ڕیك كارتەر، ئەندازیارێ جیهانا سینەمایێ
بینەر محه مەد
پێشگۆتن:
ڕیك كارتەر (Rick Carterئێك ژ دیارترین و كاریگەرترین ڕێڤەبەرێ هونەری و دیزاینەرێ بەرهەمئینانێ یە د دیرۆكا سینەمایا هۆلیوودێ دا، ئەو ب شیانێن خۆ یێن بێ وێنە دهێتە نیاسین بۆ ئافراندنا جیهانا ئاشۆپی و بالكێش كو تەماشەڤانان دئێخیتە د ناڤ چیڕۆكا فلمی دا، كارێ وی بوویە ئەگەرێ سەركەفتنێن مەزن یێن گەلەك فلمێن ناڤدار و ناڤێ وی ب هونەرێ «جیهانسازیێ (World-building) ڤە هاتیە گرێدان.
ژیاننامە و دەستپێكا كاری:
ڕیك كارتەر ل سالا ١٩٥٠ ل لۆس ئەنجلۆس، كالیفۆرنیا ژ دایك بوویە، وی ل زانكۆیا كالیفۆرنیا، بێركلی خواندیە و پاشی دەست ب كارێ خۆ یێ هونەری د جیهانا سینەمایێ دا كریە. ل دەستپێكێ وەك هاریكارێ هونەری كار دكر، لێ ب گێول و شیانێن خۆ یێن جودا شیا ب لەز پێشبكەڤیت و ببیتە ئێك ژ ناڤێن هەرە دیار د بیاڤێ خۆ دا.
كارێن هەرە بەرچاڤ:
كارتەر د كاروانێ خۆ یێ هونەری دا لگەل دەرهێنەرێن مەزن یێن وەك «ستیڤن سپیلبێرگ» (Steven Spielber جەیمس كامیرۆن» (James Cameron)، و «ڕۆبێرت زێمێكیس» (Robert Zemeckis) كاریە. هندەك ژ فلمێن كو وی دیزاینا جیھانا وان دا كار كریە ئەڤەنە:
١- پاركا ژوراسیك (Jurassic Park – 1993):
ئێك ژ مەزنترین كارێن كارتەری دیزاینكرنا وێ پاركا خەیالی بوو یا كو دایناسۆر تێدا دژیان. وی شیا ژینگەهەكا وەسا باوەرپێكری و ترسناك ئاڤا بكەت كو هەتا ئەڤرۆ ژی د بیردانكا خەلكی دا مایە.
٢- فۆڕێست گەمپ (Forrest Gump – 1994):
د ڤی فلمی دا، كارتەری ب هونەرمەندی شییا بینەران د ناڤ سەردەمێن جودا یێن ئەمریكایێ دا ببەت، ژ سالێن پێنجیان هەتا نۆتان،هەر جهەك و دیكۆرەك ب شێوەیەكێ ورد هاتبوو دیزاینكرن دا هەستا وی سەردەمی ب تەماشەڤانی بدەت.
٣- ئاڤاتار (Avatar – 2009):
ئەڤە وەرچەرخانەكا مەزن بوو د كارێ وی دا، كارتەری ب هاریكاریا جەیمس كامیرۆنی، ئەخترەكا ئاشۆپی یا ب ناڤێ «پاندۆرا» (Pandora) ب هەمی زیندەوەر و دار وبار و ژینگەها وێ یا سەیر و جوان ڤە ئافراند، ئەڤ كارە بوو ئەگەر كو خەلاتێ ئۆسكارێ وەربگریت.
٤- ستار وورز:
فۆرس ئەوەیكنس (Star Wars: The Force Awakens – 2015): بۆ ڤی فلمی، وی بەرپرسیاریا دیزاینكرنا جهان و كەشتیێن ئەسمانی و ئەختەرێن نوو یێن زنجیرا ستار وورز وەرگرت و شیا گیانەكێ نوو بدەتە ڤێ جیھانا كلاسیك.
شێواز و فەلسەفەیا كاری:
تایبەتمەندیا كارێ ڕیك كارتەری ئەو بوو كو وی ب تنێ دیكۆر و جوانكاری دروست نەدكرن، بەلكو «جیهان» ئاڤا دكر، ئەو ب باوەر بوو كو ژینگەهـ و جهێ كو ڕویدان تێدا چێ دبن، ئەو بخۆ كارەكتەرەكێ سەرەكی یە د فلمی دا و كاریگەریێ ل سەر هەست و سۆزێن تەماشەڤانی دكەت، هەر دیزاینەكا وی پەیامەك و هەستەكا تایبەت دگەهاند.
خەلات و ڕێزلێنان:
ڕیك كارتەر ژ بەر كارێن وی یێن نایاب گەلەك خەلات وەرگرتینە، ژ وان گرنگترین:
– دو خەلاتێن ئۆسكارێ:
– باشترین ڕێڤەبەرێ هونەری بۆ فلمێ ئاڤاتار (Avatar) ل سالا ٢٠١٠.
– باشترین دیزاینەرێ بەرهەمئینانێ بۆ فلمێ لینكۆلن (Lincoln) ل سالا ٢٠١٣.
– گەلەك خەلاتێن دی یێن وەك «بافتا» (BAFTA) و خەلاتێن ڕێكخراوێن دی یێن سینەمایی.
كورتی و ئەنجام:
ڕیك كارتەر نە تنێ هونەرمەندەكە، بەلكو ئافرێنەرێ ئاشۆپانە، وی ب كارێ خۆ شێوازێ هزركرنێ دەربارەی دیزاینا فلمی گوهۆڕی و سەلماند كو ژینگەهـ و جیهانا فلمی دشێت هەروەك ئەكتەران كاریگەر و گرنگ بیت. ئەو وەك ئێك ژ ستوینێن سەرەكی یێن هونەرێ سینەمایی د سەردەمێ نوو دا دهێتە هژمارتن و كاریگەریا وی دێ بۆ دەمەكێ درێژ یا بەردەوام بیت.
ژێدەر: ویكی پیدیا
