ژبلی باقلکا هندەک دەرمانژی بۆ ئێشا باقلکا د خرابن
د. هشام یوسف بایزید، تایبەتمەندێ نەخۆشیێن ڤاسروسی، دیارکر کو ئێشا باقلکا نەخۆشیەکا ويراسيه و گەلەک بەلاڤەیە ل دەڤەرا ڕۆژھەڵاتا ناڤەڕاست، ئەفریقیا، ئاسیا ناڤتڕاست و ب تايبەت ل كوردستانێ و گۆت: نەخۆشيەكا ب مەترسيه ئەگەر زوی نەهاته زانين و ب لەز نەهاتە چارەسەرکرن.
هەروەسا دیارکر کو ئەو كەسێن ئەنزايمێ Deficiency of G6PD نەبیت يان گەلەک كێم بیت، تووشى ڤێ نەخوشیێ دبن و دەمێ باقلکا دخۆن يان هندەك ئەگەرێن دى ئێکسەر خوينا وان دمەهیت ب شێوەكێ ب مەترسى و پێدڤى چاڤدێریا چڕ دبن.
گۆتژی: زارۆکێن نێر کو ئێک جینێ X هەيه ب دژواری تووشى ڤێ نەخۆشیێ دبن و زارۆكێن مێ دبیت هەلگرا دو X Genes دبیت ب سڤکاتى تووش ببن و هندەک جارا ژی ئەوژی ب دژواری تووش دبن.
دیارکر کو گەلەکا گرنگە پشکنینا ڤێ نەخۆشیێ ل ناڤ جڤاكێ مه ب رێكا Genetic Screening early (for all newborns) بهێتە دەسپێكرن تايبەت بو زاروكێن وان خێزانێن ئەڤ ئێشه ل ناف وان بەلاڤه و خێزان ژى ب رێكا Counsel all families بهێنە پشکنینکرن دا خۆ و زارۆكێن خۆ ب پاريزن ژ خوارنێن ڤى ئێشێ دژوار دکەن.
گۆتژی: گەلەک شاشى يێن ل ناڤ جڤاكێ مە هەین ل سەر ڤێ نەخۆشیێ و ئەگەرێن وێ وەک، خوارنا باقلکا يا سەرەکیە بو دەستپێکرنا ڤێ ئێشێ چ خوارنا وان خاڤ بیت كەسكى يان كەلان هەتا بێهنا وانژی یا ب مەترسيە، جورێن دى يێن کەلیکا مينا فاصوليا سۆر يان ڕەش يان سپی يان كەسك ل ج جورا ڤى نەخوشیێ په يدا ناكەت. هەروەسا خوارنا سماقێ چ گرێدان گەل ڤێ ئێشێ نينە، بەلێ هندەك دەرمان هەنه ڤێ ئێشێ زێدەدكەن وەک دەرمانێن دژى ئێشا مەلاريا و دەرمانێن سەلفا ودەرمانێ فيرادانتين ( كو دەرمانەك سەرەكیە بو زارۆکێن تووشبوویێن هەودانێن ميزێ و گولچيسكان،
گۆتژی: زارۆکێن هەلگرێن ڤێ ئێشێ پێدڤی ب وەرگرتنا ڤيتامين C ب جورعەکا مەزن دبیت مەترسى سەر وان و هه ر وەسا ئێشێن ڤايروسى وبەكترى تايبەت خوینبەربوون مەترسيه بو ڤان زاروكان.
دیارکر، چارەسەريا ڤان زاروكا ب رێكا دانا سيلانێ یە بو حالەتێن سڤك و خوينێ بو حاله تێن گران بەلێ گەلەک خويندان دبیت مەترسيەكا مەزن سەر وان.
