چه‌ند پرسیارێن بێ رامان و دلته‌نگ
ساڵح محه‌مه‌د ته‌یرۆ
د هژماره‌كا رۆژناما هه‌ولێر یا رۆژانه و ل به‌رپه‌رێ (كراوه) و ل گۆشێ (ده‌رده دڵ) یێ نڤیسكار و رۆژنامه‌ڤان (شێرزاد عبدالرحمن)، بابه‌ته‌ك ل ژێر ناڤێ (پرسیاره بێ ماناكان!) هاتبوو به‌لاڤكرن، هه‌رچه‌نده پشتى كو چه‌ندین جاران من خواندى و ئه‌ز ب هه‌مى بیروبۆچوونێن خوه دگه‌ل نڤیسكارى دامه كو ب راستى هنده‌ك پرسیار ژ خه‌لكى دهێنه‌كرن، هه‌كه مرۆڤ ب هوورى هزر بكه‌ت، چو رامانه‌ك تێدا نینه و ره‌نگه‌كێ دى یێ مایتێكرنا كه‌سایه‌تیا مرۆڤى یه و بۆ دلته‌نگیا وى یه و هیچى دى نه، ل سه‌ر ڤان پرسیاران من ژى ڤیا پتر ل سه‌ر راوه‌ستم و ده‌وله‌مه‌ند بكه‌م، چونكو ئه‌ز پشتراستم كو هنده‌ك ژ ڤان پرسیارا دبنه ئه‌گه‌را هندێ كو مرۆڤى تووشى دره‌وا بكه‌ن و ب ره‌نگه‌كێ نه‌وه به‌رسڤێ ل سه‌ر بده‌ت، وه‌رن دا پێكڤه ل سه‌ر ڤان پرسیارێن بێ مه‌عنا و دلته‌نگ راوه‌ستێن، هه‌ول بده‌ین خوه ل ڤى كلتوور و دیاردێ رزگار بكه‌ین، ژ به‌ر كو هه‌ر د بنه‌ره‌ت دا ئه‌ڤان پرسیارا چ په‌یوه‌ندى ب پرسیاركه‌رى و كه‌سایه‌تیا مرۆڤى ڤه نینه كو ئه‌و ژى ئه‌ڤه‌نه:
1ـ تۆ ل كیڤه‌یى؟ ئه‌ڤ پرسیارا رۆژانه ژ مرۆڤى دهێته‌كرن و نه‌مازه ل ده‌مێ په‌یوه‌ندیێن تێله‌فۆنى ڤه، باشه ئه‌وێ په‌یوه‌ندیێ ب مرۆڤى ڤه دكه‌ت چ په‌یوه‌ندى ب جهێ مرۆڤى ڤه هه‌یه كو ئه‌ز ل كیڤه‌بم؟، ئه‌رێ ئه‌گه‌ر ئه‌ڤێ پرسیارێ ژى نه‌كه‌ت رامانا وى ناگه‌هیت یا وى دڤێت؟
2ـ ته چه‌ند زارۆ هه‌نه و ناڤێت وان چنه؟ ئها ل ڤێره دیار دبیت كو پرسیاركه‌رى دڤێت ره‌گه‌زنامه‌یا زارۆیێن مرۆڤى ژى بزانیت و ئه‌ڤه ژى میاتیكرنه‌كا خێزانى یه، ئه‌رێ مرۆڤى چه‌ند زارۆ هه‌یین یان نه‌بن چ په‌یوه‌ندى ب لایێ به‌رامبه‌رڤه هه‌یه و خوه لایه‌نێ به‌رامبه‌ر دادوه‌ر نینه تاكو لیكۆلینه‌ڤێ ل ره‌گه‌زنامه و كه‌سایه‌تیا زارۆ و خێزانا مرۆڤى دا بكه‌ت و بزانیت هژمارا سه‌ره‌خێزانێ مرۆڤى چه‌نده.
3ـ پرسیاره‌كا دى دى كو هه‌ر ل پشتى پرسیارا ئێكێ ئه‌وا من ل سه‌رى ئاماژه پێدایى دهێته‌كرن كو ئه‌و ژى دێ بێژیت (مووچێ ته چه‌نده؟ و ل ڤان قه‌یرانێن دارایى تو چاوا ژیانا خوه دبه‌یه سه‌رى و هنگ بخوه چ دكه‌ن؟)، ئها دڤێت بارێ ئابووریێ مرۆڤى ژى بزانیت، ل ڤێره ئامووژگاریه‌كا بابێ من دئێته بیرامن كو هه‌رده‌م دگۆته مه (هیچ ده‌مه‌كێ نه‌بێژه ئه‌ز یێ فه‌قیرم ومن چ نین، ئه‌و ژى ژ به‌ر دو ئه‌گه‌ران بوو، یا ئێكێ تاكو هه‌ڤالێ ته یێ هه‌رده‌مكى ب ڤێ گۆتنێ تووشى دلته‌نگیێ نه‌بیت و دوژمنێ ته ژى ب هه‌ژاریا ته دلخۆش نه‌بیت)، ڤێجا فه‌ره كو مرۆڤ ئه‌ڤێ پرسێ ژى ب كه‌س نه‌كه‌ت تاكو ئه‌وێ تو ئه‌ڤێ پرسیارێ ئێ دكه‌یى دلته‌نگ نه‌بیت و بارێ ئابووریێ وى ژى چ په‌یوه‌ندى ب ته‌ڤه نینه و مووچێ وى چه‌ند بیت یان نه ئه‌ڤه ئاریشه‌یا وى یه نه‌ك یا پرسیاركه‌رى.
3ـ بۆچى سه‌رێ ته سپى بوویه و تو پیر بوویى؟ دێ ڤێجا وه‌ره شێت نه‌به و ئه‌ڤه ژى مایتێكرنه‌كا خودایى یه، چونكو قژ سپى و پیر بین ب ده‌ستێن خودێ یه و كه‌س ژى نه‌ڤێت قژ سپى و پیرببیت، لێ د ده‌ستێن مرۆڤى دا نینه و حه‌زا خودایى یه، ئه‌رێ گه‌لۆ پێدڤى یه ئه‌ڤى پرسیارا بێ مه‌عنا مرۆڤ ژ خه‌لكى بكه‌ت و بكه‌ڤیته د نه‌خۆشیه‌كا ده‌روونى دا، چونكو ئه‌ڤ هه‌ردو خه‌سله‌ته نیشانێ دووماهیا ژیانێ نه.
4ـ ل ڤێ چه‌ندێ ژى بهێنا وان ناهێن دێ هێن پرس ب به‌ركرنا ره‌نگێن جلكا كه‌ن كو ئه‌رێ مرۆڤ پتر حه‌ز ل چ ره‌نگى یه. هه‌ركه‌سه‌كێ حه‌زه‌كا تایبه‌ت ب ره‌نگان هه‌یه، ڤێجا چ ره‌نگێن سپى یان ره‌ش یان شین و….هتد، ئه‌رێ مرۆڤ هه‌ر چ ره‌نگى ل به‌ر بكه‌ت خه‌لكى چ شۆل پێ یه، ئه‌ڤ مایتیكرنه یا گرێدایه ب سایكولۆژیا مرۆڤى ڤه و ئه‌و ره‌نگێ عه‌قلێ مرۆڤى ببریت مرۆڤ دێ ل به‌ركه‌ت و ئه‌ڤا دى چیه هوون پرس دكه‌ن.
5ـ هه‌تا هنده‌ك جاران پرسیارا زه‌عیفى و قه‌له‌ویا مرۆڤى ژى دهێته‌كرن، هه‌كه مرۆڤ یێ زه‌عیف بیت، دبێژنه مرۆڤى ئه‌ڤه ته خێره تو هنده لاوازبوویى و تو چوویه دختۆرى هه‌تا كو بزانى ته چ نه‌خۆشى هه‌نه؟، یان ئه‌گه‌ر مرۆڤ قه‌له‌وبیت دێ بێژن ئه‌ڤه ته خێره و تو چ دخویى و ئه‌ڤ قه‌له‌ویا ته دێ بیته ئه‌گه‌را تووشبوونا نه‌خۆشیێن پاله‌په‌ستۆیا خوینى و شه‌كرێ و راوه‌ستنا دلى و… هتد، ل ڤێره چوون پرسیار ب گیانێ مرۆڤى و ساخله‌مى و نه‌خۆشیا مرۆڤى ژى هاته‌كرن، دێ ڤێجا وه‌ره سه‌رێ ته ل ڤێ سوعبه‌تێ ده‌ربچیت.
6ـ دیسا ژ خه‌مۆكى و كه‌یفخۆشیا مرۆڤى ژى پرسیار دهێنه‌كرن، ئه‌گه‌ر مرۆڤ یێ عاجزبیت دێ بێژنه مرۆڤى ئه‌ڤه چ ب سه‌رێ ته هاتیه و تو بۆ هنده بارێ خوه گران دكه‌یى و دونیا به‌رهندێ ناكه‌ڤیت و دێ هه‌ر مرین، هه‌ست ناكه‌ن كو كه‌س نیه لڤێ ژیانێ یێ بێ كه‌م و كورتى و كێماسى بیت و یێ ته‌مام بیت ل ژیانێ ڤێجا ب ره‌نگه‌كێ ئه‌و كێماسى هه‌بن، ئه‌گه‌ر مرۆڤ هه‌رده‌م یێ پشكۆرین و ده‌ڤ بكه‌نى بیت، دیسا دێ بێژن بۆ وه‌ناكه‌یى مه‌كر و ته‌خار!، وه‌ها هزردكه‌ن كو وان مرۆڤ یێ بخودانكرى و مه‌زنكرى و تال و سویرى یێ ب مرۆڤى ڤه‌برى.
7ـ زۆر جاران مایتێكرنێ د ژنئینان و ژن نه‌ئینانێ دا ژى دهێته كرن ژلایێ خه‌لكه‌كێ مایتێكرنڤه، ئه‌گه‌ر زوى بینیت دێ بێژن هێشتا زوى بوو و ئه‌گه‌ر دانه‌عومر كه‌فت هه‌روه‌تۆڤ دێ بێژن فه‌قیرى هێشتا گرێیا نه‌سیبێ وى ڤه‌نه، بوویه یان كه‌س شوو پێ ناكه‌ت و كه‌سێ نه‌ڤێت.
8 ـ پرسیاره‌كا دى ئه‌رێ زارۆیێن ته خویندن ته‌مامكرى یه و كه‌س هاتیه دامه‌زراندن؟، جاره‌كا دى دێ مرۆڤى تووشى خه‌مۆكیه‌كا ده‌روونى دكه‌ته‌ڤه و ئه‌و بخوه دزانیت كو ل ڤان قه‌یرانا دامه‌زراندن نینه، یان دێ بێژیت هه‌كه تو نه‌شێى زارۆیێن خوه دابمه‌زرینى، ئه‌رێ كى دێ شێت و كه‌س هندى ته به‌رپرس و خه‌لكى نه‌ناسێت، ل ڤێره گومانێ بۆ مرۆڤى و زارۆكێن مرۆڤى دروست دكه‌ت و زارۆ ژى ره‌نگه وه‌ها بزانن كو خه‌مساریه‌ك ژ لایێ بابێ وانڤه‌یه هه‌یه، له‌وما نه‌هاتینه دامه‌زراندن، باشه ما كى حه‌ز ناكه‌ت كو هه‌ر زارۆیه‌كێ وى باوه‌رناما خوه وه‌رگرت بێته دامه‌زراندن؟
9ـ بۆچى ته هه‌تا نوكه چ ژن بۆ كورێن خوه نه‌ئیناینه یان ته كچین خوه نه‌داینه شوى؟، دێ ڤێجا وه‌ره سه‌رێ ته ژ ڤى سوعبه‌تێ ده‌ربچیت، به‌ریا هه‌مى تشته‌كێ ژنئینان و شووكرن قسمه‌ت و نه‌سیبه و ب ده‌ستێ مرۆڤى دا نینه و ئه‌م هه‌مى حه‌ز دكه‌ین كو كورێن مه ژنا بینن و كچێن مه ژى شوو بكه‌ن و بچنه سه‌ر رزقێ خوه، لى ئه‌و بخۆ دزانیت كو ل ڤان قه‌یرانا ئه‌ڤ چه‌نده ژى گه‌له‌ك یا ب ساناهى نیه و یێ هزر ناكه‌ت كۆ بۆ ڤێ مه‌ره‌مێ پێدڤى ب خه‌رجیاتێن مه‌زن هه‌یه.
ئه‌ڤه چه‌ند پرسیارێن ژ وان پرسیارێن بێ مه‌عنا و واته و دلته‌نگ ژ مرۆڤى دهێنه‌كرن، ڤێجا مرۆڤێ دڤێت به‌رسڤێ ل سه‌ر بده‌ت دێ هه‌ول ده‌ت ل هیجه‌ت و هنده‌ك جاران ل دره‌وان بگه‌رهێت تاكو به‌رسڤه‌كا ب قه‌ناعه‌ت بۆ لایه‌نێ پرسیاركه‌ر بده‌ت و خوه ژ وان پرسیاران رزگار بكه‌ت، ل دووماهیێ پێشنیاز دكه‌م كو خه‌لكێ مه خوه ژ ڤان جۆره پرسیارێن دیارده و بوویه كلتوور رزگاربكه‌ن و خه‌لكى ژى دلته‌نگ و غه‌مگین نه‌كه‌ن، بلا ئه‌ڤ كه‌سێن ڤان جۆره پرسیاران دكه‌ن خوه ژ ڤان جۆره پرسیارا دووربێخن و ل گه‌ل ڤان پێشكه‌فتنان دا بژین نه‌ك به‌روڤاژى یا دى ژى بلا به‌رسڤ بۆ خوینده‌ڤانێن هێژا بیت…
