چاڤەرێینە پڕۆژەیێ رۆناهی، باتیفا رۆناهی بكەت
محەمەد مراد
پشتی دەڤەرا گولییان ل سالێن 1924 دبیت ناحیە؛ بارەگایێ ناحیێ ل گوندێ (دێمكا) بوو، ل وی دەمی چ ئۆفیسێن حكومی ژبلی چەند مەخفەرێن پۆلیسان هەبوون، هەتا خواندنگەه ژی ل دەڤەرێ نەبوو، سالا 1937 ناحیە ژ گوندێ (دێمكا) دهێتە ڤەگوهاستن ژ بەر سروشتێ چیای یێ سەخت ل وی دەمی، ناحیە دهێتە گوندێ باتیفا؛ كو جهێ گوندی ل سەر بانەكا بەرفرەه بوو، ناڤەندا دەڤەرێ بوو و نێزیكێ زاخۆ بوو؛ رێك و بانێن وێ دخۆش بوون. چەند ئۆفیسەكێن حكومی وەك باژێرڤانی و قوتابخانە و بنگەهەكێ ساخلەمیێ ل باتیفێ دانان، باتیفا ل وی دەمی نێزیكی200 خێزانان هەبوون، خانیێن وان بەهرا پترییا وان ڤێللا و چەند قەسرەك و ئەو خانیێن دی ژ لبانا بوون، خانی پێكڤە گرێدایبوون و كولان تەنگ د ناڤبەرا خانیان دا بوون ؛ بۆ هاتنچوونا مرۆڤ و دەوار و تەرش و كەوالی، ب شەڤ گەلەك تاری بوون؛ باژێرڤانیا باتیفا هزر ل رۆناهیكرنا كۆلانان كرن. 1..قۆناغا ئێكێ باژێرڤانیا باتیفا ل سالا 1957 هەتا 1962ڕابوو كۆلانێن تاری جهێن لەمپە و فانووسان لێ چێكرن و پشتی دبوو مەغرەب فەرمانبەركێ باژێرڤانیێ ناڤێ وی (عەبدولرەحمان فەتاح) بوو، ب وان لەمپە و فانووسان ڤە دچوو هەمی دبەردانێ هەتا چەند دەمژمێرەكا پشتی هینگێ پێڤە دهات هەمێ دڤەمراندن، وی دەمی ئەگەر خێزانەكێ چەند خۆ گرتبا؛ ب شەڤ هەتا دەمژمێر هەشت؛ گوند هەمی پێكڤە دنڤستن. پشتی ژ لایێ رژێمێ ڤە باتیفا هاتیە داگیركرن ل سالا 1962 پتریا خانیێن باتیفا سۆتن و خەلكێ وێ ئاوارە و دەربەدری گوندێن سنووری بوون. 2ـ قۆناغا دوویێ ل سالا 1976_1977باژێرڤانیا باتیفا ستوونێن كارەبێ د ناڤ ناحیێ دا چاندن و تێل راكێشان؛ گۆت دێ كارەبێ چێكەین و ل سالا 1977بەردەرێ قشلا باتیفا یا بەرێ نوكە تنێ شوینوارێن وێ دو دارێن تویان یێن ماین؛ دو موەلیدەیێن كارەبێ یێن مەزن هینان و جهێ وان چێكرن و كارەبا موەلیدان ل سەر هەمی مالان دابەشكرن، هەتا درەنگی شەڤ و رۆژێ ژی دبەردانێ ل وی دەمی چ سركێت و ئەمپێر نەبوون، كارەب ئێكسەر دهات مالان. هەتا سالا 1982… 3-سالا 1972حوكمەتا ئیراقێ پشتی رێكەفتنا یازدەی ئادارێ پرۆژەكێ كارەبێ یێ زەبەلاح ل سەرێ باتیفا ل پشت بیستانێن كانیا سێڤێ دورستكرن؛ سێ موەلیدەیێن زەبلاح یێن رۆسی دانان تێدا، پرۆژە ما برێڤە پشتی حوكمەتا ئیراقێ دەست ب شەڕی كریە ڤە، ل سالا 197. پشتی نسكۆیا 1975 سالێن 1978 ـ ـ 1979جارەكا دی حوكمەتا ئیراقێ دەست ب نویژەنكرنا پرۆژەیێ كارەبا باتیفا كر و هەتا سالێن هەشتییان كار دكر و شەڤ و رۆژ كارەب ل سەر باتیفا دابەشدكر، بێ سركێت و ئەمپێری. 4ـ قۆناغا چارێ سالا 1982پرۆژەیێ كانیا سێڤێ كو دگۆتنێ مەشرۆعێ كارەبێ كەفتە كاری هەتا سالا 1986 كارەب ل باتیفا دابەش دكرن، بێ سركێت و ئەمپێری. 5ـ قۆناغا پێنجێ حوكمەتا ناڤەندی دەست ب راكێشانا كارەبا نیشتمانی كر و ژ زاخۆ ستوونكێن كارەبێ دانان و كارەبا نیشتمانی گەهاندە باتیفا و پرۆژێ ویستگەها (33) دگۆتنێ (زەخت عالی) دامەزراند و دەست ب دابەشكرنا كارەبا نیشتمانی ل باتیفا هاتەكرن و بۆ جارا ئێكێ كارەبا نیشتمانی بگەهیت باتیفا ل سالا 1983 بوو. 6ـ سەرهلدانا پیرۆز سالا 1991 خەلكێ باتیفا دامودەزگەهێن حكومی پاراستن و ویستگەهێ كارەبێ ژی خەلكێ پاراست، رەوشا كارەبێ پشتی سالا 1992 زۆر خراب بوو، دەست ب دانا موەلیدەیێن ئەهلی ل ناڤ باژێری هاتەكرن و كارەب ب ئەمپێر و سركێتان ل سەر خەلكێ دابەشكرن، هەتا نوكە كارەبا موەلیدەیان ل گەل كارەبا نیشتمانی ل باتیفا دهێتە دابەشكرن. 7ـ چاڤەرێنە سالا بهێت پشتی هەولدانێن شێست و سێ سالان شاد ببین ب پرۆژەیێ رۆناهی و كارەبا بیست و چار دەمژمێر. باتیفا رۆناهی بكەت ژ سركێت و ئەمپێر و بەر سندۆقێن سركێت خلاس ببین سركێت هاتە خار و هەڕن راكەن، كارەبا گشتی چو تشتان ڤەمرینن دێ كارەبا مولیدەی هێت.
