناڤەڕۆكا، -ڕۆژ بۆ ڕۆژ- یا د بیتە دیاردەیەكا بەرچاڤ، تا وی ڕاددەی كو گەلەگ پەرتووكخانە و پێگەهێن ئەلیكتڕۆنی یێن تەرخانكرینە بۆ ڤی جۆرێ پەرتووكان یێن كارتێكران ل دۆر بیرەوەری یێن كەسایەتی و چیڕۆكێن وێنەكری و گەشەپێدانا مرۆڤایەتی و گەشتان و خۆ ل دۆر لێنانێ ژی.
ل فەڕەنسا، ئێكەمین سەربۆر ل سالا 2015 بوو، ب پەرتووكا «ئینجوی ماری» یا كارتێكەر ماری لوپێز ( 6 ملیۆن دویڤچوونەر ل سەر ئنستگڕامێ) و دبیت یا سەیر بیت بۆ هندەكا كو كچەكا بیست سالی ژیاننامەیا خۆ ب نڤیسیت، لێ یا سەیرتر ئەو سەركەفتنا بازرگانی یا مەزنە ئەوا پەرتووكێ بدەسڤەئینای دەمێ 250 هزار دانە ژێ هاتینە فرۆتن، سەرەڕای وێ هێرشا توند ل سەر شێوازێ بێسەروبەرێ نڤیسینێ.
د ڤی بیاڤی دا، یا سەركەفتی تر هەتا نوكە پەرتووكا «یێ هەرگیز پتر»ە، یا خودانا وێ «لینا ستواسیون»ە، ( 5 ملیۆن دویڤچوونەر ل سەر ئنستگڕامێ)، یا 400 هزار دانە ژێ هاتێنە فرۆتن.
گۆڤارەكا فەڕەنسی، د بابەتەكی دا بەحسا ڤێ دیاردەیا «جیهانی» دكەت، و ئێكەمین سەربۆر ل بریتانیا د كەتە نموونە، ئەوا ل ناڤبەرا دەزگەهەكێ بەلاڤكرنێ و كارتێكەر «زۆی سوگ»ێ ( 9 ملیۆن دویڤچوونەر ل سەر ئنستگڕامێ) بەرهەم ژی ڕۆمانا «كچەك ل سەر ئنتەرنێتێ» بوو، یا د حەفتییەكێ دا 80 هزار دانە ژێ هاتینە فرۆتن، و ژ زنجیرا «هاری پۆتەر» و «داڤنشی كۆد» زێدەكر، یا ب كەنی ئەو بوو كو خودانێ دەزگەهێ بەلاڤكرنێ د گەل كارتێكەرێ ڕێكەفتبوو ب ئامۆژگارییەكێ ژ كچا خۆ یا 12 سالی كو ئێك ژ دویڤچوونەرێن دلسۆز بوو!
گۆمان تێ نینە كو پویتەپێدانا دەزگەهان ب ڤان پەرتووكان سەدەمێن ماددی یێن ل پشت، ئێك: ڕەنجا ڕیكلامكرنێ ژ وان ڤەدبیت و دبیتە خەما كۆمەلێن پشكدارا و دویڤچوونەرا، ئەو ژی مەتڕسیا زیانێ كێم دكەت، بەلكو ڕەواجا مللی بۆ كاری زامن دكەت، یا دی، ب ڤێ ڕێكێ د شێن ب گەهنە تەخێن كو بەری نهۆ نە ل بەردەستبوون، وەك تەخا سنێلا ئەوا كو چ جارا هندە نیزیكی خواندنێ نەبووی و هەكە ئەگەرێ ڤێ نیزیككرنێ ئەڤ نڤیسەرە بن ئەڤجا ئەم بۆچی پشتەڤانیا وان نە كەین؟ هەر وەك ڕێڤەبەرێ دەزگەهەكێ بەلاڤكرنێ د بێژیت.
ژ بلی ئەگەرێن ماددی یێن ڤان دەزگەهان، دا بەردەوامیێ ب دەنە كارێ خۆ، پرسەكا دی یا گرنگ د مینیت د ڤی بابەتی دا، ئەو ژی ڕاستگۆیا وێژەیی یە، ڕێڤەبەرێ ئێك ژ ڤان دەزگەهان دبێژیت كو ژمارێن فرۆتنا ڤان پەرتووكان گەلەگ و گەلەگ د مەزنن لێ ل هەر وی دەمی دانپێدانێ دكەت كو ئەو پەرتووكا وان بەلاڤكری چ ئاستەك نەبوو و خودانا وێ ل ژیانا خۆ هەمیێ پەرتووكەك نە خواندی یە ئەو نەبیت یا وێ نڤیسی.
ڕەخنەگرەكێ وێژەیی بەحسا نڤیسەرەكا گەنج دكەت و دبێژیت: « نەزانا دانپێدانێ ب نەزانیا خۆ دكەت «، و گۆت: «147 لاپەر، ژ ڤالاتیێ پێڤە تشتەكێ دی نەبوو، من 19 یوڕو بۆ چ نە ژ دەستدان»!
ل دوماهیێ، بۆ مە دیار دبیت كو ڤان جۆرە نڤیسینا چ بهایێ وێژەیی نینە لێ جەماوەرێ خۆ یێ هەی، وەك دیاردەیەك، هەر چەندە ل دەڤ مە نە گەهەشتیە وی ئاستەی لێ ئەم نزانین كا پاشەڕۆژێ دێ چ لێ هێت؟
× وەرگرتنا ڤان زانیاریان ژ گۆتارەكێ یە ل ڕۆژناما (الشرق الاوسط) یا ئەلیكتڕۆنی بەلاڤبوویە.
