چـاوا دێ بیە قـوتـابیەكێ سەركـەفتی؟
مهاباد تاجەددین عیسا
قوتابی یان خویندكار ئەو ناڤە یێ گو دبێژنە هەر كەسەكی داخوازا زانستی بكەت و لێگەریانێ دكەت ل دەمێ پرۆسەیا خواندنێ دا. داخوازكرنا زانستی ئێكە ژ بەشێن گرنگ د ژیانا مرۆڤان دا، ل وی زانستێ دگەریێت یێ كو مفایەكێ بگەهینیت هەتا پشتی نفشێ وی، خواندنا ئەكادیمی دو قۆناغان ب خۆڤە دگریت (قوناغا قوتابخانێ – قۆناغا كۆلیژێ)، هەردو ژی تمامكەرێن هەڤن و دگرنگن، پێدڤیە قوتابی هەولێن باش بدەت بۆ گەهشتن بەرەف ئارمانجێن بلند و گەهشتنا خەونێن وی، وێ ب خۆ داناین خۆ ئەگەر چەند ئاستەنگ ژی بكەڤنە د رێكێ دا دڤێت هەر بەردەوام بیت و دەستا نە داهێلیت، چونكی ژیان ڤێ رێكێ نادەت هەمی كەسان ب نڤستی بگەهی خەونان، كەسانێن دڤێت سەربكەڤن هەر ئاستەنگەك بهێت رێكا وان دڤێت دەست ژ خەونا خو بەر نەدەن، و هەول بدەن ئەو ئاستەنگە ببیتە رێكەك پێ ب سەر كەڤی، و سەربوران ژ ڤێ ژیانێ وەرگری دا ب سەركەفی و بگەهیە ئارمانجێن خو.
ئەو كارێن كارتێكرنێ ل قوتابی دكەت ببیتە قوتابیەكێ سەركەفتی:
– كارتێكرنا خێزانێ لدەمێ دەیك و باب گرنگیێ ب زاروكێ خو ددەن ژ لایێ خواندنێ ڤە ئەڤە هاریكاریا قوتابی دكەت یێ سەركەفتی بیت، مەرەم ل ڤێرە بتنێ ئەو نینە تو كۆر، كچا خۆ فرێكەیە خواندنێ، پێدڤیە تو رۆژانە چاڤدێریا زارۆیێ خۆ بكەی و دویڤچوونا وی، وێ بكەی ژ هەمی لایەنان ڤە و پالپشتیەكا باش بكەی بۆ تمامكرنا پرۆسا خواندنێ.
قوتابی ب خۆ دڤێت گرنگیێ ب خواندنێ بدەت و دویڤچوونا خواندنێ ب شێوەكێ بەردەوام بكەت، چونكی چ تشت ب زۆری ناچنە سەری. هەروەسا رێكخستنا دەمژمێرێن نڤستنێ، چونكی ئەگەر قوتابی دەمژمێرێن نڤستنێ رێكنەخستن ئەڤ چەندە دێ بیتە ئەگەرێ ژ دەستدانا زیرەكیا وی، پێدڤیە قوتابی ژیانا خۆ یا رۆژانە رێكبێخیت، بۆ نموونە پێدڤیە قوتابی بۆ هەر تشتەكی دەمەكی دانیت، دەمژمێرێن رێكخستی یێن قوتابی هەبن دەمەك بۆ خواندنێ و دەمەك بۆ یاریان دەمەك بۆ دەركەفتنان دەمەك بۆ بۆراندنا دەمی دگەل خێزان و خۆشتڤیان و دەمەك پێدڤی بۆ بێهنڤەدانەكا دروست، ئەڤ رێكخستنا دەمی ل دۆر قوتابی ل ژیەكی بۆ ژیەكێ دی دهێتە گوهۆرین، بێگومان قوتابیێن تەمەنێ وان هەتا پۆلا دوازدێ دێ یێ جیاواز بیت دگەل یین خواندنێن كۆلیژ و ئەكادیمیان.
پێدڤیە قوتابی حەزەكا باش بۆ خواندنێ هەبیت، ئەڤە هندەك جاران لسەر كەسان ب خۆ دمینیت، چونكی هند كەس هەنە حەزێن گەلەك زۆر بۆ خواندنێ هەنە و هندەك هەنە جودا ژ ڤێ چەندێ، بێگومان ئەڤە ژی لسەر ژینگەها قوتابی تێدا ژیای دمینیت. یێ هشیاربە د وانەیێ دا دگەل مامۆستای، و پشكداریێ د چالاكیێن د ناڤ پۆلێ دا بكە، چونكی ئەو چالاكی دمینن ل هزرا مرۆڤی و دێ مفای گەهینن تە ل دەمێ هەلسەنگاندنان دا و هەر دەم كێ تو پێدڤی وێ زانیاریێ دبی و هەر رۆژ پشتی تو ژ دەواما خۆ یا فەرمی یا رۆژانە دا ب دوماهیك دهێی پشتی تو بێهنا خۆ ددەی پێداچوونەكا باش بۆ هەمی وانەیێن خۆ بكە دا ل هزرا تە دا بمینن.
پسیاران ئاراستەی مامۆستای بكە، هەر دەم ئەو كەسێ پسیاران دكەت كەسەك زیرەك و هوشمەندە، بێگومان ئەگەر تو ل گەل مامۆستای بی د پۆلێ دا دێ دەمێ بابەتی گەهی و جهێ تو تێنەگەهی دێ بیتە جهێ پسیارێ و بێ دودلی پسیار بكە داكو ب تمامی د بابەتی بگەهی. د پۆلێ دا پشكداربە و چالاكیێن رۆژانە دا و هەول بدە رۆژانە ل جهێ خواندنا خۆ ئامادەبی، چونكی ئەگەر رۆژەكێ تو ئامادە نەبووی دبیت گەلەك بابەتێن گرنگ ژ تەبچن، و ئەو بابەتە دبیت كارتێكرنەكا نەرێنی ل تە بكەت.
پەیوەندیا خۆ ل گەل مامۆستایان موكم بكە، بێگومان دڤێت قوتابی ل گەل مامۆستای پەیوەندی هەبیت و ب رەوشتەك جوان رەفتارێ دگەل بكەت. پەیوەندی ل گەل هەڤالێن باش و زیرەك بكە، ئەڤە ئێك ژ خالێن گەلەك گرنگە، نە بتنێ بۆ قوتابی؛ بەلكو بۆ تەڤایا جڤاكێ، پێدڤیە مرۆڤ پەیوەندیا خۆ ل گەل كەسانێن باش موكم بكەت و تێكهەلیێ ل گەل كەسانێن باش بیت، چونكی گەلەك نموونە و سەرهاتی ل دۆر ڤێ چەندێ هەنە، پێغەمبەرێ مە محمەد (س) دبێژیت: ئەبۆ موەسا ڤەدگێریت، كو پێغەمبەری (س) گۆتیە: ب راستی پرسا روینشتن ل گەل مرۆڤێن چاك و روینشتن ل گەل مرۆڤێن خراب دا، وەكی هەلگرێ گولاڤێ و ئاسنگەری یە (ئامرازێ خوشكرنا ئاگری د دەستی دایە)، هەلگر و خودانێ گولاڤێ، یان دێ هندەكێ بتە داكەت، یان دێ ژێكری، یان دێ بێهنەكا خۆش هێتەتە، لێ ئاسنگەر یان دێ جلوبەرگێن تە سۆژیت، یان دێ بێهن كا نەخۆش هێتە تە.
