ژبەرچوونا زارۆكان كەنگی جهێ مەترسیێ یە و چ بهێتە كرن؟
بێوار شكری:
ژبەرچوونا زارۆیان وەكو حالەتەك هندەك جارا هندەك ترسێ یە ب تایبەت هەكە دوبارە پەیداببیت، لەورا ژن دكەڤنە گومانێ و ل ئەگەرێن وێ دگەرن و هزر ل چارەسەریێ دكەن، هژمارەك نۆشدارێن ژنان ل دۆر دەستنیشانكرن و چارەسەركرنا ڤێ چەندێ د ئاخڤن.
د. خالیدا حسن محو، تایبەتمەندا نەخۆشیێن ژنان و زارۆكبوونێ دیاركر گەلەك جارا نەخۆشەكێ دێ زارۆیەك ژبەرچیت، دێ گەلەك بو نەخۆشبیت و پرسیاركەت بوچی چوو و دێ پرسیارا ئەگەران كەت، ئەگەرێن ژبەرچوونێ نێزیكی 60% گرێدایی كوروسومایە، یا دی دمینیت 20% چ ئەگەرێن دیارنینن، و گۆت: ئەگەر ئەف حالەتە دوبارە بوو، ئەم دێ ل ئەگەران گەریێن، رەنگە مەهینا خۆینێ هەبیت ل دەف دایكێ، ئەو ژی پێدڤی ب پشكنینێن تایبەتە، یان كێماسیێن زكماكی د رەحمی دا هەبن، یان ستوویێ مالبچووكی دا هەبن، یانژی غودە و شەكرهەبن، و گوتژی: ئەم هەر دبێژن ئەگەر ژبەچوو بلا خو گەلەك تێكنەدەت، چونكو 20% چ ئەگەر نینن.
ل دور وێ چەندێ كیژان ژنان پتر زارۆك ژبەر دچن؟ د. لیلا عارف دوسكی، تایبەتمەندا نەخۆشیێن ژنان و زارۆكبوونێ دیاركر ژیێ دایكێ ژ 35 سالیێ پتر بیت، و ژ20 سالیێ كێمتربیت، زێدەتر ژبەرچوون ل دەف پەیدادبیت، یان ئەگەر بەری نوكە زارۆك ژبەرچووبن، یانژی ئەگەر كێماسیێن زكماكی ل زارۆكی هەبن یا ل مالبچووكی، یانژی ئەگەر كێشا دایكێ یا زێدەبیت، رەنگە تەكەیسا هێدانكان دگەل دابیت، ئەڤە دینە ئەگەر زارۆك ژبەربچیت، و گۆت: و ئەگەر تیربوونا خوینێ ل دەف هەبیت، یان نەخۆشیێن دومدرێژ هەبن، وەك تەب و فشارا خۆینێ و شەكر هەبیت دبنە ئەگەر، و رەنگە ژ سەرباركێن نەخۆشیێ یان دەرمانابیت، ئەڤ ژبەرچوونە.
د. هیڤیدار عبدالقهار دۆسكی، تایبەتمەندا نەخۆشیێن ژنان و زارۆكبوونێ دیاركر دەمێ زارۆك ژبەر ژنەكێ دچیت، ئەگەر زارۆكێ ئێكێ بیت بەرهرا پتر ئەو كوروسومێن وێ نە دروستن یان خولقیەن نەیێ دروستە، و ئەگەر دو سێ یان پتر ژبەرچوون، پێدڤیە هژمارەكا پشكنینا بكەت، وگوت: پێدڤیە خۆینا وێ و هەڤژینێ وێ بكەڤیتە ئێك، و خوینا وێ چیە و رێژا شەكرێ یا كونترۆلكری بیت، هورمونێ غودێ بو بهێتە چێكرن، هەروەسا ئەگەر هەودان هەبن ب تایبەتی یێن ستوویێ مالبچووكی، پێدڤیە بو بهێتە چێكرن، وهندەك ئەگەرێن دی هەنە دەمێ دو سێ زارۆك ژبەر بچن، ئەم پشكنینێن خۆین تیربوونێ بو چێدكەن، هەروەسا ئەگەر رەحمێ ژنێ نەیێ دروستبیت، ئەم بو نازوورا رەحمی یان زكی بو چێدكەن، چونكو ئەڤەژی ئێك ژ ئەگەرێن ژبەرچوونێ یە.
د. شیما جمیل صدیق، تایبەتمەندا نەخۆشیێن ژنان و زارۆكبوونێ دیاركر مەترسیێن ژبەچوونا زارۆكی ئەوە هەودان ل مالبچووكی چێدبن، ژن دهێت پلا گەرماتیا وێ یا بلندە، و لەشێ وێ دلەرزیت، و هندەك جاران خۆینبەربوون بو چێدبیت، وگوت: دەمێ ژن خۆینبەربونەكا زێدە دبینیت پێدڤیە سەرەدانا نۆشدارا خو بكەت، بو ئەنجامدانا پشكنینا یان ژی سەرەدانا نەخۆشخانا ئاغ=فرەت و زارۆكبوونێ بكەت، خالا دی یا گرتنگ ئەوە دەروونێ ژنێ تێكدچیت، و 37% تووشی خەموكیێ دبن، و 34% تووشی دودلیێ دبن، بو ڤێ چەندێ رۆلێ نۆشدارێن دەروونی گەلەك یێ گرنگە.
دەربارەی پەیوەندیا غودێ ب ژبەرچوونا زارۆیانڤە، د.زوزان عبدالرحمن فارس، تایبەتمەندا نەخۆشیێن ژنان و زارۆكبوونێ دیاركر ئێك ژ ئەگەرێن گومان ل سەر هەیی غودا ژەهراوی یە نە بو دوبارەبوونا ژبەرچوونا زارۆكا ل دەف ژنێ، نە ب تنێ ئەگەر دەرەجا غودێ یا كسلانبیت زارۆك ژبەر ژنێ دچیت نەخێر، گەلەك جارا نەیا دیارە ل دەف ژنێ، بەلێ پلا دژەتەنان، و دەمێ ئەم چارەسەریێ ددەینە ڤان ژنا، تا رادەكی دورێن پێنجی ملیما رۆژانە، ئەف ئاریشە كێمتر لێ دهێت ژ 22% بو 7% وگوت: ئەو ژنێن حەبێن شیری وەردگرن، گەلەك باشتر لێ دهێن، دەمێ دبینن شیرێ وان هەر یێ بلندە، دەمێ حەبێن شیری وەردگرن زارۆك ژبەرناچیت وەك جارێن بوری، ئەف ژنە دبێژنە مە، عادێن مە نە ددروستبوون و دەمێ ئەم ب دوگیان كەفتین زارۆك بومە نەما، دەما وەدبێژن ئەم پشكنینا بو دكەین و ڤان هەردو ئاریشا دبینین، و دەمێ ئەم چارسەردكەین ئەنجام باشترن.
چ پشكنین پێدڤینە بۆ وان ژنان بهێنەكرن؟ د.زینب احمد سلێڤانی، تایبەتمەندا نەخۆشیێن خۆینێ دیاركر هژمارەكا پشكنینا هەیە پێدڤیە ژن چێكەت دەمێ زارۆك ژبەردچیت، یا ئێكێ پشكنینا هورموناتا و دگەل دا پشكنینا غودا دەرەقی و پشكنینا مەخزۆنێ شەكرێ گەلەك یا گرنگە، وگوت: پشكنینا هەودانا ژبەر نەخۆشیا پشیكا و ڤایرۆساتا و هندەكێن دی، تایبەت ئەگەر دەمێ ژبەر چوونا زارۆكی ژنێ هەودان هەبن، و یا سیێ پشكنینا كوروسوماتا پشكنینەكا گەلەك گرنگە بتایبەت بو ئەوان ژنا یێن دو یان سێ زارۆك ژبەرچووین، دشێن بو ژن و زەلامی چێكەین، وگوتژی: پشكنینا نەخۆشیێن بەرگریێ و تەخەسورێ گەلەك دگرنگ، ئەگەر ئیجادا دوبارە بو ژنێ چێبیت ژ دوجارا زێدەتر.
