چوونا گەنجان بۆ دەرڤەی وەلاتی و كارتێكرنا وان ل پاشەڕۆژێ دێ چ بیت؟
سۆلین حەسەن
نەتەوایەتی پەیڤەكە بتنێ؛ بەلێ گەلەك ڕامانیێن تێدا هەین ژ هەستێن جوان و كریارین مەزن ئەوێن ب زەحمەت مرۆڤ بشیت د ناڤخۆییا خۆ دا هەلبگریت، ئەز دشێم ب كورتی پێناسەكێ بدەمێ (ڤیانا وەلاتی و خۆهژمارتنا ژ وی و وەفاداری بۆ وی خۆگوریكرن و هشیاری بوون ل سەر بەرژەوەندیا وی كاركرن بۆ سەركەڤتنا وەلاتی). گەنج قۆناغەكا تەمەنی یە بۆ كۆڕ و كچان بێ جوداهی؛ دبێژنێ د ڤێ قۆناغێ دا مرۆڤ هێزێ و گەشبینی و سەركەڤتنێ و هزرێن نوی داهێنانان دبینیت, هەروەلاتەكی، گەنج هەبن ئەو وەلاتە دهێتە ئاڤاكرن، هەروەسا دهێتە نیاسین ب وەلاتەكێ ئاڤاكەر, بەلێ ئەگەر ئەم سەحكەینێ كو ب چوونا گەنجان بۆ ژ دەرڤەیێ وەلاتی, وەلات دێ گەلەك كارتێكرن لێ هێنەكرن، ئەز دێ بەحسێ هندەك كارتێكرنان بكەم، ژ ئەوان ژی: ژێرخانەیا ئابۆری كارتێكرنەكا ب زیان بۆ وەلاتی، بۆ جڤاكێ ژێرخانەیا ئابۆری بەر ب كێمبوونێ ڤە دێ چیت و كەس نابیت كار بكەت, لەورا ئەگەر گەنج نەبوو، هینگێ داهینان نابیت و ژێرخانەیا ئابۆری ڕۆژ بۆ ڕۆژێ بەرەڤ كێمبوونێ ڤە چیت، لەورا دڤێت حوكمەت خۆ ل گەنجی بكەت خودان و هەمی پێداویستیێن گەنجی بۆ دابین بكەت دا وەلاتێ خۆ بجه نەهلێت, چوونا گەنجان گەلەك كارتێكرنان ل وەلاتی دكەت كو رێژەیا كچان ژ كۆڕان زێدەتر بیت و ئەڤ دێ بیتە ئەگەر كو رێژەیا هەڤژینیێ كێم بیت، ئەڤە بیتە ئەگەر كو رێژەیا قەیرەبوونا كچان زێدە بیت و بۆ حوكمەتێ ببیتە بارگرانی ژ بۆ دانا مووچەی، ژ بەركو ژێرخانەیا ئابۆری بەرەڤ كێمبوونێ ڤە یا وی وەلاتی، هەروەسا ئەڤە دێ بیتە ئەگەر كو رێژەیا چڕیا ئاكنجییان زێدە نەبیت، كەرتێ ساخلەمیێ ژی داهێنانێن نوی نەبن, هەر وەسا ل كەرتێ پەروەردێ ژی ئێدی ئەڤ وەلاتە دێ بیتە وەلاتەكێ پیر و چ جوداهییا وی ل گەل وی وەلاتی نابیت، ئەڤێن رێژەیا پیران د ناڤ دا زێدەتر بیت. هندەك كەسیێن هەین هەست ب وەلاتیبوونا وەلاتێ خۆ ناكەن و كێشەیا نەتەوایەتیێ ل دەڤ وان یا كێم بووی، دێ بینی حەز ژ وەلاتێ خۆ ناكەت و بۆ ناحەلیێن چارەسەری چییە؟ چارەسەرییا هەر ئێك ژ مە ل ناڤ خێزانا خۆ دا بكەت، دا كو كارتێكرن ل نڤشێ پاشەڕۆژێ نەبیت ئەوە كو گیانێ نەتەوایەتی و ڤیانا وەلاتی د دەروونێن نەوەیان دا بچینن ئەو چەندا خێزان فێری زاڕۆكێ خۆ دكەت, د پاشەڕۆژێ دا ببیتە بەرێ بنیاتی ب وان.
