ڕێ یێن هەلبەستڤانی بەرەڤ ئارمانجا شیعری
عەدنان ئەحمەد مزووری
پێشەكی:
«مرۆڤ كوڕێ ژینگەها خۆ یە»، گۆتنا زانایەكی یە (١) جا سەرەدەریا مرۆڤی و سالۆخەتێن وی و ڕۆشنبیرییا وی، درێژاهیە ب فاكتەرێن ژینگەها وی، و شێوازێ وی یە د گەل دا، و ژینگەهـ وی د هوسیت و ڕەنگ ددەت ل دویڤ جوگڕافیا خۆ و سەقایێ خۆ.
ب ڤێ ڕامانێ، هەلبەستڤان ژی كوڕێ ژینگەها خۆ یە، ئەوا لێ بووی و مەزن بووی و لێ د ژیتن، دیسا ئەم د شێین بێژین كو ئەو كوڕێ سەردەمێ خۆ ژی یە، وەسا وێنە تمام دبیت، كو جهـ و دەم و كارتێكرنا وان پێكڤە.
ئەڤا هە ل بیرا من هات، دەمێ من دیوانا سەلام بالایی، یا ب ناڤێ « شەڤستانێن وەغەرێ « (٢) خواندی، پتر ژ جارەكێ دا ب زانین كا «ژینگەها بالایی و سەردەمێ وی» چەند كارتێكرن لێ كریە، دا د دەرئەنجام دا، بەرۆڤاژی بیت د هەلبەستێن وی دا.
بێ گۆمان، ل چەند سالێن بۆری، تەكنەلۆجیا یێ وەرارەكا مەزن یا ب خۆ ڤە دیتی، و ب كارئینانا وێ ب شێوەكێ بەرفرەهـ د ژییانا مە یا ڕۆژانە دا، وە لێكر كو ئیدیەمێن گرێدای ب ئامرازێن وێ تەكنەلۆجیا یێ ڤە، خۆ د ناڤ گەلەك نڤیسینان دا ب بینن، و ئەڤ چەندە ل دەف سەلام ژی دیار
دبیت بۆ نموونە:
نە ئەدرێسەك وەرگرت
نە ژمارەكا تێلەفونێ و نەژی
تەكنولوژیا شیا سێرچەكێ بۆ لێبدەت
دا ڤێبكەڤیت.
د هەلبەستەكا دی دا ب ناڤێ « كیبوردا من «، سەلام ئەڤ پەیڤە ب كارئیناینە ( كیبورد، Enter، كلیك، Save،Delet )، دا ب شێت هزرا خۆ ب گەهینیت وی وەرگرێ ڤی سەردەمی، ئەوێ ( لاپتوب) كریە هەڤال!
ل جهەكێ دی بالایی دبێژیت:
من ئەدرێسەك و ئیمەلەك و تێلەفونەك
دیلێت كرن..
دێ ڤێڕا چین و خوینین، د هەلبەستا « سوتنا رەخەك ژ ئاسمانی» دا:
كودی نەدانە سەر ئای فونێ
دەست و دلێن تە كوپینە ل دەف من
هەر د ڤێ هەلبەستێ دا، سەلام د بێژیت:
ل بەر ئاڤ و دەراڤا روینشتم
دا باكێ هینێ سپینداران
ل جەم من فورمات نەبیت!
د ناڤ «زەنگا چاڤەرێبووی» ڤان مالكان دبینین:
نامە موبایل ب ترسن
نە د كارم بەرسڤان بدەم
نەژی ژێ برەڤم..
بالایی بەردەوام دبیت و ڤێ جارێ دبێژیت:
كۆپیەكێ وی وێنەی
دپروفایلێ مندا كۆپیپێست ببیت.
ئەڤەیە هەلبەستڤان، دێ گەلەك (ڕێ یێن زمانی) شەقینیت، دا ب گەهیتە (ئارمانجا خۆ یا شعری)!
(٢)
د بێژن «بێدەنگی ژ زێری یە»، و یا گۆتی «بێدەنگی نیشانا ڕازیبوونێ یە»، و جاران بێدەنگی باشترین بەرسڤە، و هندەك دبینن كو بێدەنگی دەستهەلاتە، هەكە مفای ژێ نە وەرگری، تو یێ ژدەستدەی، دێ ل هەلبەستێن ڤێ دیوانێ نێڕین، كا هەلبەستڤانێ مە، «بێدەنگی یێ» چەوا دبینیت؟
د هەلبەستەكێ دا ب ناڤێ «بێدەنگی»، سەلام دڤێت بێژیت، كو ئەو هێزا د بێدەنگی یێ دا، بەرامبەری ڤۆلكانەكێ یە و هەكە پەقی دێ دەرئەنجام گەلەك مەزنتر بیت ژ ئاخفتنێ:
من بێدەنگ بكەن
دا د بێدەنگیا من دا
ڤۆلكانەك بپەقیت و تەڤ
نڤستیا هشیار بكەت،
بازرگانێن رۆژێ بەرباران بكەت.
دیارە هەلبەستڤانی، نەڤێت د گەل «بێدەنگی» یێ بیت ب شێوەكێ ڕەهایی، چونكی بێدەنگیا نەرێنی ژی یا هەی، هەكە درێژ بوو هنگی دێ ژ ناڤەڕۆكا خوو ڤالا بیت، و پێتڤی یە
جاران دەنگ بلند ب بیت وەك هوشداری:
ئەز نزانم بێدەنگیێ بنڤیسم!
نەژی جارەكێ من نڤێساندیە!
…………..
دیوار و قولاچ
ب چاڤ د كەڤن و ل بێدەنگیێ د گەرن
د گۆتن:
بێدەنگی مرنە
………….
دەنگ ل چیان
د گەلی و نهالاندا
هوشداریە… ئو تو چی
ئەی بێدەنگی!
لڤێرە، سەلام «هێزا نەرم» ب كاردئینیت دا كو بێدەنگی یێ ب لڤینیت:
لێ مە تو نە دیتی
ئەی بێدەنگی…….!!
..
ئو تو ب دەنگ نە كەفتی
پشتی بالایی بێهیڤی دبیت ژ «بێدەنگی» یێ، و نەرێنی یا وێ، ب باوەریەكا موكوم ڤە دبێژیت:
ئەی بێدەنگی
ئەز لبن دەنگێ تانك و توپان فرشك بوویمە
لێ تو بێژی:
ئەز د چاخا 21 ێ دا
بێ دەنگ بمینم؟!!
دێ بێژی، سەلام دزانیت كو «بێدەنگی» یێ چ پێ چێنابیت لەوا چالنجەكێ ڕادگەهینیت، بێهنا مەرجا ژێ دهێت، د هەلبەستا
«دەنگێ بێدەنگیێ» دا، دا ب خوینین:
چی گاڤا وە دیت و گولێبوو
كو بێدەنگی یا رابوویە سەر خۆ..
یا ب دەنگ كەفتی
هینگێ دێ ئەز ژی..
خۆ ژبەر سیبەرا سیڤاندا مزگەفتا گوندی
رابم و قەستا بەر هەتاڤا نیڤروییا كەم.
د هەلبەستا « شەڤستانێن وەغەرێ « دا، ئەوا دیوان پێ ناڤكری،
هزر دكەم كو سەلام، ڤێ جارێ «بێدەنگی» یێ ب ڕوی یێ وێ یێ ئەرێنی دبینیت، و ب دەلیڤەیەك دزانیت بۆ پتر بهیستنێ، بەلكو بهیستنا هەر تشتەكێ ب چێژ، دەمێ دبێژیت:
بێدەنگ ببن، هەر تشت، د بێدەنگیێ دا
دهێتە بهیستن
وەدیارە، «بێدەنگی» یێ ڕوی یێن ئەرێنی و نەرێنی هەنە،
ب ڕامانەكا دی، جار دەردە و جار دەرمانە.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
(١) هزرڤانێ عەرەب (ابن خلدون).
(٢) شەڤستانێن وەغەرێ، سەلام بالایی، هەلبەست، 2019.
