پەریزادە.. چ نیشان و ئەگەر و چارەسەری هەنە؟
نەخۆشیا غودێ ئێك ژ نیبشانێن بەربەلاڤە دناڤ خەلكێ مەدا و هەلبەت گەلەك ئەگەر هەنە و دو جورێن سەرەكی یێن غودێ هەنە و هندەك حالەتان دا پێدڤی ب ئەنجامدانا نشتەرگەریێ دبیت ژبۆ حۆ قورتالكرنێ و هندەك جاران ژی نەدوورە ببیتە ئەگەرێ پەنجەشێرێ و پێدڤیە زوو هزر ل راكرنا وێ بهێتە كرن، د ڤی بابەتی دا هژمارەك نۆشدارێن تایبەتمەند ل دۆر غودێ دئاخڤن.
د. بلند بەیار خەلیل، شارەزایێ نەخۆشیا شەكرێ دیاركر غودێ گەلەك جور هەنە، و یێن سەرەكی دو جورن، غودا زێدە كاردكەت، ئەژی غودا ژەهراوی، و غودا خاڤ، گەلەك جارا هاولاتی پشكنینێن گشتی بخو چێدكەن، و چ نیشان ل دەف وان دیارنابن، و ئەگەرێن وان یێن سەرەكی، هەودانا غودێ یە، چ یا زێدە كاردكەت یانژی یا خاڤ، هەروەسا دەمێ یود دناڤ خوینێ دا، رێژا وی یا كێم بیت، كارێ خو ب دروستی ناكەت، و یا خاڤە، دەمێ رێژا یودی زێدەبیت، نیشانێن زێدە ڤەلەرزین و دل قوتان پەیدادبن وگوت: بلندبوونا فشارا خوینێ، دگەل خوهدانێ چێدبیت، و یا خاڤ پیست هشك دبیت، و فشارا خوینێ زێدەدبیت، و دوهن و كێشا لەشی ژی زێدەدبیت.
ل دور خوپاراستنێ ژ غودێ، د. عابد محی الدین شەرەفانی، شیرەتكارێ نەخۆشیێن دل و هناڤا ل دۆر خوپاراستنێ ژ غودێ دیاركر كو هەكە نەخۆش جگاركێش بیت، پێدڤیە جگارا ب راوەستینیت، و هەكە تیشك بو حەفكا خو یان فەقەراتا گرتن، پێدڤیە حیمایێ بدانیتە بەر غودێ، هەروەسا سترێس كارتێكرنێ ل كورتیزونی دكەت، و هورمونێن غودێ زەعیف دكەت، خویا ئایودین تێدا گەلەك یا باشە، وگۆت: هندەك جورێن خارنێ هەنە دباشن، ئایودین و سریەم دناف دانە، وەك هێك و شیرێ سڤك و ماسیێ، هەروەسا ئەو نەخۆشێ غودا وی یا زەعیف پێدڤیە خۆ ژ خارنا برۆكلی و خەسێ و لەهانێ دووربكەت.
كەنگی پێدڤیە نەخۆش سەرەدانا نۆشداری بكەت؟ د بەرسڤا ڤێ پرسیارێ دا، د. سیپان سەربەست حاجی، تایبەتمەندێ نەخۆشیێن دل و هناڤا دیاركر ئەگەر كەسەكی دیت، غودا وی یا مەزن دبیت، هەمی یان بەس لایەك، پێدڤیە سەرەدانا نۆشداری بكەت، یان ئەگەر كەسەكی دخێزانێ دا، پەنجەشێرا غودێ هەبیت، پێدڤیە سەرەدانا نۆشداری بكەت، یانژی ئەگەر كسەك د مێژوویا خودا، تووشی تیشكێ ببیت، ئانكو تیشك د حەفكا وی دابیت، پێدڤیە چاڤدێریا غودێ بكەت، چونكو رەنگە ببیتە ئەگەرێ دروستبوونا گرێكا، وگوت: دەما نەخۆشی گرێك هەبیت، و سەرەردانا نۆشداری دكەت، جارا ئێكێ ب دەستی دێ هێتە پشكنینكرن، و نیشانێن وان، د دوڤدا سونەر دێ بو هێتەگرتن، و ئەگەر پێدڤی بیت دێ ب رێیا دەرزیێ هێتە پشكنینكرن، ئەوا دبێژنێ زەرع، و ل دووف ئەنجامان دێ چارەسەری بو هێتەكرن.
هەروەسا ل دۆر نیشانێن پەنجەشێرا غودێ، د. دلدارحاجی، تایبەتمەندێ نشتەرگەریا گشتی دیاركر گرنگترین نیشانا پەنجەشێرا غودێ، هەبوونا گرێیەكێ دناڤ پەریزادێ دا، ئەف جورێ گرێیێ ئەگەر یێ رەق بیت، و نە لڤلڤیت، ژ نیشانێن گرنگە، و نیشانا دوێ ئەوە دەنگێ نەخۆشی بەدل دبیت و ستووردبیت، ژ نیشانێن دی یێن پەنجەشێرا غودێ ئەوە ئەگەر هندەك گرێكێن دی برەخڤە هەبن، ئەوێن دبێژنێ گرێیێن لەمفاوی، و گۆت: ئەگەر گرێك د غودێ دا دروستبن و زەلام بیت، زێدەتر جهێ گومانێ یە، و ژیێ ژ 18 سالیێ كێمتربیت، بێژین گەلەك یێ گەنجە یان یێ دانعەمرە ژ 50 سالیێ زێدەتربیت.
دەربارەی رێكێن چارەسەریێ و ب تایبەت نشتەرگەریان، د. ئەیاد ئەحمەد محەمەد، تایبەتمەندێ نشتەرگەریا گشتی دیاركر نەخۆشێن غودێ یێن پێدڤی ب نشتەرگەریا دبن، جورێ ئێكێ ئەوە، ئەگەر غودا وان نەیا باشبیت و پەنجەشێرا غودێ هەبیت، پشتی ئەم ب رێیا زەرعێ و پشكنیا دیاردكەین، جوری دوێ ئەوە ئەگەر غودە گەلەك یا مەزن بیت، چونكو هندەك جارا هندی یا مەزنە ئستیجابا چارەسەریێ نینە، لەورا دگەهیتە قوناغەكێ مەجبورین راكین، جورێ سیێ ژ بەر مەزنیا غودێ كو دێ كارتێكرنێ كەتە سەر بوریا هەوایی، نەخۆش دبێژیت دەمێ خۆ درێژ دكەم بێهنا من تەنگ دبیت، و هندەك جارا خۆ ل روونشتنێ ژی، یان هندەك جارا ئەگەر بچیتە بنێ هەستیێ حەفكێ، ئەو ژی هەست ب فشارێ ل سەر بوریا هەوایی دكەن، وگوت: هندەك جارا دەستنیشانكرن نەیا دیارە، دێ زەرعێ چێكەن و ئەم ناگەهینە چ حەلا، ژبەر هندێ مەجبور دبین راكەین، و پاش فرێكەینە زەرعێ، و هندەك جارا نەخۆش هەنە غودەیا سام هەیە، فەترەكێ دێ چارەسەریێ دەیێ چ مفا نینە، یان دێ پشتی فەترەكێ زڤریتە ڤە، یان ژی خو ل بەر چارەسەریا ناگریت، و دێ ئاریشە بو دروست بن، و هندەك جارا نەخۆش دبێژیت یا كرێ تە دڤێت راكەین، وەك جوانكاری.
