چاره‌نڤیسێ كوردێن رۆژاڤا به‌ر ب كیڤه؟
نزار بنیامێن رێكانی
پشتی كو شه‌ڕێ جیهانی یێ ئێكێ ب دوهیك هاتی ل سالا ١٩١٨؛ لایه‌نێن شه‌ڕكه‌ر لسه‌ر دو به‌ره‌یان دابه‌ش ببوون و به‌ره‌یێ ئێكێ دگۆتنێ ده‌وله‌تێن هه‌ڤپه‌یمان كو مه‌زنترین وه‌لاتێن وێ پێكهاتبوون ژ (بریتانیا، فه‌ره‌نسا، رۆسیا قه‌یسه‌ری و ئیتالیا و ویلایه‌تێن ئێكگرتی یێن ئه‌مریكا) و به‌ره‌یێ دوویێ دگۆتنێ وه‌لاتێن (میحوه‌ر) كو مه‌زنترین وه‌لاتێن وێ ژی پێكهاتبون ژ (نه‌مسا – مه‌جه‌ر و ئه‌لمانیا و ده‌وله‌تا ئۆسمانی و بولگاریا) و د ئه‌نجامدا به‌ره‌یێ هه‌ڤپه‌یمانان سه‌ركه‌فت لسه‌ر به‌ره‌یێ میحوه‌ر، د رێكه‌فتناما سایكس – پیكۆت دا ل سالا ١٩١٦ ئه‌و د ناڤبه‌را بریتانیا و فه‌ره‌نسا و ب ئاماده‌بوونا وه‌زیرێ ده‌رڤه یێ رۆسیا قه‌یسری هاته مۆركرن و هه‌رسێ ده‌وله‌ت لسه‌ر دابه‌شكرنا مولكێن ده‌وله‌تا عوسمانی رێككه‌فتن، بتنێ دێ به‌حسێ وێ پارچا كوردستانا رۆژئاڤا كه‌م كو ئه‌و پارچه گه‌هشته فه‌ره‌نسا ب سووریا و لبنان ئه‌ده‌نه یا توركیا و یلایه‌تا مووسل و ماردین و دیاربه‌كر و ئۆرفا و عه‌نتاب و مه‌لاتیه و د كۆنگره‌یێ ئاشتبوونێ ژی دا ل پاریسێ (١٩١٩-١٩٢٠)، (ویلایه‌تێن ئێكگرتی یێن ئه‌مریكا و بریتانیا و فه‌ره‌نسا و ئیتالیا) بوون و د ڤی كۆنگره‌ی دا بریارا سه‌پاندنا سه‌رپه‌رشتكرنێ (انتیداب) بوو ژ لایێ وه‌لاتێن هه‌ڤپه‌یمان لسه‌ر وه‌لاتێن میحوه‌ر و دیسا سووریا و رۆژاڤایێ كوردستانێ و لبنان كه‌فتنه ل بن ئنتیدابا فه‌ره‌نسا و د رێكه‌فتنامه‌یا ئه‌نقه‌ره دا ل سالا١٩٢١ د ناڤبه‌را (توركیا و فه‌ره‌نسا) ژی هه‌ردولا رێكه‌فتن كو رۆژاڤایێ كوردستانێ بێخنه سه‌ر سووریایێ و د ڤێ رێكه‌فتنێ دا هه‌ردو پارچه‌یێن كوردستانێ یێن (باكۆر و رۆژئاڤا) ژێك برین، له‌ورا چاره‌نڤیسێ وێ ڤێ جارێ ژی نه‌دیاره و د به‌رژه‌وه‌ندیا وێ دا نینه، چونكی مێژوو دوباره دبیته‌ڤه و ده‌وله‌تێن زلهێز ژی ل دویڤ به‌رژه‌وه‌ندیان دگه‌ڕن و نه‌ك ل دویڤ مافێن گه‌لان، لێ ئه‌ڤ چه‌نده نه‌تشته‌كێ نوی یه و به‌لكو یا ژمێژه یه، لێ مه‌ترسیا هه‌ره مه‌زن ئه‌وه نه ئێكرێزیا هێزێن كوردی ل سووریێ یه و ئه‌گه‌ر ئێك نه‌گرن و به‌رژه‌وه‌ندیا نه‌ته‌وه‌یی لبه‌رچاڤ وه‌رنه‌گرن باوه‌ر ناكه‌م چ بۆ گه‌لێ كورد ل سووریێ هه‌بیت.
